Voeding en vertering BS 3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

bs 7 Het gebit

bs 8 De organen voor vertering

Sneeuw, leuk of niet?

12. Hoe heet dit proces?

1. Gymnastiek
2. Diagnostiek
3. Peristaltiek
4. Melancholiek

Wat doen enzymen?

1. Enzymen verbranden voedingsstoffen
2. Enzymen maken voedingsstoffen kleiner
3. Enzymen bevatten verteringssappen
4. Enzymen nemen voedingstoffen op in het bloed

maken en bespreken

opdracht 27 en 28 blz 63

Wat gaan we doen?

bouw van het gebit

tandformule

verzorging van het gebit

Vertering

Verwerken van voedingsstoffen in verteringsproducten.

chemische vertering --> verteringssappen (enzymen)

mechanisch vertering --> kiezen

Hoe vaak gaan jullie naar de tandarts per jaar

1

2

3

4

vaker dan 4 keer

Gebit functie

- afhappen  

-doorslikken

 - mengen met speeksel

 - oppervlakte vergroten

De bouw van je gebit

• Tanden en kiezen -> gebitselementen
  
• Wortels -> onderkaak of bovenkaak
  
•  Kroon -> Het deel wat we zien
  

• Snijtanden en hoektanden -> afbijten van stukken voedsel
  
• Kiezen -> Fijnmalen van het voedsel
  

• Melkgebit en blijvend gebit
  

Het gebit

• Een gebit bestaat uit verschillende gebitselementen. 
  
• Iederen kies/tand heeft eigen vorm, bouw en functie.
  
• snijtanden ->  functie = afbijten van voedsel
  
• hoektanden -> functie is het vastgrijpen van een prooi en het afscheuren van voedsel
  
• kiezen -> functie is het malen en kauwen van voedsel.
  

röntgenfoto van een 9-jarig kind

Melkgebit en blijvend gebit

• Wisselen van voortanden bij mens begint rond 6 jaar.
  
• Melkhoektanden en melkkiezen gebeurt dit tussen het 10de en 13de jaar. 
  
• Wisselen gebeurt omdat de tanden en kiezen niet kunnen groeien, en omdat er voor het definitieve gebit nog geen plaats is in het hoofd van een klein kind.
  
• Als je zo rond de 18 bent krijg je nog de laatste kiezen; de verstandskiezen.
  

https://www.bioplek.org/animaties%20onderbouw/gebitmensx.html

slechte gebitsverzorging

Tandplak (bacteriën en voedselresten)

tandvleesontsteking

tandsteen

Het gebit

cariës

gaatjes

tandplak

Bestaat uit etenresten, bacterien, speeksel
Bacterien eten suikers, en produceren zuur

Dit zuur tast het glazuur aan

tandsteen

tandsteen is tandplak dat niet meer weg te poetsen is.

overbeet

Boventanden die te ver naar voren staan.

Oplossing is een beugel

Tandplak

• dun laagje op tanden en kiezen: bacteriën, etensresten en speeksel
• Gevolgen:
• bacteriën zetten suikers om in zuren
• zuur lost glazuur op --> gaatjes
• bacteriën kunnen tandvleesontsteking veroorzaken
• tandplak kan tandsteen worden --> verwijderen door tandarts of mondhygiënist
  

tanden/kiezen noem je :

1. kronen
2. gebit
3. gebitselementen
4. tanden

Welke tanden gebruik je om voedsel af te bijten?

1. Alle tanden
2. alleen je voortanden
3. alleen je kiezen
4. snijtanden en hoektanden

De organen voor vertering

mondholte, keelholte en slokdarm

maag

twaalfvingeringe darm, lever, galblaas en alvleesklier

dunne darm

blinde darm, dikke darm en endeldarm

mondholte/keelholte/slokdarm

voedsel kauwen --> oppervlakte van voedsel vergroten.

speeksel verteert zetmeel al een klein beetje

doorslikken

darmperistaltiek in slokdarm

Start koolhydraatvertering

In de mond, door het speeksel

1

Onderkaakspeekselklier

Ondertongspeekselklier

Oorspeekselklier

Mondholte, keelholte en slokdarm

• Enzymen werken alleen in op buitenkant van het voedsel
  
• Oppervlaktevergroting

Speeksel: Water en enzym

--> Verteren zetmeel

De maag

• Maagportier = kringspier die de uitgang van de maag afsluit
  
• Tijdelijke opslagplaats
  

• Maagsapklieren (water, zoutzuur, enzymen)
  
• Maagzuur -> dood bacterien
  
• Enzymen -> vertering eiwitten
  

Twaalfvingerige darm

• De afvoerbuizen van lever en alvleesklier monde hierin uit.
  
• Lever -> produceert gal -> wordt opgeslagen in galblaas-> galblaas geeft gal aan twaalfvingerige darm.
  

Dunne darm

oppervlakte vergroting dunne darm

Dikke darm en dunne darm

Lever

Het produceren van gal

Slokdarm

Dikke darm

Onttrekt het overgebleven water aan de brij

alvleesklier

alvleessap: Vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten

----------

-------------

-------------

galblaas

Slaat gal op

Gal emulgeert vetten

-------------

Endeldarm

Blinde darm

---------

---------

-------

Maag

Verteren van: eiwitten

Dunne darm

Vertering van eiwitten, koolhydraten

1. Blinde darm

2. Appendix

3. Dikke darm

4. Edeldarm

Dikke darm

- Onttrekt het overgebleven water aan de brij

- de brij van onverteerde voedselresten wordt ingedikt

- 

Blinde darm

Ligt onder de plaats waar de dunne darm uitkomt 

Wormvormig aanhangsel (appendix)

- bij een blinde darm onsteking is alleen het wormvormig aanhangsel ontstoken

- 

Endeldarm

• De onverteerde voedselresten komen hier aan. 
  
• De ingedikte voedselbrij in de endeldarm heet de ontlasting
  
• De anus sluit de uitgang van de endeldarm.. Dit is een kringspier 
  

Op het toilet ontspant je kringspier als je moet poepen. 

Huiswerk

Lezen en maken opdrachten BS 7 en 8