Nederlands Profiel Week 1 Les 1 Lezen

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Wat leren we vandaag?

• Je leert welke tekstsoorten, tekstdoelen en leesstrategieën er zijn.
  
  
• Je leert hoe je moet omgaan met onbekende woorden.
  
  
• Je leert hoe je het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst kunt vinden.

Planning

• Uitleg tekstsoorten, tekstdoelen en  leerstrategieën
• Opdracht 1
  PAUZE
• Opdracht 2 & 3
• Uitleg omgaan met onbekende woorden.
• Uitleg onderwerp en hoofdgedachte.
• Opdracht 4, 5 en 6 maken.

Tekstsoorten

Er zijn verschillende tekstsoorten.

• Informatieve teksten
• Betogende teksten
• Instructieve teksten

Teksten

Informatieve teksten

De schrijver geeft door de tekst informatie over een onderwerp. Informatie geven betekent dat de schrijver er meer over vertelt. De tekst is neutraal. 

Betogende teksten

De schrijver geeft zijn mening over een bepaald onderwerp. Dat betekent dat de schrijver vertelt wat hij/zij ergens van vindt. Bijvoorbeeld of hij vindt dat mensen zich wel of niet moeten laten vaccineren tegen corona en waarom (met argumenten). De schrijver wilt mensen overtuigen.

Instructieve teksten

De schrijver legt uit hoe je iets moet doen zodat het goed gaat. 

Tekstdoelen

Elke tekst heeft een doel. Er zijn verschillende tekstdoelen.

• Informeren
• Overhalen of activeren
• Amuseren of vermaken
• Instructie geven of instrueren
• Overtuigen

Vaak hebben teksten ook meerdere doelen en mag je er maar een kiezen.

Informeren

De schrijver wilt dat je over een bepaald onderwerp iets te weten komt, dus meer informatie. Voorbeelden hiervan zijn: een nieuwsbericht, een leerboek van school, een woordenboek, een tweet over een bepaald onderwerp, een zakelijke brief. Er staan feiten in.

Overhalen of activeren

De schrijver wil je vooral overhalen om iets te gaan doen. Ze willen je bijvoorbeeld overhalen om te gaan sporten of iets te kopen. Denk aan: een advertentie, uitnodiging, reclamefolder. 

Amuseren of vermaken

De schrijver wil dat je geniet van een tekst. Bijvoorbeeld: een leesboek, een verhaal in een tijdschrift, een e-mail van een vriend, een gedicht. 

Overtuigen

De schrijver wil je overtuigen van een bepaalde mening. Voorbeelden hiervan zijn een reclametekst, een recensie, een column. Bijvoorbeeld een tekst over dat je je moet laten vaccineren. 

Leesstrategieën

Je kunt een tekst op verschillende manieren lezen. Dat ligt aan het doel waarmee je leest. Er zijn verschillende leesstrategieën:

• Verkennend lezen
• Globaal lezen
• Gericht lezen
• Intensief lezen

Verkennend lezen

Als je wilt weten om wat voor tekstsoort het gaat EN wat het doel van de tekst is, lees je verkennend. Je kijkt dan naar de titel, de tussenkopjes en de illustraties.

Globaal lezen

Als je wilt weten wat het belangrijkste is, lees je globaal. Je let dan op de grote lijn, op de hoofdzaken. Je leest dan ook van elke alinea de eerste zin.

Gericht lezen

Als je een antwoord wilt hebben op een specifieke vraag, lees je heel gericht. Je let op bijvoorbeeld een bepaald woord of een naam.

Intensief lezen

Als alle informatie belangrijk voor je is, lees je intensief, bijvoorbeeld als je de inhoud moet onthouden voor een toets.

Opdracht 1

Wat is het doel van deze tekst? (informeren, overhalen, amuseren/vermaken, instructie geven, overtuigen)

Wat is de tekstsoort? (informatieve tekst, betogende tekst, instructieve tekst)

PAUZE

Opdracht 2

Wat is het doel van deze tekst? (informeren, overhalen, amuseren/vermaken, instructie geven, overtuigen)

Wat is de tekstsoort? (informatieve tekst, betogende tekst, instructieve tekst)

Opdracht 3

Wat is het doel van deze tekst? (informeren, overhalen, amuseren/vermaken, instructie geven, overtuigen)

Wat is de tekstsoort? (informatieve tekst, betogende tekst, instructieve tekst)

Omgaan met onbekende woorden

Je komt soms woorden tegen die je niet kent. Vaak is het niet nodig precies te weten wat een woord betekent. Je kunt er verschillende manieren mee omgaan:

• Doorlezen: wanneer je een onbekend woord tegenkomt, stop dan niet. Lees bij een geschreven tekst dan even door. Misschien kun je de tekst prima volgen zonder dat je precies de betekenis van het woord kent.
  
