Cultuur / literatuur: begrippen

• Chinees
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

中文课

中文课

• Cultuur / literatuur begrippen

Kernwoorden - woordweb

• Culturele revolutie
• Mao Zedong
• Klassenvijand
• Eeuw van vernedering
• Rode garde
• Rode boekje
• Chinese Communistische Partij

Culture revolutie

• Grote Sprong: van China in korte moderne industrie maken (industriële revolutie)
• ‘Je verzetten is gerechtigd’, was vanaf 1966 Mao’s strijdkreet.  Arbeiders / boeren op de voorgrond
• Na jaren van indoctrinatie verenigden veel studenten zich in de Rode Garde, die plechtig beloofden de Culturele Revolutie uit te dragen. Alleen al in Shanghai voerden de Rode Garde een kwart miljoen huiszoekingen uit, waarbij ze alles confisqueerden wat deed denken aan het verleden: van bronzen antiquiteiten tot zeldzame boekrollen. 
• Tijdens de ‘zwarte jaren’ vanaf 1968 werden nog eens miljoenen klassenvijanden verbannen naar het platteland waar ze ‘heropgevoed’ werden door de boeren. Ironisch genoeg zaten daar veel studenten bij die in 1966 nog trouw zwoeren aan Mao.
• Alleen Mao en een kleine groep directe vertrouwelingen waren veilig geweest voor de terreur. Economie ontwricht, hongersnood, geen werk, enorm veel doden

Mao Zedong

• 26 dec 1893 geboren
• Boerenachtergrond (vader welvarende boer)
• 1925: KMT clinch met CCP, communisten vluchten naar noorden van China
• 1934: Lange Mars:  van Jiangxi naar Yan’an in Shaanxï
• Ideeën op Marxisme gebaseerd, verschil: revolutie vanuit boeren / platteland
• Opgeklommen binnen de partij deels door geluk (en bevelen niet opvolgen)
• Voorzitter van de CCP
• De communisten hadden de steun van het volk verkregen door een dure belofte te doen: een einde maken aan de ongelijkheid en armoede in de Chinese samenleving. -> 1958: De Grote Sprong Voorwaarts
• -> China in sneltreinvaart in een moderne, geïndustrialiseerde en welvarende natie te veranderen
• Jeugd in eerste instantie zijn trouwe bondgenoten: makkelijk te manipuleren + trouw -> Rode Garde (generatie die opgroeide met gedachtegoed Mao)

Mao Zedong

• Mao Cultus 
• 4e vrouw Jiang Qing belangrijke rol m.b.t. beslissingen
• Bende van 4: Mao's kerngroep (Jiang Qing, Wang Hongwen, Zhang Chunqiao, Yao Wenyuan)

• Zuiveringen binnen de CCP tot aan de dood van Mao op 9 september 1976

Klassenvijanden 

• Kapitalisten
• Revisionisten (steunden niet de revolutie, wilden burgerlijke parlementaire weg)
• Landeigenaren
• Intellectuelen
• Buitenlanders (niet-Chinezen)
• Docenten
• Bourgeoisie
• Ook bijvoorbeeld: kappers, bloemisten, kleermakers (werkzaam voor de bourgeoisie)
• Mensen die kritiek hadden geuit op de Partij
• Westen (Westerse literatuur)
• Nationalisten / Chiang Kai Shen steunders (Taiwan)
• Ook binnen CCP: verkeerde beslissing in het verleden, kritiek op de verkeerde -> weggezuiverd
• Iedereen die verbonden was aan de 'oude cultuur': Van vrije handel tot vrije geest

