Literatuur en media

• Basisschool
• Middelbare school

Literatuur en medium

Inhoud

Hoorcollege

• Medialiteit in historisch     perspectief
• Bewerkingen
• De leeslijst

Werkcollege

Casus: Max Havelaar

De leeslijst van leerlingen op de middelbare school moet alleen maar uit papieren romans of dichtbundels bestaan.

Eens

Oneens

Medialiteit in historisch perspectief

• Kostbaarheid van boeken 
• Toneel
• Boekdrukkunst 

Medialiteit in historisch perspectief

• Televisieoptredens auteurs           -  Hier is... Adriaan van Dis               -  De Slimste Mens
• Commercialisering
• Weblogs 
• E-books

Bewerkingen van boeken

Sjakie en de chocoladefabriek

In het boek (Roald Dahl) geen informatie over de jeugd van Willy Wonka. 

Waarom zou een scriptschrijver hiervoor kiezen?

Maakt het een film beter?

Voor hoeveel procent moeten boek en boekverfilming gelijk aan elkaar zijn?

-4100

Beoordeling van verfilmingen

Drie benaderingen:

1. Fidelity criticism: hoe meer de film lijkt op het origineel, hoe hoger de beoordeling.
2. Comperatieve benadering: elke tekst bevat invloeden van andere teksten; culture teksten ontstaan vanuit een grote kruisbestuiving en er bestaat in feite niet één origineel.
3. Receptieve benadering: verfilmingen omvatten een uniek genre met eigen conventies, er moet dus niet vergeleken worden. 

Games

Strips

Wettelijke eisen voor de leeslijst

De leerling leert verhalen, gedichten en informatieve teksten te lezen die aan zijn belangstelling tegemoet komen en zijn belevingswereld uitbreiden.

De kandidaat kan beargumenteerd verslag uitbrengen van zijn leeservaringen met een aantal door hem geselecteerde literaire werken.

•  Minimumaantal: havo 8, vwo 12 (waarvan minimaal 3 voor 1880).
• De werken zijn oorspronkelijk geschreven in de Nederlandse taal.

Zijn de huidige eindtermen nog langer geschikt? 

• Leescrisis gaande: hoe leer je leerlingen Nederlands begrijpen als ze geen boeken lezen? (Heeger, 2023)
• Wanneer we steeds minder vaak diep lezen, zouden kennisverwerving, woordenschatontwikkeling, leesmotivatie en de ontwikkeling van het vermogen tot langdurige concentratie onder druk staan (Stichting Lezen, 2023)

• 40% van de jongeren kijkt iedere dag televisie of series, 31% gamet dagelijks. Slechts 10% van de jongeren leest dagelijks een boek. (Stichting Lezen, 2023) 
• Papieren boeken sluiten steeds minder goed aan bij de leefwereld van jongeren, terwijl met film deze aansluiting wel gevonden kan worden. (Van Eik & Groenendijk, 2012)
• Zelfs niet-geschreven werken als games en televisieseries die zich op de literaire traditie beroepen, worden door sommigen tot de ‘literatuur’ gerekend. (Dera, 2020)

Introductie casus: Max Havelaar

• Over een man die in actie komt tegen het corrupte, indirecte regeringssysteem van Nederlands-Indië, dat de lokale elite vaak zijn gang liet gaan. 

• Plek 8 op de ranglijst van de meest gelezen boeken op havo/vwo. 
• Gemiddelde waardering van (slechts) een 6.2. 

• Verfilming, Max Havelaar met Zombies, strip

Voorbereiding werkcollege

Lees als voorbereiding op de volgende les de volgende teksten actief:

- Max Havelaars met zombies en culturele toeëigening door Marc van Oostendorp. 

- Er was al een film en een toneelbewerking en nu is Max Havelaar er in stripvorm door Joost Pollman

- Geef scholieren behalve een leeslijst ook een kijklijst met de beste kinderfilms door Hans Marijnissen. 

- Waarom doet lezen ertoe?  door Stichting Lezen

- Literatuuronderwijs in Beeld. Een verkennend onderzoek naar film in het literatuuronderwijs door Koen Grubben 

Werkcollege

Casus Max Havelaar

Voorbereiding werkcollege

Lees als voorbereiding op de volgende les de volgende teksten actief:

- Max Havelaars met zombies en culturele toeëigening door Marc van Oostendorp. 

- Er was al een film en een toneelbewerking en nu is Max Havelaar er in stripvorm door Joost Pollman

- Geef scholieren behalve een leeslijst ook een kijklijst met de beste kinderfilms door Hans Marijnissen. 

- Waarom doet lezen ertoe?  door Stichting Lezen

- Literatuuronderwijs in Beeld. Een verkennend onderzoek naar film in het literatuuronderwijs door Koen Grubben 

Speech 2

Partijdige samenvatting

Do’s

• Maak het debat overzichtelijk, hergebruik labels
• Verwerk altijd punten van de andere partij
  

Don’ts

• Breng geen nieuwe argumenten
• Breng geen nieuwe weerleggingen

Partijdige samenvatting

Wat waren de belangrijkste meningsverschillen?

Waarom heeft jouw team op deze meningsverschillen gelijk?

Duur: 2 minuten

Opdracht: schrijf een partijdige samenvatting

• Ieder groepje ontvangt een lijst met voor- en tegenargumenten bij de stelling: 'De Max Havelaar mag in alle mediavormen gebruikt worden voor de leeslijst.'
• Deze argumenten zijn besproken in een fictief debat. 
• Schrijf met je groepje een partijdige samenvatting van dit fictieve debat. 
• Twee groepsleden dragen de samenvatting voor (2 min).

Groep 1 t/m 3: voorstanders - Groep 4 t/m 6: tegenstanders. 

De Max Havelaar mag in alle mediavormen gebruikt worden voor de leeslijst.

Voorargumenten:

1.  Door andere mediavormen zoals de film en de strip goed te keuren, wordt er beter aangesloten bij de leefwereld van jongeren. 

2. Uit onderzoek van Dera is gebleken dat mediavormen die zich beroepen op de literaire traditie tot literatuur gerekend mogen worden. 

Tegenargumenten:

1. Er is momenteel een leescrisis gaande. Andere mediavormen dan boeken gaan deze leescrisis niet oplossen. 

2. Omdat (bijvoorbeeld in de Max Havelaar met zombies) belangrijke delen zijn aangepast, zullen de leerlingen de belangrijkste boodschap uit het verhaal niet herkennen. 

`Wat blijft je bij van deze casus?' en 'En welk cijfer zou je het onderdeel 'Literatuur en medium' geven?'