2x BME - Les 1 Grammatica zinsontleding

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Het programma

- Grammatica uitleg

- Zelfstandig werken

- En hoe werkt het nu bij deze zin? 

Doel van de les

Je leert over waarom een taal grammatica nodig heeft.

Je ontdekt wat je nog weet van grammatica.

Grammatica

Elk volk heeft een taal: 6000 talen op de wereld!

Elke taal heeft woorden, maar er is meer nodig voor communicatie, alleen woorden zijn niet genoeg.

tafel – ik – bord – spaghetti – at – snel – eenmaal – aan – het – leeg

Eenmaal aan tafel at ik het bord spaghetti snel leeg.

Grammatica

Grammatica gaat over twee dingen:

1. Woordsoorten: wat is de functie van een woord en wat kan je er allemaal mee.

2. Zinsdelen: wat is de functie van een woordgroep en hoe staat deze in een zin.

Vaste volgorde van ontleden

1. PV

2. Strepen zetten

3. WWG of NWG

4. OW

5. LV

6. MV

7. Bijw.bep.

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

De pv (persoonsvorm)

Altijd een werkwoord!

Komt meestal vooraan te staan in een vraagzin. MAAR................

Let op!

Waar ga jij naar toe?

Wat doe jij daar?

Waarom ben jij niet op school? 

De vraagzin werkt niet altijd... 

Gebruik daarom liever: De tijdsproef of de getalsproef

werkwoordelijk gezegde 

Hoe vind je het werkwoordelijk gezegde?

persoonsvorm+ alle werkwoorden in de zin

onderwerp 

Welke vraag stel je om het onderwerp te vinden?

Wie/wat + werkwoordelijk gezegde

lijdend voorwerp

Welke vraag stel je op het lijdend voorwerp te vinden?

Wat / wie + wwg + o

meewerkend voorwerp

Welke vraag stel je om het mv te vinden?

Aan wie / voor wie+ wwg + o + lv

Bijwoordelijke bepaling

We noemen de bijwoordelijke bepaling ook wel de ‘prullenbak’. Alles wat je overhoudt, noem je een bijwoordelijke bepaling.

Bijwoordelijke bepaling

Let op: 

Niet in alle zinnen komt een bijwoordelijke bepaling voor, maar een zin kan ook meerdere bijwoordelijke bepalingen bevatten!

Welke vraag(en) stel je ook alweer om de bijwoordelijke bepaling te bepalen?

• waar= bijwoordelijke bepaling van plaats
  
• wanneer= bijwoordelijke bepaling van tijd
  
• hoe = bijwoordelijke bepaling van reden
  

Zelfstandig werken

Wat? Blok 1 opdracht 1 (blz 18)

Hoe? In je schrift, zachtjes overleggen mag

Hulp? Steek je hand op

Tijd? 20 minuten.

Klaar? Lees het gele blok op blz 20, maak opdracht 4.

Ga eens staan.

We hebben hier iemand nodig die het uitvoert.

Ga eens lezen.

We hebben iemand nodig die het lezen uitvoert.

We hebben iets nodig dat het lezen ondergaat.

Ga eens geven.

We hebben iemand nodig die het geven uitvoert.

We hebben iets nodig dat het geven ondergaat.

We hebben iemand nodig die meehelpt aan de handeling.

Rollen werkwoord

- Een werkwoord deelt rollen uit.

Lachen >> iemand lacht

Het werkwoord deelt een rol uit aan iemand die de handeling uitvoert.

Rollen werkwoord

Schoppen >> Iemand schopt iemand/iets

Dit werkwoord deelt de rol uit aan iemand die de handeling uitvoert en iemand/iets die de handeling ondergaat.

Rollen werkwoord

Overhandigen >> Iemand overhandigt iemand iets

Dit werkwoord deelt de rol uit aan iemand die de handeling uitvoert, ondergaat en die ontvangt.

Valentiemethode

Welke rollen heeft een werkwoord bij zich?

Iemand (O) lacht.

Iemand (O) schopt iemand/iets (LV)

Iemand (O) overhandigt iemand (MV) iets (LV)

Valentiemethode

Iemand geeft iemand iets

Rosa geeft mij de tekening

Rosa = onderwerp

Mij = meewerkend voorwerp

Tekening = lijdend voorwerp

Valentiemethode

Welke valenties hebben de volgende werkwoorden:

- zweven

- opruimen

- schenken