Les 1: hoofdletters

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Hoofdletters

Taalverzorging - les 1

Nederlands

maandag 30 oktober 2023

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kun je het gebruik van hoofdletters uitleggen.

Aan het eind van deze les kun je hoofdletters juist toepassen in een opdracht. 

Vandaag: hoofdletters

Wanneer hoofdletters gebruiken?

Regel 1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Regel 1: begin van een zin

Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• €15 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren.
• We schrijven een letteraanduiding in een samenstelling met een hoofdletter als de hoofdletter de vorm van iets weergeeft. Voorbeelden zijn: O-benen, T-shirt, V-hals.

Wat is goed geschreven?

1. 't is niks voor mij.
2. 'T is niks voor mij.
3. 't Is niks voor mij.
4. 'T Is niks voor mij.

Regel 2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Elisabeth Sarah Jansen

Aanspreektitels (mevr.) en tussenvoegsels (van der) krijgen geen hoofdletter.

• fam. Berisa
• Alicia van Putten

Regel 2: namen van personen

Wanneer er voor het tussenvoegsel geen voornaam of voorletter wordt genoemd, krijgt het tussenvoegsel wel een hoofdletter.

• meneer De Vries

Bij een tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Regel 2: namen van personen

Als we de naam los gebruiken om expliciet naar de uitvinder of ontdekker te verwijzen, behouden we de hoofdletter.

- het downsyndroom - het syndroom van Down

- zij heeft alzheimer - de ziekte van Alzheimer

Wat is goed geschreven?

1. Hallo meneer Jansen
2. Hallo Meneer Jansen
3. Hallo meneer jansen

Wat is goed geschreven?

1. Lisa de Vries - De Groot
2. Lisa de Vries - de Groot
3. Lisa De Vries - de Groot

Wat is goed geschreven?

1. Wanneer gaat Mevrouw de Laat slapen?
2. Wanneer gaat mevrouw de Laat slapen?
3. Wanneer gaat mevrouw De Laat slapen?

Regel 3: organisaties, merken, producten

Organisaties, merken en producten krijgen een hoofdletter.

• Apple
• Verenigde Naties
• de Kamer van Koophandel

Soms gebruiken bedrijven de hoofdletters afwijkend, je neemt dit dan over.

• iPhone

organisaties, merken, producten

Soms gebruiken bedrijven de hoofdletters afwijkend, je neemt dit dan over.

iPhone

Wat is goed geschreven?

1. pepsi max
2. Pepsi Max
3. Pepsi max

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren enzovoort gebruik je een hoofdletter.

• Amsterdam, Nederland
• Amerikaanse president, Nederlandse mensen. 

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• Fransman
• Limburgs dialect

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij een windstreek gebruik je geen hoofdletter.

• Er komt vandaag een noordelijke wind.

Als de windstreek onderdeel is van een naam, gebruik je wel een hoofdletter.

• Noordelijke IJszee

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Als je met de windstreek een cultureel, economisch of politiek gebied bedoelt, schrijf je een hoofdletter.

• In het Oosten is de situatie erg gespannen.
• Arme landen krijgen steun van het Westen.

Wat is goed geschreven?

1. Met ananas erop is het geen Italiaanse pizza!
2. Met ananas erop is het geen italiaanse pizza!

Wat is goed geschreven?

1. Wat is een Westelijke zeestroom nou weer?
2. Wat is een westelijke zeestroom nou weer?

Wat is goed geschreven?

1. noord-brabant
2. Noord-brabant
3. Noord-Brabant
4. noord-Brabant

Wat is goed geschreven?

1. amstellaan
2. Amstellaan

Regel 5: historische gebeurtenissen en kalendergebruiken

Historische gebeurtenissen en feestdagen met een hoofdletter.

• Tweede Wereld Oorlog, Vaderdag, Pasen, Suikerfeest

Maar bij samenstellingen met feestdagen schrijf je geen hoofdletter:

• paasontbijt, kerstviering
• een historische periode geen hoofdletter: prehistorie. renaissance 

Wanneer GEEN hoofdletter? 

Seizoenen, maanden en gewone dagen krijgen geen hoofdletter.

• zaterdag, januari 
• Afkortingen schrijf je met kleine letters: cd, tv, btw, cao, gsm
• behalve afkortingen van namen: KNMI, NRC, KLM
• onderwijsinstellingen kleine letter: mbo, havo, pabo
• ingeburgerde afkortingen: EHBO, SOS, ID

Regel 6: religieuze en culturele begrippen

Godsdiensten krijgen geen hoofdletter

• het jodendom       
• de christen
• de islam

Ook geen hoofdletter bij beoefenaars van godsdienst

• de paus
• een iman

Regel 6: religieuze en culturele begrippen

Maar heilige begrippen (heiligen en geschriften) die bij de stroming horen wel (ook samenstellingen)

• God
• de Bijbel
• de Koranschool
• Baka Brahma

Met of zonder hoofdletter?

1. Kerstcadeau
2. kerstcadeau

Met of zonder hoofdletter?

1. Gucci
2. gucci

Met of zonder hoofdletter?

1. de middeleeuwen
2. de Middeleeuwen

Waar staan de hoofdletters goed?

1. dhr. van Leeuwen
2. John van Leeuwen
3. john van Leeuwen
4. John Van leeuwen

Wat is de juiste schrijfwijze

1. de Joodse godsdienst
2. de joodse godsdienst

Met of zonder hoofdletter?

1. Brabants
2. brabants

Met of zonder hoofdletter?

1. allah
2. Allah

Met of zonder hoofdletter?

1. Suikerfeest
2. suikerfeest

Les 1: vandaag

Je maakt de oefeningen en behaalt de deeltoets

Les 2: volgende week