Metonymie - woordenschat H3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Beeldspraak

 

Metonymie

Metoniem

(+herhaling vergelijking en metafoor)

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je uitleggen wat een metonymie is
  
• heb je geoefend met de beeldspraken metafoor en metonymie
  

Beeldspraak 

Beeldspraak = figuurlijk taalgebruik.

Opdracht:

Bekijk de volgende video en let op de beeldspraak die gebruikt wordt.

Welke beeldspraak hoorde
je in de video?
Schrijf ze op.

Vergelijking-met-als

"Hij is zo trotst als een pauw."

"Als een een haas ging hij er vandoor."

"Ik heb je lief zoals je soms gelijk een gouden zomerdag bent." 

 (dichtregel uit het gedicht Ja van dichter K.Schippers)

• Het object en beeld worden beide benoemd 
  
• Het object en beeld worden aan elkaar verbonden 
• Die verbinding wordt gedaan met worden als:  als, zoals, gelijk, etc...
  

Vergelijking-zonder-als

"Ik voel me een kind in een snoepwinkel."

" Zij heeft een hart van goud."

- Het object  en beeld worden beide genoemd 
- Het object en beeld worden niet met een woord aan elkaar verrbonden -- > er is dus geen verbindingswoord.

Metafoor 

"Je kamer is net een zwijnenstal."   = kamer is vies

"Ik drink een bak rioolwater.'  = koffie is vies

'Liefde maakt blind." = je ziet sommige dingen niet als je van iemand houdt.

--> verschil: geen verbindingswoord en je moet zelf bedenken wat er met zwijnenstal benoemd wordt.

Beeld wordt genoemd, object ontbreekt (in dit geval bv: moeten aan steeds hogere eisen voldoen)

In een metafoor ontbreekt altijd het verbindingswoord en daarnaast blijft de overeenkomende eigenschap meestal impliciet.

Een metafoor heeft vaak de volgende structuur:

A is B.

Een leuk artikel over beeldspraak

NRC, 18 januari 2017

https:

Metonymie

Het woord metonymie is afkomstig uit het Grieks en betekent letterlijk ‘’een verandering van naam’’. 

Hierbij kun je dus denken aan ‘’betekenisverschuiving’’. 

Een metonymie valt onder het thema stijlfiguur en is een soort beeldspraak. Je zegt dan niet meteen wat je bedoelt, maar je gebruikt een woord dat daar mee samenhangt. 

Het nieuwe begrip roept dan het bedoelde begrip op. Dat klinkt allemaal een beetje ingewikkeld, maar we leggen het nog eens uit met de volgende voorbeeld. Let op: de dikgedrukte woorden drukken eigenlijk dus iets anders uit:

Lees de volgende zinnen

• Sven Kramer won afgelopen jaar drie keer goud
  
• Voordat ik met de les begin moet ik altijd even de koppen (of neuzen) tellen
  
• Nederland maakte 3-1 tegen Duitsland
  
• Hij heeft een groot hart
  
• De vrouwen staan in vuur en vlam
  
• Wij hebben volgens de Van Dale een echte Van Gogh in ons huis hangen
  

Metonymie

Misschien klinken de volgende voorbeelden nog helemaal niet zo gek en weet je al welke beeldspraak er in de dik gedrukte woorden zitten. Hieronder de uitleg.

• Goud (beeld) staat voor een gouden medaille (object)
  
• Koppen of neuzen (beeld) tellen: de mensen (object) tellen
  
• Nederland/Duitsland: (beeld) de voetballers van het Nederlandse team (object), de voetballers van het Duitse team (object)
  
• Groot hart (beeld): hij is vrijgevig/goed gezind (object)
  
• In vuur en vlam(beeld): ze zijn verliefd/opgewonden (object)
  
• Van Dale (beeld): het woordenboek dat Van Dale (object) heet
  
• Van Gogh (beeld): het schilderij van Van Gogh (object) (niet van Gogh zelf)
  

Conclusie

Je zegt met het nieuwe begrip dus iets wat samenhangt met het bedoelde begrip. 

Zo is bij “koppen”, de kop een onderdeel van een mens. 

En bij de Van Gogh wordt natuurlijk niet de man zelf bedoeld, maar wordt de naam gezegd om de samenhang met het schilderij aan te duiden.

Werk voor deze les:

• Woordenschat H3, blz.88/89: 
• opdracht 1 en 2

Wat niet af is = huiswerk!

Bedenk een metonymie en
schrijf deze hier op.

Reflectie:

Lesdoel gehaald?

• Je kunt uitleggen wat een metonymie is
  
• Je hebt geoefend met de beeldspraken metafoor en metonymie
  

Lesdoel gehaald?
- Je kunt uitleggen wat een metonymie is
- Je hebt geoefend met de beeldspraken metafoor en metonymie

Ja

Deels

Nee

Schrijf drie dingen op
die je vandaag geleerd hebt.

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?