neurodiversiteit

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 4

neurodiversiteit

neuroinclusiviteit op de werkvloer, neurodiversiteit in het onderwijs

Wat kies jij?

Wat kies jij?

Wat kies jij?

Ik ben snel van slag als dingen niet gaan zoals gepland.

1: Nooit

2: Soms

3: Regelmatig

4: Vaak

5: Altijd

Ik hou van structuur.

1: Nooit

2: Soms

3: Regelmatig

4: Vaak

5: Altijd

Ik heb moeite om op woorden te komen.

1: Nooit

2: Soms

3: Regelmatig

4: Vaak

5: Altijd

Ik zeg dingen zonder eerst na te denken.

1: Nooit

2: Soms

3: Regelmatig

4: Vaak

5: Altijd

Ik ben gemakkelijk afgeleid.

1: Nooit

2: Soms

3: Regelmatig

4: Vaak

5: Altijd

divergent: afwijkend van de norm

Neurodiversiteit is een begrip dat in de jaren ’90 geïntroduceerd werd door Judy Singer, een wetenschapper binnen het autismespectrum.

Je kunt bijvoorbeeld een van deze diagnoses hebben:

• ADHD
  
• ADD
  
• autisme
  
• dyslexie
•  hoogbegaafd 
•  hoogsensitiviteit

Er is geen afgebakend lijstje van wat wel of niet onder deze parapluterm valt. Dat neemt niet weg dat de centrale boodschap helder is: een brein dat anders werkt, is niet noodzakelijk slechter of beter, gewoon anders. Dat maakt het een verhaal van zowel aandachtspunten en drempels, als sterktes en troeven.

verschillende soorten neurodivergentie

AD(H)D

De drie belangrijkste kenmerken van ADHD zijn:

• onoplettend, concentratieprobleem;     
• erg druk zijn (hyperactief);                          
• impulsiviteit (niet denken, maar doen).
  

kenmerken concentratie

* onvoldoende aandacht en daardoor fouten maken

* moeite om de aandacht erbij te houden *  snel afgeleid zijn

* dromerigheid * passiviteit * teruggetrokkenheid

* niet goed kunnen luisteren * niet doen wat anderen je vragen

* moeite om taken af te maken *  regelmatig spullen kwijt zijn

* vaak iets vergeten * moeilijk tot actie komen/uitstelgedrag

* onder niveau presteren * meer denken dan doen

kenmerken hyperactief

* wiebelen, veel bewegen met handen/voeten, draaien op de stoel * niet kunnen blijven zitten * rondrennen, overal op klimmen * geen rust nemen, voortdurend bezig zijn * bij oudere kinderen: onrust, moeilijk kunnen ontspannen * moeilijk rustig kunnen spelen * veel praten * moeite om op de beurt te wachten

Andere kenmerken

* weinig tot geen gevoel hebben voor tijd. (vaak te laat komen)

* moeite hebben met plannen * moeilijk in slaap kunnen vallen

* prikkelbaarheid *  Snel angstige gevoelens en gedachten hebben * snel boos worden * sociaal onhandig  * emotionele uitbarstingen. Plotselinge  driftbuien en huilbuien * hoofd- en bijzaken moeilijk kunnen scheiden * Onhandigheid en houterigheid (Vaak vallen en knoeien)

ADD

* de aandacht niet genoeg inzetten bij het leren of gedrag. 
* taakgericht werken op school/ bij het maken van huiswerk 
* omgang met leeftijdgenoten. 
* het aanleren van dagelijkse routines verlopen trager. 
* De passiviteit en vergeetachtigheid bij taken die niet direct in de belangstellingssfeer liggen. 
Dit heeft niets te maken met onwil, maar juist met onmacht!

Kenmerken ADD

* te stil en angstig gedrag * dromerigheid * passiviteit

* teruggetrokkenheid * gebrek aan zelfcontrole 

* traag leertempo

AD(H)D POSITIEVE kenmerken

* Creatief * Spontaan * Empathisch * Sterke intuïtie 

* Plezier hebben * Gevoel voor humor 

* Goed in het vinden van nieuwe oplossingen

* Goed in crisissituaties * Niet lang boos * Open

* Gedreven * Enthousiast * eerlijk

Autisme

Twee definities van autisme

• Een medische diagnose autisme of autismespectrumstoornis (ASS). 

Alleen een bevoegde arts kan dat vaststellen. Het is een classificatie uit de DSM, een officieel handboek dat psychische stoornissen opsomt.

• Een autistisch brein, waarbij de hersenen een autistische manier van informatieverwerking hebben. 

Dit kun je ook hebben als je geen diagnose of problemen hebt.

Kenmerken

* moeite met het begrijpen van sarcasme * moeite om oogcontact te maken (vooral in het begin) * Moeite met (onverwachts) aanraken * Graag bedenktijd krijgen na een vraag * Hebben graag een vaste plek * Gevoel hebben dat je hoofd vol zit en dan geen ruimte hebben voor iets anders * Weten graag wat ze wel en niet mogen doen * Houden van voorspelbaarheid, weten waar ze aan toe zijn * Moeite met het aanvoelen van gevoelens van anderen* Houden van luisteren naar rustige stemmen/stemmen (niet van harde geluiden)* Krijgen graag uitleg over wat er in hun omgeving gebeurd.

