12.1 Eigenschappen doorgeven

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Aan de slag

12.1 opdracht 2 t/m 18 af en nagekeken.

12.1 Eigenschappen doorgeven

• Herhaling 11.4
• Uitleg 12.1 

- Het uiterlijk van een organisme noemen we het:

- Alle erfelijke eigenschappen van een organisme noemen we het:

- Dit deel van een chromosoom codeert voor 1 eigenschap:

- De variant van een gen noemen we een:

- Bij meiose ontstaan:

- Bij mitose ontstaan:

Genotype

Fenotype

Gen

Allel

Geslachtscellen

Lichaamscellen

Homozygoot vs Heterozygoot

Homozygoot

Heterozygoot

• Twee dezelfde allelen van een gen op beide chromosomen van een chromosomenpaar

• Twee verschillende allelen van een gen op beide chromosomen van een chromosomenpaar

Voorbeeld bij het gen haarvorm

Homozygoot

• 2 dezelfde allelen
  
• krul - krul
  

Heterozygoot

• 2 verschillende allelen
  
• steil - krul

Dominant vs Recessief

Dominant:

• Overheersende allel (A)

Recessief:

• Onderdrukte allel (a)

Bijvoorbeeld:

• Bij de oogkleur is het allel bruin dominant over blauw
  
• Je bent heterozygoot voor oogkleur, je hebt dus 1 allel voor bruine ogen en 1 allel voor blauwe ogen  
• Je fenotype is dan bruine ogen 

Hoe noemen we de genotypen?

Homozygoot dominant

• 2 gelijke dominante allelen voor 1 gen/eigenschap
• AA

Homozygoot recessief

• 2 gelijke recessieve allelen voor 1 gen/eigenschap
• aa

Heterozygoot

• 2 verschillende allelen voor 1 gen/eigenschap
• Aa

Fenotype

Homozygoot

Een "onderdrukt" allel

De allelen voor een bepaalde eigenschap

Twee verschillende allelen voor een bepaalde eigenschap

De waarneembare eigenschap van een organisme

Twee gelijke allelen voor een eigenschap

Recessief allel

Gen

Heterozygoot

Geef alles een locatie!

Homozygoot

Homozygoot

Homozygoot

Heterozygoot

Heterozygoot

Heterozygoot

Dominant

Dominant

Dominant

Recessief

Recessief

Recessief

Terugblik

Een man heeft bruin haar en een vrouw blond haar. De man is ....................... wat betekent dat hij twee verschillende ....................... voor het gen voor haarkleur heeft. Hieruit kan je afleiden dat bruin haar ....................... is. De vrouw moet dan wel ....................... zijn. Het gen voor blond haar is dan ....................... De vrouw besluit haar haar rood te verven. Hiermee verandert ze wel haar ......................... maar niet haar .......................

allelen

dominant

fenotype

genotype

heterozygoot

homozygoot

recessief

Welke genotype hoort bij welk begrip?

AA

Aa

aa

Homozygoot dominant

Homozygoot recessief

Heterozygoot

Kruisingen

Bij een kruising krijgen twee ouders samen nakomelingen.

Een kruising is een overzicht van:

• Fenotypen en genotypen van ouders
  
• De allelen in de geslachtscellen/gameten
  
• De mogelijke genotypen en fenotypen van de nakomelingen

Stappenplan gaan we op het bord doen a.d.h.v. de voorbeeldvraag

1. Schrijf het fenotype van beide ouders op inclusief het geslacht
2. Schrijf het genotype van beide ouders hieronder
3. Schrijf de allelen in de geslachtscellen/gameten op
4. Maak het kruisingsschema
5. Schrijf onder het schema de verhouding in genotypen op
6. Schrijf daaronder de verhouding in fenotype

Voorbeeld:

Een bruine cavia, die voor de eigenschap vachtkleur heterozygoot is, krijgt 6 jongen. Deze jongen zijn verwekt door een wit mannetje. 

Vraag:

Hoeveel procent van de nakomelingen in de F1 zal naar verwachting een bruine vacht hebben?

Klopt de kruisingstabel?
bruin = dominant
blauw = recessief
Rex (vader) = heterozygoot
Floor (moeder) = blauwe ogen

1. Juist
2. Onjuist
3. Snap hier niets van

Geef antwoord op de volgende vraag: de vraag beantwoord je in delen.

De eigenschap losse oorlellen is dominant over vaste oorlellen. Een heterozygote man met losse oorlellen krijgt een relatie met een heterozygote vrouw met losse oorlellen. Wat zal de verhouding in genotype zijn van het nageslacht? En wat is de verhouding in fenotype?

P

Geslacht
Fenotype
Genotype
Gameten

G

man

vrouw

Los

Vast

Aa

AA

aa

A of a

A

a

A

a

A of a

aa

AA

Aa

Los

Vast

man

vrouw

Geef antwoord op de volgende vraag: de vraag beantwoord je in delen.

De eigenschap losse oorlellen is dominant over vaste oorlellen. Een heterozygote man met losse oorlellen krijgt een relatie met een heterozygote vrouw met losse oorlellen. Wat zal de verhouding in genotype zijn van het nageslacht? En wat is de verhouding in fenotype?

F1

A

A

a

a

Nu het verder invullen van het schema. Let op de kleur van de letters!

A

A

a

a

Verhouding genotype
Verhouding fenotype

staat tot

staat tot

staat tot

F1

A

A

A

a

a

A

a

a

1

2

3

1

1

1

1

2

2

2

2

3

3

3

3

Oefenvraag

1 bruin heterozygote hengst krijgt nakomelingen met 1 blonde merrie. 

Hoe zien de nakomelingen eruit? Geef ook de verhoudingen in het genotype en fenotype.

Of aan de slag met:

• 12.1 opdracht 2 t/m 18 af en nagekeken.