Eeuw van vernedering

• 2010: Britse handelsmissie met premier Cameron naar Peking
•  Droegen 'poppies' (klaprozen) ter herdenking van de 1e Wereldoorlog
• Klaprozen herinneren Chinezen echter aan de Opiumoorlog (1839-1942)
• Sinds Tang dynastie (618-907) werd opium gebruikt als medicijn (tegen bijvoorbeeld koorts)
• Opium roken: geeft zoet aroma af, ontsnappen aan werkelijkheid / ter ontspanning, geeft sociale status weer.
• Opium roken net als thee een ceremonie, was je rijk dan zelfs een opiumchef in dienst
• Opium + thee + dim sum combi met gasten thuis (soms ook in opiumhuizen)
• Nederlanders dit roken waarschijnlijk geïntroduceerd
• 1729: keizer Qianlong verbied opium (smokkel van opium kwam toen op gang)
  
• Groot-Brittannië: 1600-1700 kolonies verworven -> koloniale producten handel

Eeuw van vernedering

• Industriële revolutie: begon rond 1750 in Engeland, pas in 1850-1900 in de rest van Europa
• Oorzaken:Eerste industriële revolutie:  wetenschappelijke ontwikkelingen + uitvindingen, textielmachines, stoommachines (James Watt), stoomtreinen, stoomschepen. Tweede industriële revolutie: (technologische revolutie): komst van elektriciteit en staal (tussen 1867-1914). Derde industriële revolutie: verbetering communicatie (telefoon, film, telegraaf)
• China werd als grote afzetmarkt gezien (veel potentie)
• Qing dynastie (1644-1912): zag Europa als een bedreiging wegens vreemde ideeën en levenswijze die onrust onder bevolking zouden kunnen veroorzaken
• Vanaf 1757: Europa mag alleen handelen in de plaats Guangzhou
• Britten kochten thee, zijde, porselein in Guangzhou, betaalmiddel was zilver
• 1793 + 1816: Britse handelsmissies naar China om Chinese markt te laten openen voor G-B
• Britse ambassadeurs weigerden kowtow te maken (rituele buiging waarbij je 3 keer je hoofd op de grond tikt)
• G-B wil betere handelspositie verkrijgen: stort zich op opium (vanuit India via tussenhandelaren naar China)
• 1839: 2.5 miljoen kilo opium per jaar naar China gesmokkeld
• Chinese marine werd omgekocht met smeergeld, wel piraterij voor de kust

Eeuw van vernedering

• 4-12 miljoen Chinezen rookten opium
  
• Volgens Qing keizers: keizerrijk door opium in moreel verval. Het wegvloeien van zilver via opiumhandel vormde een gevaar voor de Chinese economie.
• Keizer Daguang (1820-1850) greep in: ambtenaar Lin Zexu sloot opiumhuizen, liet mensen afkicken, vernietigde opium.
• Als reactie op Lin Zexu vroegen de Britten koningin Victoria om hulp: oorlog aan China werd verklaard
• Chinese vloot en soldaten waren geen partij voor de Britse vloot (stoomschepen, vuurkracht, kanon bereik) geen partij
• 1842: Verdrag van Nanjing: einde oorlog, nederlaag China, opening van 5 havens voor Britse handel, Hong Kong voor 150 jaar verpacht aan China
• Tweede opiumoorlog (1856-1860) (keizer voelde zich vernederd, deel van autonomie kwijt): Britten verslaan opnieuw China door hulp van Frankrijk en Amerika
• Zomerpaleis afgebrand -> wegens lingchi Britse diplomaten

Eeuw van vernedering

• Conventie van Beijing (1860): meer grondgebied afstaan, extra handelsconcessies doen, verspreiding van Christendom, recreatieve gebruik van opium verplicht gelegaliseerd. 
• Eind 19e  eeuw: ongeveer 27% van de mannelijke bevolking rookte opium. 
• De opiumoorlogen werden gevolgd door nog tientallen conflicten met westerse landen en Japan. 
• De meeste daarvan werden afgesloten met voor China vernederende nederlagen en vredesverdragen.
•  De eeuw die volgde op de Eerste Opiumoorlog wordt door de Chinezen daarom wel aangeduid als de eeuw van vernedering.
• Politici van de communistische partij zien het moderne verleden van China als een geschiedenis van imperiaal slachtofferschap
•  imperiale agressie van westerse landen die begon met de ‘schaamteloze’ en ‘smerige’ Opiumoorlog.om China als 'kolonie' e krijgen
• Opium probleem geen levensgroot drugsprobleem, vooral gebruikt ter ontspanning en genot (niet mega grote verslaafden)
• Opiumsmokkel aanleiding, reden oorlog: vrijhandel en opening van China
• Westerse mogendheden dwongen dit met geweld af, en in China was niet in staat zich te verdedigen hiertegen

