5.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 5

Fabrikanten en arbeiders

Kenmerkende aspecten

1. De wetenschappelijke revolutie
2. De Industriele Revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor de industriele samenleving
3. Discussies over de 'sociale kwestie'
4. De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
5. De opkomst van politieke-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Wat vond Jethro Tull uit?

1. Een oogstmachine
2. Een stroommachine
3. Een zaaimachine
4. Een machine voor zaadselectie

Wat zijn enclosures?

1. Gevangenissen van de Franse koning
2. Grote samengevoegde stukken landbouwgrond
3. Dammen in de rivieren
4. Omheinde gebieden voor het vee

Wat hoort er niet bij de agrarische revolutie?

1. Er kwam meer landbouwgrond beschikbaar
2. Uitvinding van kunstmest
3. Een ingewikkelder vruchtwisselstelsel
4. De kindersterfte nam af

Wat houdt een demografische revolutie in?

1. Meer mensen gaan verhuizen naar de stad
2. Grote bevolkingsgroei
3. Grote hoeveelheid mensen gaat verhuizen
4. Meer mensen doen aan landbouw

Dit hoofdstuk gaat over de industriële revolutie. Waarom moest de agrarische revolutie plaatsvinden, vóórdat de industriële revolutie kon plaatsvinden?

Par. 5.2 De komst van de fabriek

Deelvraag: Door welke uitvindingen vond de overgang plaats van huisnijverheid naar het werken in de fabrieken?

Huisnijverheid

• Huisnijverheid: het (in opdracht van een ondernemer) verwerken van grondstoffen bij de mensen thuis.
• Vanaf de 17e eeuw gingen veel boeren ook thuis grondstoffen verwerken.

Wevers en spinners

• Er waren meer spinners nodig dan wevers
• Door de uitvinding van de schietspoel, ging het weven nog sneller. Er was een oplossing voor het spinnen nodig.
• Dat gebeurde ook: de spinning jenny.
• Zowel de schietspoel als de spinning jenny konden binnen de huisnijverheid worden toegepast.

Paragraaf 5.3

Tegengestelde belangen

De eigenaren van de fabrieken hadden veel geld geïnvesteerd in de nieuwe fabrieken. --> zo snel mogelijk terug verdienen en winst maken.

De loonkosten konden ze wel op inkorten, er was toch een overschot aan arbeiders in de grote steden.

De arbeidsomstandigheden waren erg slecht in een fabriek

De omstandigheden

Als de fabriek stil stond was dat zonde van de tijd:

dagploegen en nachtploegen.

Beide 12 uur werken

--> weinig nachtrust

--> weinig concentratie

--> weinig daglicht

--> veel ongelukken door weinig nachtrust

Ongelukken waren hun eigen verantwoordelijkheid

Van spierkracht naar waterkracht...

• Richard Arkwright bouwde een spinmachine die werd aangedreven door waterkracht.
• Dit was niet toepasbaar in de huisnijverheid.
• De eerste fabriek was geboren.

... naar stoomkracht

Nadelen van waterkracht:

1. goede plekken aan rivieren waren al snel bezet
2. in de zomer stroomde er geen/minder water

Oplossing: de stoommachine

De eerste bedrijven hadden vaak een stoommachine én een waterrad

Wat deed James Watt?

1. Hij vond de stoommachine uit
2. Hij vond de spinning Jenny uit
3. Hij vond de schietspoel uit
4. Geen van bovenstaande antwoorden is goed

Wat was het nadeel van de schietspoel?

1. Je kon het niet gebruiken als er geen water was
2. Je kon er geen gebruik van maken bij huisnijverheid
3. Het weven ging veel sneller dan het spinnen
4. Er waren in het begin nog veel storingen

Wat vond James Hargreaves uit?

1. De schietspoel
2. Spinning jenny
3. Een spinmachine aangedreven door een waterrad
4. Een stoommachine

Beantwoord de deelvraag: door welke uitvindingen vond de overgang plaats van huisnijverheid naar het werken in fabrieken?