  
• Gebruikmaken van de context: kijk naar de omliggende tekst. Dan wordt de betekenis vaak al wat duidelijker. Het woord kan namelijk verderop in de tekst worden uitgelegd of met een voorbeeld worden verduidelijkt. 

Omgaan met onbekende woorden

Ook het onderwerp van de tekst en de zinnen rond het onbekende woord kunnen aanwijzingen geven over de betekenis. Soms wordt het onbekende woord juist gevolgd door het tegenovergestelde. Bijvoorbeeld: ''Ik vind haar niet authentiek maar nep, fake''. Dan kun je wel raden wat authentiek betekent. 

Je kunt ook opzoek gaan naar een ander woord voor het moeilijke woord. Mogelijk heeft de schrijver of spreker ergens een ander woord of omschrijving gebruikt. Denk aan: ''Ik had als kind ook al enge dromen. Maar de nachtmerries begonnen steeds erger te worden naarmate ik ouder werd".

Onderwerp en hoofdgedachte

Het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst geven beide antwoord op de vraag: 'waar gaat de tekst over?'. Er is wel een belangrijk verschil.

Als er wordt gevraagd naar het onderwerp van een tekst, dan is het belangrijk dat je antwoord geeft in één of enkele woorden. Het onderwerp van een tekst mag nooit een hele zin zijn.

Als er wordt gevraagd naar de hoofdgedachte van een tekst, dan is het juist WEL de bedoeling dat je antwoord geeft in één volledige zin.

Hoe kun je het onderwerp van een tekst vinden?

Vaak kun je het onderwerp al vinden zonder de tekst in zijn geheel te lezen. Je kunt kijken naar de titel, de eerste alinea, de tussenkopjes en de plaatjes. Meestal heb je dan al een goed beeld van waar de tekst over zal gaan en kun je dit in één of enkele woorden beschrijven. Het kan echter zo zijn dat je op het verkeerde been wordt gezet door bijvoorbeeld de titel. Daarom is het, zeker op je eindexamen Nederlands, belangrijk om de tekst helemaal te lezen en te controleren of jouw eerste ingeving de goede is.

Hoe kun je de hoofdgedachte van een tekst vinden?

Eerst bepaal je het onderwerp van een tekst en daarna ga je nadenken over de hoofdgedachte. Ook als er niet specifiek naar het onderwerp van een tekst wordt gevraagd. Het onderwerp van een tekst is namelijk een handig hulpmiddel om de hoofdgedachte van deze tekst te bepalen. Als je het onderwerp van een tekst hebt gevonden, kun je jezelf de volgende vraag stellen -> Wat wordt er in deze tekst verteld over [onderwerp X]?

Wanneer het je gelukt is om het antwoord op deze vraag goed samengevat in één zin te formuleren, dan heb je de hoofdgedachten van de tekst.

Opdracht 4

Lees het artikel 'Massale vissterfte in Mexico' nog een keer en beantwoord daarna de volgende vragen:

- Wat is het onderwerp van deze tekst?

- Wat is de hoofdgedachte van deze tekst?

Opdracht 5

Lees het artikel 'Nerds zijn de perfecte vriendjes' nog een keer en beantwoord daarna de volgende vragen:

- Wat is het onderwerp van deze tekst?

- Wat is de hoofdgedachte van deze tekst?

Opdracht 6

Lees het artikel 'Amerikanen in de rij voor Kalasjnikov' nog een keer en beantwoord daarna de volgende vragen:

- Wat is het onderwerp van deze tekst?

- Wat is de hoofdgedachte van deze tekst?

Wie heeft de dure vaas .................?

1. gebrookt
2. gebreken
3. gebroken
4. gebreekt

Heb je al gevoeld hoe mijn voorhoofd ........ ?

1. gloeid
2. gloeidt
3. gloeit

Achter de huizen is een ........ park.

1. Prachtig
2. Prachtige

De klusser behandelde het hek met ........ verf.

1. blauwen
2. blauwe
3. blauwwe
4. blauw

Die voetballer ........ zich vorige maand aan zijn knie.

1. blesseerdde
2. blesseerde

Deze smartphone is ........

1. niew
2. nieuw
3. new
4. niuw

De presentatrice ........ van de reacties op Facebook.

1. schrikt
2. schrikd
3. schrikdt
4. schrik

De timmerman ........ een gat in de muur.

1. boord
2. boort
3. boordt

Ik ............... jou een goede student.

1. vind
2. vindt
3. vint
4. find

De ........ kat is gelukkig weer thuis.

1. weggelope
2. weglopen
3. weggelopen
4. weggelooppen