bouw van pezen en spieren

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

meer eiwit is niet altijd beter

newscientist nov2024 blz. 94

19.1 Bouw van pezen en spieren

Sterkste spier van het lichaam?

Bouw van 

gewrichten

Botten/ Spieren

Pezen (spier=bot)

Banden (bot=bot)

Bouw van pezen

Pezen bestaan voornamelijk uit bindweefselcellen (fibroblasten) omgeven door veel tussencelstof: collageen (gemaakt door die bindweefselcellen).

Pezen kunnen een klein beetje uitrekken.

Pezen zijn nauwelijks doorbloedt.
 

Bindweefsel/ tussencelstof

collageen, elastine, reticuline, hyaluronzuur

collageen, lijmstof

collageen, kalk

nauwelijks

tussencelstof

Fibroblasten - gap junctions

Bindweefselcellen zijn door tussencelstof verder van elkaar verwijderd. 

Om toch ‘informatie’ te kunnen uitwisselen (in de vorm van ionen/ secundaire boodschappers) staan deze cellen met eiwitkanalen – gap junctions – met elkaar in contact.

Fibroblasten - gap junctions

Een pees bestaat uit:

1. Botweefsel
2. Spierweefsel
3. Bindweefsel
4. Kraakbeenweefsel

Wat is de functie van een pees?

1. Beschermt de spier tegen beschadiging
2. Zorgt dat de spier niet uit elkaar valt
3. Aanspannen en ontspannen van de spier
4. Houd de spier aan het bot vast

Achillespees

• De achillespees is de grootste pees in ons lichaam.
  
• Tijdens het (hard)lopen spannen spieren zich samen en ontspannen. Bijvoorbeeld de kuitspier.
  
• De achillespees wordt tijdens het lopen opgerekt en weer verkort.
  

Achillespees

1                                      2                                   3

1. De voet komt op de grond, de achillespees wordt een beetje in elkaar gedrukt (lichaamsgewicht)

Achillespees

1                                      2                                   3

2. De kuitspier trekt samen, de achillespees wordt opgerekt

Achillespees

1                                      2                                   3

3. Bij de afzet verkort de achillespees en komt energie vrij (veerenergie)

Soorten spieren

Skeletspieren

Gladde spieren

Hartspieren

Bouw skeletspieren

Spiervezel is opgebouwd uit samengesmolten spiercellen. Deze cellen hebben meerdere kernen.

Skeletspieren (dwarsgespreept)

Gladde spieren

Enkelvoudige, niet vergroeide cellen. Zit rond inwendige organen zoals darmen, blaas, bloedvaten, baarmoeder. Combinatie van kringspieren en lengtespieren (antagonisten).

Kunnen niet bewust worden aangestuurd.
 

Gladde spieren

Hartspieren

Dwarsgestreept spierweefsel met vertakkingen. Via Gap-junctions verbonden waardoor gecoördineerde samentrekking kan plaatsvinden.

Kunnen niet bewust worden aangestuurd.

Hartspieren

Tot welk soort spiervezel hoort de skeletspier

1. gladde spiervezel
2. dwarsgestreepte spiervezel
3. hartspiervezel

Wat geven de
cijfers aan?

1. 1-Dwarsgestreept 2-Hartspier 3-Gladde spieren
2. 1-Hartspier 2-Gladde spieren 3-Dwarsgestreept
3. 1-Gladde spieren 2-Dwarsgestreept 3-Hartspier
4. 1-Hartspier 2-Dwarsgestreept 3-Gladde spieren

De spieren in je dunne darm bestaan uit

1. Glad spierweefsel
2. Dwarsgestreept spierweefsel
3. Hartspierweefsel

gecoördineerd samentrekken

De motorische eenheid (motor unit) bestaat uit het axon van één motorneuron en alle spiervezels die door dit axon worden geïnnerveerd. Een spiervezel wordt altijd maar door één motorneuron geïnnerveerd, dus als deze verbinding wordt verbroken, kun je de spier niet meer gebruiken.

 

FIJNE motoriek: veel motorische eenheden + weinig spiervezels per motorische eenheid in de spier.

GROVE motoriek: weinig motorische eenheden + veel spiervezels per motorische eenheid in de spier.

Zet de volgende woorden in de juiste volgorde van klein naar groot:
filament - spier - spierbundel - spierfibril - spiervezel

In dwarsgestreept spierweefsel vormt een groep spiervezels samen met een zenuwcel een motorische eenheid. Enkele beweringen over dwarsgestreept spierweefsel zijn:
1 In een spier die zich in het lichaam gedeeltelijk samentrekt, zijn alle spiervezels gedeeltelijk
samengetrokken.
2 Een spiervezel die ontspannen is, verbruikt geen energie.
3 Een motorische eenheid heeft als geheel een prikkeldrempel.

Welke van deze beweringen is of welke zijn juist?

1. alleen 1
2. 1 en 2
3. alleen 3
4. 2 en 3

Welke skeletspieren hebben de minste spiervezels per motorisch eenheid?

TIP: Bedenk wat de relatie is tussen het aantal spiervezels per motorische eenheid en de mate van fijne motoriek.

1. armspieren
2. beenspieren
3. tussenribspieren
4. vingerspieren