Les 1: Veelvoorkomende psychiatrische ziektebeelden in de ouderenzorg

• Ziekte en Gezondheid 1
• MBO
• Studiejaar 4

Welkom bij het keuzedeel Gerontopsychiatrie!

Les 1:

Veelvoorkomende psychiatrische ziektebeelden in de ouderenzorg

Doelen deze les

• De student weet wat hij/zij kan verwachten van het keuzedeel
• De student weet hoe de term gerontopsychiatrie is opgebouwd
• De student heeft kennis van de drie meest voorkomende psychiatrische ziektebeelden bij ouderen
• De student heeft kennis van de drie meest voorkomende problemen in de gerontopsychiatrie

De opbouw van het keuzedeel

1. De meest voorkomende ziektebeelden in de gerontopsychiatrie
2. Observeren
3. Communicatie
4. Gedrag en gedragsverandering
5. Bieden van ondersteuning 

Aan het einde van het keuzedeel, als alle verwerkingsopdrachten succesvol zijn afgerond en je een GO hebt ontvangen van de begeleidende docent, ontvang je het praktijkexamen Gerontopsychiatrie en mag je hiermee starten in de praktijk.

Inleidend filmpje: trailer Het geheime dagboek van Hendrik Groen

Gerontopsychiatrie

Geronto(logie) en psychiatrie

Waar denken jullie aan bij
gerontologie?

Waar denken jullie aan bij
psychiatrie?

Gerontopsychiatrie

• Geronto(logie): de wetenschap die zich bezighoudt met ouder worden.
• Psychiatrie: komt van het Griekse woord psyché (betekent: geest). Houdt zich bezig met de ziekten van de geest.

In de gerontopsychiatrie is sprake van psychische problemen die gepaard gaan met gedragsproblemen, ontstaan tijdens het ouder worden.

In hoeverre werk jij binnen de 'gerontopsychiatrie'?

(Hoeveelheid cliënten, welke indicaties etc.)

Heb je bepaalde leervragen t.o.v. dit keuzedeel? Wat hoop je te gaan leren?

Draaglast / draagkracht

De oudere cliënt raakt uit balans: draaglast neemt toe, draagkracht neemt af (kwetsbaarheid neemt toe)

Bespreek met elkaar:

Welke factoren spelen hierin een rol? Kijkend naar de oudere cliënten op jullie werkplek.

Welke ziektebeelden bij ouderen
komen bij jullie op het
werk veel voor?

Drie veelvoorkomende 

ziektebeelden bij ouderen

We behandelen dit keuzedeel drie ziektebeelden:

1. Depressie
2. Schizofrenie
3. Borderline

Wat herkennen jullie t.a.v. deze ziektebeelden op jullie werkplek? Voorbeelden?

Depressie

Depressie

• 25% van de 65+ers heeft depressieve klachten.
• Meer depressieve klachten in verzorgings- en verpleeghuizen.
• Uit zich veelal in lichamelijke klachten als vermoeidheid, pijn, gebrek aan eetlust.
• Hierdoor wordt onderliggende depressie niet altijd herkend en/of erkend.

Dus: bij onbegrepen lichamelijke klachten; doorvragen!

Hoe doe je dat? Voorbeelden?

Risicofactoren

• Geheugenproblemen
• Verlies sociale contacten
• Lichamelijke ziekten
• Lichamelijke beperkingen
• Eerdere depressie
• Vrouwelijk geslacht

Welk effect heeft corona gehad op depressies bij ouderen?

Welk effect heeft dementie op depressies bij ouderen?

Schizofrenie

Schizofrenie

• Denken, gevoelsleven en gedrag ernstig verstoord
• Psychotische perioden
• LOS (Late Onset Schizofrenie)
• Komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen, dalen van oestrogeenspiegel is hiervan de oorzaak

Ouderen hebben meer last van visuele hallucinaties en 

partitiewaan.

Hoe en waar kun je schizofrenie bij ouderen aan herkennen?

Schizofrenie symptomen

• Wanen
• Hallucinaties
• Onsamenhangende spraak
• Catanonie, bizarre motorische bewegingen (helemaal niet, overmatig, doelloos)
• Verwaarlozing sociale contacten
• Diagnose: Dementie of Schizofrenie?

Vaak wordt gedacht dat schizofrenie betekent dat iemand last heeft van een gespleten persoonlijkheid. Dit is een misverstand. Schizofrenie betekent namelijk dat iemand last heeft of heeft gehad van één of meerdere psychosen, waarbij na de psychose de persoon slechter functioneert. 

Borderline

Borderline

• Soms late herkenning, bijv. door wegvallen gunstige omgeving
• Persoonlijkheidsstoornis cluster B
• Dramatisch emotioneel en labiel gedrag
• Instabiele relaties, zelfbeeld en stemmingen
• Impulsief gedrag
• Verslavingsgevoelig

Bij ouderen met name:

• Alcoholverslavingen
• Splitting (uitspelen)

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis
met veel stigma's (negatieve kenmerken).
Welke stigma's rondom borderline ken jij?

Welke meest voorkomende
problemen ervaren jullie
in de gerontopsychatrie?

Drie meestvoorkomende 

problemen in de gerontopsychiatrie

• Angst
• Onrust
• Vergeetachtigheid

Voorbeelden uit de praktijk: Wat is merkbaar? Verklaringen?

Aan de slag

Jullie kunnen nu aan de slag met de verwerkingsopdrachten behorend bij bijeenkomst 1. 

Succes!