ASS positieve kenmerken

• Creatief • Oog voor detail • Eerlijk • Realistisch

• Objectief • Perfectionistisch • Analytisch denken

• Concreet zijn • Leven volgens dezelfde regels

• Gericht op feiten • Deductief redenerend

• berekenend

Bij deductief redeneren ga je top-down te werk. Je begint met een overkoepelende theorie en gaat die toetsen aan concrete data.

Hoogbegaafdheid

• Over het algemeen wordt uitgegaan van hoogbegaafdheid bij een IQ van 130 of hoger. 
• Hoogbegaafdheid is meer dan alleen (cognitieve) intelligentie. Het gaat om een wezenlijk andere manier van denken en doen. Persoonlijkheid, creativiteit en doorzettingsvermogen spelen ook een belangrijke rol.  

Kenmerken hoogbegaafdheid

Actieve hersenen en  daardoor ook last hebben van overprikkeling of onderprikkeling.

In één of meer van de onderstaande aspecten

• Intellectueel
• Emotioneel
• Zintuiglijk
• Psychomotorisch

Intellectueel:

steeds op zoek naar intellectuele uitdagingen. Gaan ‘uit’ als hieraan een gebrek is.

Emotioneel:

Betrokkenheid bij anderen, regelmatige drift- en woedeaanvallen, angst en depressies

Zintuiglijk:

Veel sterker dan anderen zien, voelen, horen, ruiken, etc.

Intense en diepe beleving van bijvoorbeeld muziek, eten en taal.

Maar ook sterk voelen van ruwe sokken, labels in T-shirts, sneller afgeleid op school, eerder gefrustreerd, gevoelig voor textuur van het eten waardoor dat een probleem kan worden. 

Psychomotorisch:

• Een vergrote mogelijkheid om actief en energiek te zijn. Houden van beweging en hebben van een overschot aan energie.
• Snel praten, veel energie, overenthousiast. (Waardoor een sterke kans op onterecht vermoeden van ADHD). 
• Het kan zich namelijk ook uiten in impulsiviteit, rusteloosheid of nerveuze gewoonten.

Positieve kenmerken

Creatief * Intelligent * Taalkundig * Gevoel voor humor

* Gemotiveerd * Eigenwijs * Artistiek * Muzikaal

* Veel kennis * Goed georganiseerd * Kunnen goed concentreren * Inventief in vinden van verklaringen * Hoog leertempo * Inzicht in complexe leerstof * Vragen vaak door

* Grote en rijke woordenschat * Experimenten graag * Denkt graag buiten reguliere kaders * Kritische instelling

Hoogsensitief

Als je hoogsensitief bent, verwerk je informatie op een andere manier dan mensen die dat niet zijn.  

Je merkt veel prikkels op, die sterk binnenkomen en die je diepgaand verwerkt. Je bent hierdoor gevoelig voor fysieke sensaties. Maar ook voor emotionele prikkels. 

Kenmerken hoogsensitief

* Je ziet dingen die anderen misschien niet opvallen.

* Je kunt overweldigd worden door harde geluiden, fel licht en sterke geuren.

* Je begrijpt goed hoe anderen zich voelen en voelt dat zelf ook sterk.

* Je wil graag harmonie in je familie- en vriendengroep.

* Je hebt vaak rust en tijd alleen nodig om weer energie te krijgen.

* Je bent vaak goed in dingen die met creativiteit te maken hebben en je let op kleine dingen.

Kenmerken hoogsensitiviteit

* Je weegt de verschillende keuzes af voordat je een beslissing neemt.

* Veranderingen in je omgeving of te veel dingen tegelijk kunnen je gestrest maken.

* Je vindt het belangrijk om goede, diepe relaties met mensen te hebben

* Je denkt veel na over jezelf en hoe je kunt groeien.

Het belangrijkste is dat je met elkaar praat. Over wensen, verwachtingen en samenwerkingen. Ga dus niet invullen voor een collega met autisme dat hij niet flexibel is, of dat iemand met ADHD niet goed kan plannen. Maar ga met elkaar in gesprek over wat je van elkaar nodig hebt. Zo kan iemand met een neurodivergent brein de ruimte pakken die nodig is om zijn of haar talent goed in te kunnen zetten. Andersom geldt dat natuurlijk ook. Zo creëer je met elkaar een veilige en fijne werkomgeving.’

Het is belangrijk de verbinding tussen neurodivergente (collega’s met een bijzonderheid) én neurotypische (collega’s zonder een bijzonderheid) te bevorderen en de individuele talenten beter te benutten door gebruik te maken van de diversiteit. Hopelijk heb ik laten zien dat anders denkenden een aanwinst  kan zijn. Anders is niet beter of slechter, maar anders verhoogt wel de kwaliteit. Iedereen is anders, en iedereen is gelijk.

Anders is niet beter of slechter, maar anders verhoogt wel de kwaliteit. Iedereen is anders, en iedereen is gelijk.

ASS

hoogsensitief nader uitgelegd. 

fysiek/lichamelijk

Emotioneel

Mentaal

Spiritueel