Les 1: De Maatschappij

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Maatschappijkunde K3 2024-2025

• Periode 1: Cultuur & Werk
  
  
• Periode 2: Criminaliteit & Media
  
  
• Periode 3: Politiek

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

Les 1: De Maatschappij (H1.1 & H1.2)

Maatschappijkunde Kader 3

2024-2025

CULTUUR EN IDENTITEIT

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen waar maatschappijkunde over gaat
2. Je kent de kernbegrippen: norm, waarde, belang, belangentegenstelling, macht, machtsmiddelen en sociale ongelijkheid (R)
3. Je kunt het verschil tussen gedragsregels en wetten toelichten (T)
4. Je kunt de basiswaarden van de Nederlandse maatschappij benoemen

1.1 De Maatschappij

Samenleven doe je in het klein en in het groot. In een gezin leef je samen in een kleine groep, bijvoorbeeld met je ouders, broers en zussen. Ook met je vrienden, je klasgenoten, en als je een baantje hebt je collega's, ben je een samenleving in het klein. Samenleven in het groot doe je met 18 miljoen andere inwoners van Nederland. We noemen dit dan "de Nederlandse samenleving" of de maatschappij. 

Bij maatschappijkunde leer je hoe de Nederlandse maatschappij in elkaar zit en hoe mensen met elkaar samenleven.  We kijken hoe mensen regels aanleren en wat er in de maatschappij mis kan gaan. Je leert hoe de politiek problemen probeert op te lossen. Denk bijvoorbeeld aan criminaliteit, discriminatie en milieuvervuiling.  

Gedragsregels

Een gedragsregel is een regel die ervoor zorgt dat we rekening houden met anderen. Je niest bijvoorbeeld in je elleboog en bedankt mensen als ze iets voor je hebben gedaan.

Bedenk zelf een voorbeeld van een gedragsregel in de samenleving of in een andere groep.

Wetten

Naast gedragsregels zijn er ook wetten, 

gemaakt door politici. Een wet is een 

geschreven regel waar iedereen zich 

aan moet houden. Bijvoorbeeld dat je 

tot 16 jaar leerplichtig bent en dat je 

belasting betaalt als je werkt. Wetten 

regelen ook dat je ten minste het 

minimumloon moet verdienen en dat 

stelen strafbaar is. 

Waarden en normen

Een waarde is alles wat iemand belangrijk vindt. 

Waarden gaan over idealen en ideeën, en eindigen vaak op -heid. 

Bijvoorbeeld: eerlijkheid of gezondheid. 

Als je gezondheid belangrijk vindt, 

heb je als regel dat je gezond moet eten. 

Dat zijn normen: regels over hoe je je moet gedragen. 

Normen beginnen vaak met zoiets als "Je mag niet..." of "Je moet niet..."

Noem een norm (gedragsregel)
die wij op school hebben.

Noem een norm (gedragsregel)
die bij jou thuis geldt.

Gelijkheid is een...

1. Norm
2. Waarde

Opstaan voor een zwangere vrouw in de tram is een...

1. Norm
2. Waarde

MACHT

Xi Jinping

Vladimir Poetin

Joe Biden

Elon Musk

Jeff Bezos

Paus Franciscus

Bill Gates

Mohammad Bin Salman

Narendra Modi

Larry Page

Top 10 meest machtige mensen
Forbes Magazine 22

Macht

Macht is de mogelijkheid om het

 gedrag van anderen te beïnvloeden. 

Noem een manier waarop influencers macht kunnen uitoefenen op hun volgers.

Op welke manieren
kun je meer macht
krijgen?

Machtsmiddelen

• functie of beroep
• kennis en vaardigheden
• aanzien of status
• overtuigingskracht
• veel geld
• het aantal mensen dat gezamenlijk iets wil
• toegang tot de media
• toegang tot invloedrijke personen of politici
• het gebruik van geweld

Belangen

Bij de keuzes die mensen maken, spelen belangen een rol. Een belang is het voordeel dat je ergens bij hebt. Stel dat je moet kiezen tussen een lesrooster zonder tussenuren en een met iedere dag vier tussenuren. Dan kies je natuurlijk voor het eerste omdat je dan eerder vrij bent. 

Soms is er sprake van belangentegenstelling, het belang van de ene persoon botst met het belang van de andere.Een voorbeeld: de een wil dat vliegen goedkoop is omdat hij graag verre reizen maakt, de ander wil het juist duur maken omdat vliegen erg milieuvervuilend is.  Bij veel problemen die in de samenleving spelen, kom je zulke tegenstellingen tegen. 

Sociale ongelijkheid

Sociale ongelijkheid betekent dat niet iedereen dezelfde kansen heeft in de samenleving. Denk bijvoorbeeld aan discriminatie op de arbeidsmarkt of de inkomensverschillen tussen een bankdirecteur en een schoonmaker. En vrouwen en mannen worden soms onterecht verschillend behandeld. Sociale ongelijkheid komt dus op veel manieren voor in de samenleving. 

Opdrachten H1.1-H1.2

H1.1: opdracht 4, 5, 6, 7 (blz. 6-7)

H 1.2: opdracht 1 t/m 12 (blz. 10-11)

Opdrachten bespreken

Huiswerk voor volgende keer

Invullen samenvatting H1.1 en H1.2 (blz. 21)

Begrippen

Gedragsregel

Wet

Waarden

Normen

Belang

Belangentegenstelling

Macht

Machtsmiddelen

Sociale ongelijkheid