Periode 5 - Les 4

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Periode 5 les 4

Ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, diarree, obstipatie en braken

Deze les

Terugblik

Theorie ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, obstipatie en diarree

Terugblik

Zijn er vragen ten aanzien van de zelfstudieopdrachten over de lever, alvleesklier en het buikvlies?

Welke stoffen worden door de lever opgeslagen?

Wel

Niet

Ijzer

Glucose (als glycogeen)

Vitamine A

Vitamine C

Alcohol

Bilirubine

Cholesterol

Welk hormoon verhoogd de bloedsuikerspiegel?

1. Glycogeen
2. Glucagon
3. Insuline

Welk orgaan ligt niet ingepakt in het buikvlies?

1. De maag
2. De galblaas
3. De dunne darm
4. De baarmoeder

Theorie

Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Midweekje weg

Roken 14-40

Ziek

De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

• Gelijkenissen.
• Ontstekingen darmslijmvlies.
• Ontstekingsverschijnselen?

• rubor, calor, dolor, tumor, functio laesa

• Buikpijn, koorts, misselijkheid en vermoeidheid. 
• Kenmerkend: symptomen en klachten.

Colitis ulcerosa en Crohn

Samen met de ziekte van Crohn valt colitis ulcerosa 

onder de noemer IBD, voluit Inflammatory Bowel Diseases 

(IBD), in het Nederlands: inflammatoire (ontstekingsachtige) darmziekten.

• Ruim 80.000 mensen in Nederland met IBD.
• Omgerekend: 1 op de 200 mensen. Iets meer dan de helft colitis ulcerosa.
• Elk jaar wordt bij ongeveer 1500 Nederlanders de diagnose colitis ulcerosa gesteld. Meestal tussen 15e en 40e levensjaar. Maar ook een piek bij mannen tussen 60 en 70. 
• Komt iets vaker voor bij mannen. 
  

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa betekent letterlijk een ontsteking van de dikke darm (colon = dikke darm, -itis = ontsteking), waarbij zweren ontstaan (ulcerosa)

Colitis ulcerosa

• Immuunsysteem
• Slijmvlies
• Altijd een aaneengesloten stuk

Colitis ulcerosa

Het immuunsysteem valt ongevaarlijke, 

zelfs ‘gunstige’ bacteriën aan die in de 

darm thuishoren.

Slijmvlies van de darmwand wordt hierdoor aangetast, waardoor ontstekingen en soms pijnlijke zweren in de dikke darm ontstaan.

Altijd een aaneengesloten stuk van de dikke darm ontstoken. 

Oorzaken

Niet één duidelijke oorzaak

Combinatie van factoren

Erfelijk (10-25%)

Omgevingsfactoren zoals voeding, extreem hygiënisch zijn en het hebben van een ‘westers’ leefpatroon een grote rol spelen. 

Soorten bacteriën > dit houdt verband met voeding.

Oorzaken

Niet één duidelijke oorzaak. 

Wetenschappers vermoeden een combinatie van factoren.

Onderzoekers denken dat colitis ulcerosa erfelijk kan zijn. Tien procent tot een kwart van de mensen met colitis ulcerosa heeft een broer, zus, of ouder die deze ziekte of de ziekte van Crohn heeft.

Daarnaast denken wetenschappers dat omgevingsfactoren zoals voeding, extreem hygiënisch zijn en het hebben van een ‘westers’ leefpatroon een grote rol spelen. Verder lijken de soorten bacteriën die in de darmen leven zeker invloed te hebben. Ook dit houdt verband met voeding.

Onderzoek en diagnose

Bloedonderzoek > bloedarmoede en ontstekingen

Ontlastingonderzoek >  bacteriële infectie of een ontsteking van de darm. Ook kan in de ontlasting de mate van ontsteking vaststellen door het calprotectine te meten.

Coloscopie > de diagnose colitis ulcerosa 

door een kijkonderzoek met een 

endoscoop.

Voor de hooggeïnteresseerden

Calprotectine is een eiwit uit leukocyten dat bij ontsteking in de darm vrijkomt. Het kan gebruikt worden bij het monitoren van ziekte activiteit bij patiënten met een chronische inflammatoire darmziekte (IBD)

Colitis ulcerosa presenteert zich als een

1. acute ontsteking van het slijmvlies van de dunne darm
2. chronische ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm
3. chronische ontsteking van het slijmvlies van dunne darm
4. acute ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm

Colitis ulcerosa is

1. Een auto-immuunziekte
2. Een ontstekingsziekte van de dikke darm
3. Een huidaandoening
4. Een infectie van de longen

Wat zijn symptomen van colitis ulcerosa?

1. Diarree, buikpijn en bloed bij de ontlasting
2. Koorts en keelpijn
3. Vermoeidheid en gewichtsverlies
4. Hoofdpijn en spierpijn

Hoe wordt Colitis ulcerosa behandeld?

1. Met alleen een dieet.
2. Door het drinken van veel water.
3. Met medicatie en soms een operatie.
4. Met acupunctuur.

Ziekte van Crohn

• Gezonde en zieke stukken darm 
• Hele spijsverteringskanaal, van de mond tot aan de anus.
• Klachten 
• Ziekteaanval heet een opvlamming of actieve periode.

Ziekte van Crohn

Niet aaneengesloten ontstoken; gezonde en zieke stukken darm wisselen elkaar af.  

Er kunnen ontstekingen voorkomen in het hele spijsverteringskanaal, van de mond tot aan de anus.

Klachten 

Ziekteaanval heet een opvlamming of actieve periode.