Rode garde

• - Het tij voor de Rode Gardisten begon te keren toen zij in een toespraak van een vertrouweling van Mao werden weggezet als ‘reactionairen’. Het werd ze verweten dat ze afstamden van oude revolutionairen die de klassenstrijd zouden hebben verraden. 
• - Groepen jongeren, arbeiders, gewone burgers, die waren onderdrukt door de Rode Gardisten en hun medestanders, kwamen nu in opstand en namen wraak op hun oude beulen. Burgers bewapenden zich en verschillende groepen gingen elkaar te lijf met knuppels en provisorische speren. Ze maakten elkaar uit voor reactionair of ‘kapitalistische-wegger’, maar allemaal zagen ze zichzelf als de ware getrouwen van Mao. Als ze de macht in een stad of provincie overnamen, konden ze vaak op een felicitatie van Mao rekenen.
• - Mao begon in te zien dat de jongeren ontspoorden en dat dit de revolutie begon te schaden. Om de situatie in de steden te kalmeren besloot Mao de geschoolde stadse jongeren, vooral middelbare scholieren en studenten, voor ‘heropvoeding’ naar het platteland te sturen waar zij konden leren van de boeren en laaggeschoolde arbeiders. 

Rode Boekje

• Vanaf 1966 gooide Mao het roer om, zegt Dikötter. ‘Hij riep zijn landgenoten op om vertegenwoordigers van de bourgeoisie te veroordelen, omdat het verraders zouden zijn die het land wilden terugvoeren naar het kapitalisme. 
• En alle overblijfselen van de oude cultuur – of het nu gaat om vrije handel of een vrije geest – moesten met wortel en al worden uitgetrokken.’ Dus dompelde hij het land onder in een Culturele Revolutie. 
• Studenten lazen verplicht zijn Rode Boekje, en kregen les in klassenhaat tegen de veronderstelde vijanden van het communisme. Al op de basisschool schoten kinderen hun luchtbuksen leeg op portretten van voormalig president Chiang Kai-shek en ‘Amerikaanse imperialisten’.

Chinese Communistische Partij

• - In 1921 opgericht door groep studenten (waaronder Mao)
• - Doel: China sterk maken (kolonialisme dreiging, frictie met KMT vanaf 1925)
• - Doel: klasseloze, socialistische samenleving, focus op boeren
• - Boeren in opstand laten komen tegen hogere klassen
• - KMT: nationalisme, volkswelvaart, democratie
• - Anders dan Marxisme: focus op boeren
• - CCP: landhervormingen beloofd aan de boeren
• - 1927: burgeroorlog KMT en CCP
• - 1934: Lange Mars: communisten omsingeld door KMT in stad Jiangxi, breken vanuit Jiangxi en willen naar Yan'an (bergachtig gebied zodat communisten zichzelf tegen nationalisten konden verdedigen)
• - Lange Mars: 130.000 communisten liepen mee, velen omgekomen
• - 1937: KMT + CCP gezamenlijk front tegen Japan in WO2
• - 1949: CCP wint -> Volksrepubliek China (KMT naar Taiwan)

Chinese Communistische Partij

• - Vanaf 1949: hervormingen (zoals de Grote Sprong Voorwaarts)
• - Boeren collectief grond bewerken
• - In het begin succesvol, daarna enorme hongersnoden (beetje eten dat boeren hadden moest afgestaan worden aan collectief)
• - 1976: Mao overleden, Deng Xiaoping aan de macht (heropening van China)