Pm1 schaalvergroting

• Groen
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Pm1 schaalvergroting

Mest, voedsel en voereters

Leerdoelen

• Na deze les kan je:
• uitleggen wat schaalvergroting is
• Verschil orgsnische en anorganische mest benoemen. 
• soorten mestopslag benoemen
• de meest voorkomende voersoorten voor productiedieren herkennen en benoemen
  
• het verschil tussen ruw- en krachtvoer benoemen
• het verschil tussen onderhouds- en productievoer benoemen
• je weet wat planteneters, alleseters en vleeseters zijn.

Duurzame voedselproductie 

Productie waarbij:

• de grond niet uitgeput raakt. 
• natuurlijke hulpbronnen niet opraken.
•  de omgeving niet vervuild raakt
• milieu niet aangetast wordt.

Duurzame voedselproductie

Hoe?

1. Minder weggooien / geen verspilling

2. Ruimte besparen door voedselfabrieken te bouwen

3. Biologische landbouw (geen / minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen gebruiken)

4. Genetische modificatie (gewassen aanpassen zodat ze tegen droogte en ziekten kunnen)

Schaalvergroting

• Grotere bedrijven, minder soorten gewassen (of 1 soort = monocultuur)
  
• Voordeel:  minder verschillende machines nodig. Ook kennis van 1 product.
  
• Gaat samen met intensivering:  zoveel mogelijk opbrengst te halen van een dier of een hectare grond. 
  
• Nadeel: afname biodiversiteit: minder soorten planten en dieren op aarde. Gewassen of dieren waar we niets aan hebben, sterven uit.
  

Schaalvergroting

 Dit is makkelijk voor de

  boeren. Ze kunnen enorme

  stukken land in één keer

 oogsten. Alleen groeit

hier ook niks anders meer.

Zonder schaalvergroting

Hier groeien veel meer

soorten planten. Dit is goed  

voor de biodiversiteit, maar    

het werk van de boer    

wordt wel moeilijker  

en duurder

Wat verandert er in de voedselindustrie?

Best veel. We kijken naar schaalvergroting, intensivering en biologisch voedsel.

Biologisch

Biologische landbouw gebruikt minder bestrijdingsmiddelen en geeft dieren meer ruimte.

Schaalvergroting

Bedrijven maken heel veel van hetzelfde soort voedsel. Ze kunnen dit zo veel efficiënter doen

Intensivering

Bedrijven die aan intensivering doen gebruiken kennis en geld voor een hogere opbrengt. Dit zit vol met moderne technologie.

Wat is schaalvergroting?

ORGANISCH MEST

Afkomstig van planten en dieren

KUNSTMEST (ANORGANISCH MEST)

 Middelen van niet-biologische oorsprong, ter bevordering van de groei van gewassen. 

Anorganische mest

Organische mest

Mestopslag

Verschillende manieren voor mestopslag

Potstal

Stro of vlas
Veel humus (=organische stof)

Mestvaalt

Opslag van vaste mest, bv uit potstal
Vloeistof opvangen

Mestput

soms mestschuif
bovenop roosters of dichte vloer
+ onzichtbaar
+ niet instrooien
+ niet dagelijks uitmesten
+ makkelijk uitrijden op land

- roosters zijn niet diervriendelijk

Mestsilo

Extra opslag buiten de stal
Soms samen met mestvergister

Regels

Op grasland: tussen 16 februari t/m 31 augustus drijfmest op alle grondsoorten. 

Vaste mest: op zand- en lössgrond van 1 februari t/m 31 augustus.

 Op klei- en veengrond: vaste mest vanaf 1 februari t/m 15 september worden uitgereden.

Drijfmest is een mengsel van vaste mest en vloeibare mest (gier) van dierlijke oorsprong

Waarom houden biologische boeren hun dieren graag in een potstal?

1. Omdat de mest en urine tijdelijk opgeslagen worden in het stro
2. Omdat de mest uit een poststal minder vervuilend is voor het milieu
3. Omdat de ondergrond van een potstal diervriendelijker is.

Welke bewering over een mestvaalt is waar?

1. Als de mestvaalt langer dan een halfjaar op dezelfde plek staat, moet er een vloeistofdichte vloer onder zitten.
2. Een ander woord voor mestvaalt is mesthoop.
3. Ze zijn beide waar.

Wat is de functie van een mestvergister?

1. omzetten van gassen in elektrische energie
2. opslag van mest
3. overloop voor mestputten

3.4 voedsel

soorten voer

ruwvoer

• voer met veel structuur

krachtvoer 

• weinig structuur, geeft veel energie

onderhoudsvoer

• voldoende om in leven en gezond te houden 

productievoer

• voor een dier dat bv eieren of melk produceert

Zaadeter

• zaden moeilijk verteerbaar
• spiermaag
  
• steentjes 
• cloaca = gecombineerde darm- en urine-uitgang
• ook ei gaat door cloaca
  

Herbivoren

Plooikiezen

Snijtanden

Herkauwers hebben geen snijtanden in de bovenkaar, maar snijtandachtige- onderhoektanden.

Herkauwers

Koeien, geiten en schapen

Spijsvertering herbivoor

Spijsverteringskanaal is heel lang, om de vezels van bladeren en grassen te kunnen verteren.

Penibel of Paintball

Pens      bek (herkauwen)

Netmaag

Boekmaag

Lebmaag      darmen

Omnivoor

Knobbelkiezen

Knobbelkiezen kunnen knippen en malen.

Hoektanden

Carnivoor

Knipkies

Hoektand

Kaken als schaar

Bovenkaak breder dan onderkaak zodat kiezen als benen van een schaar langs elkaar heen glijden

Spijsverteringskanaal

korter spijsverteringskanaal dan herbivoren

herbivoor

omnivoor

carnivoor

Herbivoren

Plooikiezen

Snijtanden

Herkauwers hebben geen snijtanden in de bovenkaar, maar snijtandachtige- onderhoektanden.

Herkauwers

Koeien, geiten en schapen

Spijsvertering herbivoor

Spijsverteringskanaal is heel lang, om de vezels van bladeren en grassen te kunnen verteren.

Penibel

Pens      bek (herkauwen)

Netmaag

Boekmaag

Lebmaag      darmen

Omnivoor

Knobbelkiezen

Knobbelkiezen kunnen knippen en malen.

Hoektanden

Carnivoor

Knipkies

Hoektand

Kaken als schaar

Bovenkaak breder dan onderkaak zodat kiezen als benen van een schaar langs elkaar heen glijden

Spijsverteringskanaal

korter spijsverteringskanaal dan herbivoren

Wat is een kat voor type eter?

1. alleseter
2. omnivoor
3. vleeseter
4. planteneter

van welk type eter zijn de kiezen op de afbeelding?

1. planteneter
2. alleseter
3. vleeseter
4. carnivoor

Welke eter heeft geen of kleine hoektanden?

1. haasachtigen
2. alleseter
3. vleeseter
4. planteneter

Welke kies (letter) hoort bij welke schedel (cijfer)?