Onderzoek en diagnose

• Klachten
• Lichamelijk onderzoek
• Bloedonderzoek > bloedarmoede of ontsteking
• Ontlasting > uitsluiten bacteriële infectie of ontsteking
• Beeldvormend onderzoek, zoals een echografie, een CT-scan of MRI-scan.
• Coloscopie > diagnose door een kijkonderzoek van darmen met een endoscoop > hapjes van het slijmvlies: biopten > patholoog voor microscopisch onderzoek.

Behandeling

Medicatie (chronisch en preventief)

De ziekte van Crohn zit:

1. alleen in de dikke darm
2. alleen in de dunne darm
3. van mond tot kont

Ziekte van Crohn is een chronische ziekte. Heeft iemand met de ziekte van Crohn altijd last hiervan?

1. Nee, afwisselend rustige en opvlammende periodes
2. Ja, iemand heeft hier altijd last van.

Wat zijn verschijnselen van de ziekte van Crohn

1. Vermoeidheid
2. Diarree
3. Buikkramp
4. Afvallen

De behandeling van de ziekte van Crohn heeft als doel:

1. ontstekingen remmen
2. klachten verminderen
3. voorkomen nieuwe ontstekingen
4. alle antwoorden zijn juist

Ziekte van Crohn

Colitis Ulcerosa

Tijdelijk stoma

Ileostoma 

Ontsteking aan de maag

Buikpijn

Komt vaker voor

Jonge leeftijd

Alleen in dikke darm

ontstekingen vormen een aaneengesloten ontstoken gebied.

Diarree

• Buikloop
• 3 x of vaker
• Ongevormd en dun
• Afhankelijk van de oorzaak > klachten zoals misselijkheid, braken, koorts, buikpijn, buikkrampen en een algeheel gevoel van ziek zijn (algehele melaise) 
• Acute diarree > plotseling > oorzaak buikgriep of eten of drinken van besmet voedsel of water > geneest meestal vanzelf.

Huisarts

Het is belangrijk om naar de huisarts te gaan als:

• je hoge koorts hebt
  
• er bloed bij je ontlasting zit
  
• je hevige buikpijn of buikkrampen hebt
  
• je erg suf bent
  
• je heel weinig plast

Oorzaken

• Een maag-darminfectie (Gastro-enteritis)
• Ziekten van het maag-darmkanaal
• Prikkelbare Darm Syndroom
• Voedselintolerantie (bijvoorbeeld lactose-intolerantie)
• Coeliakie (auto-immuunziekte waarbij sprake is van een afweerreactie tegen gluten)

Wat is de oorzaak van diarree?

1. Virus
2. Bacterie
3. Parasiet
4. Alle drie antwoorden zijn goed

Wat moet je doen bij zorgvragers met diarree?

1. Melk en zoetigheid geven
2. Laten wachten met toiletteren
3. De wcbril 5 x per dag schoonmaken
4. Vochtbalans bijhouden

Obstipatie

Ontlastingspatroon

Verstopping

Darmfunctie?

Oorzaken

Te weinig vezels

Te weinig drinken

Weinig bewegen

Aanleg

Uitstellen bij aandrang

Medicijnen (antidepressiva, ijzertabletten, plaspillen, morfine, medicijnen tegen epilepsie of Parkinson medicijnen)

Verkeerd gebruik bekkenbodemspieren

Psychische factoren zoals stress en spanning

Slow transit obstipatie (10 tot 15% van mensen die langdurig last hebben van verstopping > laxeermiddelen in combinatie met darmspoelen, of soms zelf een blijvend stoma.

Valse diarree of overloopdiarree is geen echte diarree

1. Juist
2. Onjuist

Braken

Braken is het uitdrijven van de maaginhoud door een krachtig en gecoördineerd samentrekken van de spieren van de buikwand en het diafragma. Meestal voorafgegaan door misselijkheid en kokhalzen. De aan- of afwezigheid van andere symptomen (b.v. koorts, diarree, pijn, peristaltiek, neurologische symptomen) is belangrijk om de ernst van het braken in te schatten.

Oorzaken 1/3

Gastro-intestinale oorzaken

Obstructie van de pylorus ( ulcus, tumor)

Mechanische obstructie dunne darm of colon (b.v. tumoren, ingeklemde hernia)

Motiliteitsstoornissen (b.v. gastroparese, pseudo-obstructie)

Infecties (b.v. gastro-enteritis, hepatitis, voedselintoxicatie)

Intraperitoneale pathologie (b.v. pancreatitis, appendicitis)

Neurologische oorzaken

Migraine

Verhoogde Intracraniële druk

Meningitis

Ontsteking evenwichtsorgaan

Oorzaken 2/3

Heftige pijnen

Myocardinfarct

Koliekpijn

Metabole aandoeningen

Ziekte van Addison (bijnierschorsinsufficiëntie)

Metabole acidose (te lage ph van het bloed)

Nierinsufficientie

Intoxicaties

Oorzaken 3/3

Medicatie

Chemotherapie voor maligne aandoeningen

Digitalis

Opiaten

Antibiotica

Psychische oorzaken

Psychogeen braken

Eetstoornissen

Hoe zou je iemand die braakt behandelen?

Wat is een reflux?

1. Het terugstromen van maaginhoud naar de slokdarm en de mond.
2. Het terugstromen van de darminhoud naar de slokdarm en de mond
3. Explosief braken
4. Projectiel braken

Verzorging bij braken

Observatie

Wijze van braken

Hoeveelheid, geur, kleur en inhoud van het braaksel

Psychisch

Maaghevel

Afronding

Tips en tops?