Thema 3: Hofstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 3: Monniken en Ridders

                   Vroege middeleeuwen   500 - 1000 n.chr  (6e t/m 10e eeuw) 

 

Regels

• Bij binnenkomst ga je zitten en pak je je spullen.
• Je laptop laat je dicht op tafel liggen.
• Als je wat wilt vragen steek jij je vinger op
• Als de docent praat zijn de leerlingen stil 
• Je behandeld een ander zoals je zelf behandeld wilt worden. Dat betekent met fatsoen en respect. 

Deze les

Het Hofstelsel & horigheid:

• Leer je waardoor boeren in de landbouwsamenleving  halfvrij waren.
  
• Leer je hoe de landbouw was georganiseerd.
  
• Leer je welke sociale verhoudingen er waren.
  
• Leer je welke handel er was.

Aantekeningen

Zie je dit potloodje? Dan neem je de dikgedrukte en onderstreepte zin over in je schrift.

Te weinig tijd? De les wordt met je gedeeld, dan kan je tijdens zelfstandig werken verder met het overnemen.

Zelfvoorzienend worden

Na de val van het West-Romeinse rijk veranderde de samenleving.

• Mensen trokken van de stad naar het platteland.

Deze mensen konden zichzelf niet beschermen en zochten daarom bescherming bij de adel

Oorzaken:

1. Onveilig door rovers (Romeinse leger bestond niet meer)
2. Romeinse muntgeld verdween.
3. Handel stortte in.

Zelfvoorzienend worden

Oogsten van de boeren vielen tegen en daardoor was geen handel mogelijk, er was geen overschot om te kunnen verkopen. Boeren gingen alleen nog voor zichzelf produceren (landbouwsamenleving). 

Zelfvoorzienend/Autarkisch: Precies genoeg verbouwen om van te leven. Niet afhankelijk zijn van anderen en jezelf voorzien van alles. 

Soorten samenlevingen:

Samenleving: (maatschappij) hoe een grote groep mensen samenleeft  

Landbouwsamenleving: is een samenleving waar de meerderheid van de bevolking leeft van het verbouwen van gewassen en het houden van vee en leven in dorpen.

1. Samenleving van de jager-verzamelaars
2. Landbouwsamenleving (Middeleeuwen)
3. Landbouw-stedelijke samenleving (Romeinen)
4. Industriële samenleving
5. Informatie samenleving

Het Domein

De meeste boeren (Horigen) hadden in de vroege Middeleeuwen niet hun eigen stuk grond. Ze werkten op het land van hun heer, een edelman.

Domein: een dorp met landbouwgrond dat bewerkt word volgens het hofstelsel.

Hofstelsel: Het economisch systeem uit de middeleeuwen van een dorp waarin horige boeren op het land werkte en edelen bescherming boden. 

Domein

Vroonhof

Hier woonde de heer van het dorp. Vaak het grooste en sterkste huis/boerderij (Hoeve genoemd) met bescherming (muur) erom heen. Vaak zat er een smid bij en een brouwerij. 

Kerk

In de kerk werden diensten gehouden door de plaatselijke geestelijke (mensen van de kerk)

Braak veld

Het veld dat niet beplant wordt om plantenziektes tegen te gaan en vruchtbaarheid van het grond hoog te houden. 

Akker

Veld dat bewerkt wordt voor de landbouw. Je had een akker voor de heer en akkers voor de horigen. Alle akkers werden door de horigen bewerkt.

Beplant veld

Landbouwmethode uit de vroege Middeleeuwen heet het drieslagstelsel: 

Akkers werden in drie stukken verdeeld, waarvan twee gebruikt werden en één braak ligt (niks op verbouwt wordt). Dat deden ze om de grond vruchtbaar te houden en plantenziektes tegen te gaan. 

Watermolen

In de middeleeuwen gebruikte ze de kracht van water en wind om bijvoorbeeld graan te vermalen. 

Huizen van horigen

Hier woonde de horige boeren van het dorp

Om in het domein te mogen wonen moeten horigen.....

1. Pacht betalen (belasting)              Deel van de oogst afstaan aan de heer. 
2. Herendiensten (klusjes)              Vast aantal dagen werken voor de heer. Bijv. Werken op de akkers van de heer, hekken maken, sloot graven en repareren van gebouwen of wegen.

In ruil daarvoor krijgen horigen van de heer ....

1. Een stukje grond om op te wonen.
   
2. Een stuk land om te bewerken.
3. Bescherming tegen rovers of oorlog. 

Edelman

Horigen

Horigen

Horige boeren 

Een horige boer hoort bij het domein en is gebonden aan de grond van de heer. Verkoopt de heer de grond of geeft hij dit weg dan horen de horigen daar ook bij. 

Een horige mag niet:

• Zonder toestemming het domein verlaten.
  
• Trouwen zonder toestemming van de heer.

Vrije boeren 

Vrije boeren hadden een eigen stuk grond.  Zij hoefden geen herendiensten te verrichten, maar kregen ook geen bescherming van een edelman als ze aangevallen werden door rovers. 

Daarom kozen veel kleine boeren ervoor om horige te worden.

Hoe werd je horige?

• Afstammelingen van slaven uit de Romeinse tijd die een eigen lapje grond hadden gekregen om te bewerken.

• Afstammelingen van vrije boeren die hun grond aan een klooster of edelman hadden gegeven in ruil voor voedsel na mislukte oogsten of in ruil voor bescherming.

Het hofstelsel

Akkers van de landheer

Het hof

Pacht

Akkers van de horigen

Bescherming

Herendiensten

Waar of niet waar?

'Horigen mogen het domein zomaar zelf verlaten'

1. Waar
2. Niet waar

Waar of niet waar?

'Vrije boeren krijgen ook bescherming van een heer'

1. Niet waar
2. waar

Waar of niet waar?

'Zelfvoorzienend zijn betekent dat je voor jezelf kan zorgen zonder anderen nodig te hebben.'

1. Niet waar
2. waar

Opdrachten van de week

Maak de werkdoelen bij:

• Het hofstelsel 
  

Beantwoorde criteria in je schrift

(verschillend per kleur) 

Aan de slag! 

•       Ga naar de learning portal en maak de opdrachten. Beantwoord de criteria die hoort bij het leerdoel in je schrift

se se Je mag zachtjes samenwerken. Je maakt wel je eigen werk. Hierbij mag je muziek luisteren.

            Als je klaar bent, dan laat je je werk zien voor feedback.