7.1 Inleiding

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

7.1 Inleiding

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kan je:

• uitleggen wat positieve externe effecten zijn.
• uitleggen wat negatieve externe effecten zijn.
• voorbeelden noemen van externe effecten van productie (sociale-, gezondheids- of milieueffecten.
• uitleggen dat consumenten verschillend met duurzaamheid omgaan.

Zorgt Beyoncé voor inflatie?

1. Lees in stilte het artikel

2. Bedenk negatieve externe effecten uit het artikel.

3. Bedenk positieve externe effecten uit het artikel.

4. Bedenk zelf nog externe effecten erbij.

5. Klassikaal bespreken

Artikel: Beyoncé

https://www.nu.nl/economie/6268092/zweedse-econoom-wijt-hoge-inflatie-aan-niemand-minder-dan-beyonce.html 

Externe effecten

• Een externe effect is een onbedoelde bijwerking van productie of consumptie die de welvaart van een ander dan de veroorzaker beïnvloedt.
  
  
• Bij een positief extern effect neemt de welvaart/welzijn van de externe partij toe. 
• Bij een negatief extern effect daalt de welvaart/welzijn van de externe partij.

Welvaart & Welzijn

• Welzijn
• = de kwaliteit van leven

• Lastig in geld uit te drukken

• Voorbeeld
  
• Prettige woonomgeving, liefde en vriendschap, gezondheid

• Welvaart
• = de mate waarin je in je behoeften kunt voorzien

• Kun je in geld uitdrukken

• Meer inkomen --> meer voorzien in behoeftes --> meer welvaart

Een concert van Beyoncé 

Positieve externe effecten:

• Je moet een hotel boeken.
• Je eet van te voren bij een restaurant of bij en fastfoodketen.
• Meer werkgelegenheid voor de mensen achter de bar en de beveiliging ect.

Negatieve externe effecten:

• Er ontstaan files rondom het concert.
• Er zijn overvolle treinen.
• Parkeren in omliggende wijken.
• Geluidsoverlast omwonende.
• Hotelprijzen stijgen.
• Mensen uit het buitenland komen met het vliegtuig, dus meer co2 uitstoot.
• Er kan inflatie ontstaan.

Externe effecten

Voorbeeld negatief extern effecten 

Milieuvervuiling door het rijden met de auto wordt niet door de markt in de prijs van benzine meegenomen.

De overheid corrigeert dit met een accijnsbedrag per liter benzine.

Wat betekent een extern effect?

• Externe effecten zijn onbedoelde bijwerking van productie of consumptie die de welvaart van een ander dan de veroorzaker beïnvloedt.

Welke soorten effecten heb je?

• Positief extern effect
• Negatief extern effect

wat kan de overheid doen tegen externe effecten?

wat kan de overheid doen tegen externe effecten?

subsidies

de overheid kan een geldbedrag geven voor het gebruik van producten, die milieuvervuiling tegengaan 

verbod

ze kunnen een verbod instellen, zoals het rookverbod 

De overheid grijpt in

Wat kan de overheid doen?

1. Regels stellen voor bedrijven over producten/ productie
Bijv. kwaliteitseisen aan producten, vermindering van CO2 uitstoot verplichten, etc.

2. Belastingen op negatieve externe effecten (!)
Bijv. vliegbelasting, accijns op sigaretten/ alcohol, suikertax.

De overheid grijpt in

Wat kan de overheid doen?

3. Subsidies

     De overheid geeft geld aan organisaties die goede dingen doen. 

     Bijv. voetbalvereniging krijgt subsidie (geld) van de gemeente om kinderen

     te laten bewegen -> positief extern effect aanmoedigen.

4. Voorlichting voor consumenten

     De overheid informeert consumenten over hun keuzes.

Waarom grijpt de overheid in bij externe effecten?

• De overheid grijpt in om de negatieve externe effecten zoveel mogelijk te beperken.

• Wat kan de overheid voor maatregelen nemen om deze negatieve externe effecten te beperken?

1.  Accijns
2.  Bpm
3.  Vliegtax 

verschillende soorten belangen

individueel belang

voorop stellen van je eigen belang. 

vaak niet de optimale uitkomst.

collectief belang

optimale uitkomst

komt tot stand door samen te werken en afspraken 

externe effecten

externe effecten

externe effecten

onbedoelde gevolgen van de productie

negatieve externe effecten.

negatief extern effect

een onbedoeld gevolg van productie en deze valt negatief uit.

positieve externe effecten.

postief extern effect

een onbedoeld gevolg van de productie en deze valt positief uit.

Huiswerk

Opdracht 7.1 t/m 7.3

Bij het restaureren van een monumentaal gebouw treden ook positieve externe effecten op. Een voorbeeld van zo'n positief extern effect is...

1. meer werk voor de betrokken vaklieden
2. mooier uitzicht voor de omwonenden
3. het gebouw zal langer meegaan
4. lagere onderhoudskosten voor de gemeente

Welke is of zijn geen externe effect(en) van autoverkeer?

1. Geluidsoverlast
2. Doorbreken van de stilte
3. Kortere reistijd voor de autogebruiker
4. Verkeersslachtoffers

Wat is een positief extern effect en een negatief extern effect van Schiphol?

Bedenk zelf een negatief extern effect.

Negatief extern effect

Negatief extern effect

Positief extern effect