VWO6 H1.1 Landschap als dynamisch systeem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Aarde - Landschapszones

Par. 1.1

Het landschap als dynamisch systeem

Leerdoelen par. 1.1

• Je kent de verschillende geofactoren.
• Je begrijpt hoe geofactoren samenhangen met name in relatie tot de bodem.
• Je kunt het landschap als dynamisch systeem beschrijven.

Een bos als dynamisch systeem

• organisch afval
  
• levend organisch materiaal
  
• humusrijke grond
• onveranderde grond
  
• uitgespoelde grond
  

A

Levend organisch materiaal

B

Organisch afval

C

Uitgespoelde grond

D

Humusrijke grond

E

Onveranderde grond

Een combinatie van processen houdt een voedselkringloop in stand:

•  fotosynthese
  
•  mineralisatie
  
•  humusvorming
  
•  uitspoeling
  
•  inspoeling
•  verwering
  

Waar vindt welk proces plaats?

• fotosynthese?
• uitspoeling?
• inspoeling?

A

Fotosynthese: 

Water + CO2 + licht + voedingsstoffen --> Plantaardig materiaal

B

Bladeren vallen op de grond: organisch afval

Bladeren en takjes worden afgebroken tot humus en mineralen. Wormen en bacteriën verteren geheel of gedeeltelijk organisch afval

C

Uitspoeling:

Er zakt meer neerslag naar beneden dan er weer terug omhoog komt > dit neemt humus en mineralen verder mee naar beneden

D

Inspoeling:

Dieper in de grond blijft de humus steken tussen bijv. de zandkorrels

E

Nog dieper in de grond vind je de grondsoort waarin de bodem gevormd wordt. Door verwering kunnen de gronddeeltjes wel steeds kleiner worden.

Geofactoren

Wat is de belangrijkste geofactor die de bodemvorming bepaalt?

Het klimaat. Is bepalend voor temperatuur / neerslag en daarmee bepalend voor de humificatie en processen als in- en uitspoeling.

Het klimaat heeft grote invloed op het type bos dat ergens voorkomt

A

Naaldbos > in de boreale zone

(lange koude winter, kort groeiseizoen)

B

Tropisch regenwoud > in de tropische zone

(warm, veel neerslag)

C

Loofbos > in de gematigde zone

(seizoensinvloed, voldoende neerslag)

Als klimaat en begroeiing veranderen is het logisch dat de processen die de verkleuring van de grond veroorzaken ook anders zijn

Welke processen horen (vooral) bij welke bodem?

• mineralisatie
  
• uitspoeling
• humusvorming
• inspoeling 
• chemische verwering
  

Naaldbos                 Tropisch bos                        Loofbos

humusvorming 
uit- en inspoeling

sterke mineralisatie

sterke uitspoeling

sterke chemische verwering

mineralisatie en humusvorming

uit- en inspoeling

Welke ondergrond is het meest vruchtbaar?

1. Zand
2. Klei
3. Löss
4. Graniet

Löss is zeer fijn zand en heeft daarmee fijne poriën. Water (en organismes) kunnen er daardoor wel doorheen komen, maar het stroomt niet in één keer weg.

Een podzolbodem ontstaat voornamelijk bij een zandige ondergrond. Leg uit hoe het komt dat deze ondergrond relatief onvruchtbaar is.

Kijk op https://www.geologievannederland.nl/ondergrond/bodems/podzolbodem-zandlandschap voor meer achtergrondinformatie.

Aan de slag!

Wil je meer weten over bodems in Nederland? Ga naar https://www.geologievannederland.nl/ondergrond/bodems