9.3 1e deel - de Huid HAVO 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

9.2 HAVO 2

Onderwerpen:
- 1e les De huid
- 2e les Kanker

Wat gaan we doen vandaag?

1. Herhalingscheck paragraaf 9.2.
2. Nieuwe uitleg 9.3.
3. Check mindmap inleveren 
4. Check HW online opdrachten paragraaf 9.1 en 9.2 nu echt af?
5. Zelfstandig werken opdrachten 9.3.

6. Tijd over? Dan practicum (anders na de vakantie).

De vorige lessen hebben we het gehad over de lever en nieren.
Noteer in 5 steekwoorden wat je hier nog van weet...

5 korte checkvragen!

Meerkeuze

Het lichaam scheidt stoffen uit via:

1. De lever
2. De nieren
3. De lever en nieren
4. De lever, nieren en longen

Noem een voorbeeld van een stof die in de lever samen met gal wordt uitgescheiden.

1. aminozuren
2. ureum
3. bilirubine
4. ijzer

Waar wordt glucose opgeslagen wanneer je dit tijdelijk niet nodig hebt?

1. alvleesklier
2. lever
3. alvleesklier en lever
4. lever en spieren

Wat doet de lever NIET?

1. De lever slaat glucose op
2. De lever zorgt dat gifstoffen je lichaam verlaten
3. De lever breekt gifstoffen af
4. De lever zet aminozuren om in eiwitten

In welke richting stroomt het bloed van de poortader?

1. Nier > Darm
2. Darm > Lever
3. Lever > Nier
4. Lever > Darm

Nog een vraag over een onderdeel van paragraaf 9.2?

Het ‘biologische momentje’ van de dag…

Vitiligo:

• Het is een chronische huidaandoening die in Nederland
    voorkomt bij 2% van de bevolking.
• De huid verliest pigment. De pigmentcellen gaan kapot
    en maken geen melanine meer aan.
  
• Hierdoor ontstaan melkwitte vlekken op hun huid
    of zelfs witte lokken in het haar.
  
• Vitiligo varieert in grootte en in vorm.
  
• Michael Jackson.
  

De huid algemeen:

•  Grootste orgaan. De grens tussen inwendig/uitwendig.
•  Bescherming:
     - ziekteverwekkers.
     - Uv-straling → pigment.
     - uitdroging. 
     - hitte en kou →   constante lichaamstemp.
  
•  Beschadigingen → litteken (extra collageen = eiwit).
  
     Extra weefsel aangemaakt
•  Transplanteerbaar.  (o.a weefselkweek)
  
•  Vitamine D.
  

Onderdelen huid:

• Verschillende gespecialiseerde cellen.
• 3 huidlagen K&K.
   - Opperhuid 
      (hoornlaag: slijt af, kiemlaag: celdeling)
   - Lederhuid
   - Onderhuidse bindweefsel 
    Zie bron 2 blz. 82.
• Kiemlaag celdeling. ± 28 dagen.
  

En wat als je een wondje hebt? bron 4 blz. 83

1. Bloedvatwand beschadigd, 
2. Vernauwing bloedvat (minder bloedverlies).
3. Propvorming - bloedplaatjes klonteren samen. 
4. Bloedplaatjes knappen kapot - trombokinase komt vrij.
5. Trombokinase triggert fibrinogeen om netwerk fibrinedraden te maken.
   
6. In het netwerk blijven rode bloedcellen hangen. 
7. Extra witte bloedcellen ruimen bacteriën op.
   
8. Afsluitende bloedprop wordt gevormd.
   

Op welke manier kan
je huid zich beschermen
tegen hitte of kou?

Bescherming kou – hitte:

• Warmer dan 37°C - afkoelen:
   - Bloedvaten verwijden.
   - Transpireren/zweten.
  
  
• Kouder dan 37°C - opwarmen:
   - Bloedvaten vernauwen.
   - Kippenvel
   - Rillen
   - Vet onderhuidse bindweefsel.
• Bron 3 blz. 82 KK!

Ik smeer mij in tegen de zon...

1. Altijd
2. Nooit
3. Soms
4. Alleen op vakantie

Bescherming UV-straling:

•  Beschermd door dampkring.
•  3 soorten:
   - UV-C: sterkst, bereikt aarde niet.
   - UV-B: Hoofdveroorzaker zonnebrand/huidkanker.
   - UV-A: Minder sterk dan UV-B.

Pigment:

• Kiemlaag → aanmaak pigment (melanine).
  
•  Absorbeert UV-straling →
     voorkomt schade onderliggend weefsel.
  
•  Veel UV-straling → beschadiging huidcellen = verbranding.
  
•  Ernstige beschadiging → afsterven huidcellen = vervellen.
  
  
  
•  Tot je 16e extra gevoelig voor huidkanker:
     – hoornlaag nog niet goed ontwikkeld
     – grotere kans beschadiging kiemlaag.

Volgende les: Gevoelig onderwerp

We gaan na de vakantie het onderdeel kanker behandelen.

Heb je een goede reden om hier niet bij te zijn, laat mij dit even weten, dan is er een alternatief. 

Einde deze les.

Zijn er nog vragen?

- Bij voldoende tijd: Proefje UV straling + zonnebrand

Werken aan opdrachten 9.3.