2425 1.1 Landschap als dynamisch systeem

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Aarde - Landschapszones

Par. 1.1

Het landschap als dynamisch systeem

Leerdoelen par. 1.1

• Je kan aan de hand van processen uitleggen hoe een bodem wordt gevormd
• Je kan beschrijven op welke manier het klimaat invloed heeft op de bodemvormende processen.
• Je kan de verschillende geofactoren noemen.

Een bos als dynamisch systeem

• organisch afval
  
• levend organisch materiaal
  
• humusrijke grond
• onveranderde grond
  
• uitgespoelde grond
  

A

Levend organisch materiaal

B

Organisch afval

C

Uitgepoelde grond

D

Humusrijke grond

E

Onveranderde grond

Een combinatie van processen houdt een voedselkringloop in stand:

•  fotosynthese
  
•  mineralisatie
  
•  humusvorming
  
•  uitspoeling
  
•  inspoeling
•  verwering
  

Waar vindt welk proces plaats?

•  fotosynthese
  
•  mineralisatie
  
•  humusvorming
  
•  uitspoeling
  
•  inspoeling
  
•  verwering

A

Fotosynthese: 

Water + CO2 + licht + voedingsstoffen --> Plantaardig materiaal

B

Bladeren vallen op de grond: organisch afval

Bladeren en takjes worden afgebroken tot humus en mineralen. Wormen en bacteriën verteren geheel of gedeeltelijk organisch afval

C

Uitspoeling:

Er zakt meer neerslag naar beneden dan er weer terug omhoog komt > dit neemt humus en mineralen verder mee naar beneden

D

Inspoeling:

Dieper in de grond blijft de humus steken tussen bijv. de zandkorrels

E

Nog dieper in de grond vind je de grondsoort waarin de bodem gevormd wordt. Door verwering kunnen de gronddeeltjes wel steeds kleiner worden.

Geofactoren

Wat is de belangrijkste geofactor die de bodemvorming bepaalt?

Het klimaat heeft grote invloed op het type bos dat ergens voorkomt

A

Naaldbos > in de boreale zone

(lange koude winter, kort groeiseizoen)

B

Tropisch regenwoud > in de tropische zone

(warm, veel neerslag)

C

Loofbos > in de gematigde zone

(seizoensinvloed, voldoende neerslag)

Als klimaat en begroeiing veranderen is het logisch dat de processen die de verkleuring van de grond veroorzaken ook anders zijn

Welke processen horen (vooral) bij welke bodem?

• mineralisatie
  
• uitspoeling
• humusvorming
• uitspoeling 
• inspoeling 
• chemische verwering
  

NAALDBOS

TROPISCH

BOS

LOOFBOS

Mineralisatie

In- en uitspoeling

Humusvorming

In- en uitspoeling

Chemische verwering

Humusvorming

Mineralisatie

Uitspoeling

Naaldbos                 Tropisch bos                        Loofbos

humusvorming 
uit- en inspoeling

sterke mineralisatie

sterke uitspoeling

sterke chemische verwering

mineralisatie en humusvorming

uit- en inspoeling

Bekijk de bron met geofactoren. Wat zijn de interne invloeden op de ondergrond?

1. De zon en draaiing van de aarde
2. De zon en de kern van de aarde
3. Convectiestroming en zwaartekracht
4. Convectiestroming en platentektoniek

Toch zijn er in de gematigde zone met loofbossen als natuurlijke begroeiing ook plekken zonder bos. Welke geofactor is hiervoor verantwoordelijk?

1. reliëf
2. fauna
3. flora

Noem een voorbeeld hoe een verandering in een geofactor een verandering in een andere geofactor kan veroorzaken?

Leerdoelen par. 1.1

• Je kan aan de hand van processen uitleggen hoe een bodem wordt gevormd
• Je kan beschrijven op welke manier het klimaat invloed heeft op de bodemvormende processen.
• Je kan de verschillende geofactoren noemen.

Aan het werk

• Persoonlijke leerroute 1.1
• Leren begrippen 1.1
• Filmpje over bodemvorming kijken (zie studieplanner)