eiwitten + examenvragen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

DNA en eiwitten + examenvragen

vraag

antwoord

theorie

hoe werkt het antwoordenmodel bij examenvragen

betekenis van:

/ = 2 opties van juiste antwoorden

() = mag je vertellen, maar is niet verplicht voor een punt.

Juist of onjuist?
1 Om cDNA te maken, zijn andere enzymen nodig dan bij de PCR.
2 Om cDNA te maken, zijn andere nucleotiden nodig dan bij de PCR.
3 Bij de PCR in dit onderzoek wordt in totaal één kenmerkend gen
vermenigvuldigd.

DNA micro array

1. mRNA uit een cel wordt geisoleerd

2. mRNA wordt met behulp van reverse transcriptase terugvertaald naar cDNA (met fluorescerende nucleotiden)

DNA micro array

Het cDNA bevat geen

introns

Het cDNA is

complementair aan

de coderende streng

(en niet aan het gen zelf!)

DNA micro array

3. cDNA stukjes worden opgebracht op een micro-array (plaat met heel veel gaatjes!) groen is bijvoorbeeld van gezond hersenweefsel en rood van een alzheimerpatient

DNA micro array

3. In de vakjes van die micro-array bevinden zich stukken van de coderende streng van interessante genen, elk vakje een ander gen

DNA micro array

4. Door fluorescentie zie je welke genen actief zijn en kun je het met elkaar vergelijken.

Geef een beschrijving van de 4 termen: activator, enhancer, promotor en repressor. Wat zijn de verschillen?

Geef antwoord op de vraag

Regeling transcriptie - prokaryoten

Voorbeeld: regulatie van genen voor de aanmaak van enzymen om lactose te verteren (bron 21)

Regeling transcriptie - eukaryoten (71F)

x

Activatoreiwitten (1) binden aan enhancer-DNA en stimuleren de binding van RNA polymerase aan de promotor (gen-specifiek)

Tumoren kunnen – onder invloed van mutagene factoren – ontstaan door
mutaties in bepaalde genen die een regulerende functie hebben bij
celdeling.
Noteer de naam van een bepaald type genen dat door mutatie een
verhoogde kans op tumoren geeft.

Wanneer DNA-adducten aan basen van proto-oncogenen of
tumorsuppressor-genen binden, kan kanker ontstaan. Een van de genen
die werd onderzocht bij de Belgische vrouwen is het TP53-gen, dat
codeert voor tumorsuppressor p53. Dit eiwit is betrokken bij de controle
van het DNA tijdens de celcyclus. Indien er grote schade aan het DNA
ontstaat, zet p53 aan tot apoptose.
2p Leg uit dat het risico op kanker sterk toeneemt in een cellijn waarin het TP53-gen defect is.

DNA-repairsysteem

Enzymen die beschadigden sporen opzoeken, verwijderen de verkeerde basen en vervangen die met de juiste.

Supressorgen zorgt dat een cel met veel fouten overgaat tot apoptose (celdood).

Proto-oncogen codeert voor celgroei. Als daar een mutatie plaatsvind verandert het in een oncogen en leidt tot het abnormaal snel groeien en delen, waardoor kanker ontstaat.

2p Leg uit hoe sequencing gebruikt kan worden om de meest geschikte hengst te kiezen.

De procedure die gebruikt is in San Diego Zoo Global levert een veulen
op waarvan het genoom niet volledig identiek is aan dat van de gebruikte
hengst (mannelijk).
1p Licht toe welk deel van het genoom van het przewalski-veulen niet
identiek is aan dat van de hengst.

Sequencing

Het bepalen van de nucelotidevolgorde van DNA.

Met behulp van PCR in combinatie met dNTP's en ddNTP's =

nucleotiden met een H groep aan de 3` kant ipv een OH groep waardoor er geen nieuwe nucleotide aangezet kan worden.

3' eind is het uiteinde met de OH-groep.

5' eind is het uiteinde met de P (Fosfor)

Daarna volgt capillairelectroforese.

MTDNA

Het mtDNA bevat 37 genen, waarvan 13 coderen voor eiwitten die betrokken zijn bij de aerobe dissimilatie; de rest codeert voor

rRNA

(bouwstenen voor ribosomen, H2) en tRNA (transporteert aminozuren)

MTDNA in een zaadcel

Vrijwel alle cellen in je lichaam bevatten ook zaadcellen en eicellen mitochondriën. Bij de bevruchting van een eicel dringt in het algemeen uitsluitend de kern van de zaadcel in de eicel. De zygote bevat dus geen mitochondriën van de zaadcel. Het mtDNA erft, via de eicel, over van moeder naar zowel zonen als dochters. Onderzoekers gebruiken daarom mtDNA bij het bepalen van de afstamming via de moederlijke lijn (H7). Mitochondriale overerving kan leiden tot een ander overervingspatroon dan volgens de wetten van Mendel.

De plasmide met transgen bevat onder andere de volgende delen:
1 het LPL-gen
2 een gen voor antibioticum-resistentie
3 een promotor voor het LPL-gen
4 de bindingsplaats voor prokaryoot DNA-polymerase

Genetische modificatie

Genetische modificatie 

                                      

Genetische modificatie

Genetische modificatie

Genetische modificatie

Over inserties en deleties worden de volgende uitspraken gedaan:
1 Een insertie kan leiden tot een leesraamverschuiving.
2 Een deletie kan leiden tot de synthese van een langer eiwit.
2p 33 Welke uitspraak/ uitspraken is/zijn juist?

Leesraamverschuiving (frameshift)

Als gevolg van een insertie

of deletie wordt een totaal

ander eiwit gecodeerd.

Of er ontstaat op een andere

plek een start- of stopcodon.

Bij het optreden van een dsb wordt γH2AX gevormd uit het histon-eiwit
H2AX. Op plaatsen waar veel γH2AX aanwezig is dus zeer waarschijnlijk
een dsb aanwezig. De omzetting van H2AX in γH2AX maakt de reparatie van een dsb
mogelijk doordat het de spiralisatie van de chromatinedraad vermindert.
1p Verklaar dat de afgenomen spiralisatie van de chromatinedraad het
herstel van dsb’s makkelijker maakt.

Silencing

Enhancing

Silencing	Enhancing
Heterochromatine	Euchromatine
Compact DNA structuur	Losse DNA structuur
Moeilijk af te lezen DNA	Makkelijk af te lezen DNA
Methylering histonstaarten	Acetylering van histonstaarten
Gen = inactief	Gen = actief

De mate van methylering en acetylering geeft

de epigenetische structuur

Spiralisatie

Donkere plekken in de kern:

sterk gespiraliseerd DNA 

= heterochromatine

-> geen transcriptie

+ nucleolus (kernlichaampje)

(betrokken bij rRNA synthese)

Spiralisatie

Lichte plekken in de kern:

weinig gespiraliseerd DNA

= euchromatine

-> wel transcriptie

B In een celkern van een vrouw (links) is een van beide X-chromosomen sterk gespiraliseerd: het lichaampje van Barr. De cel van een man (rechts) heeft dit niet.

Methylering en acetylering histonen

Methylering (toevoeging van een -CH3 groep) van een histonstaart zorgt voor meer spiralisatie

Methylering en acetylering histonen

Acetylering (toevoeging van een -COCH3 groep) van een histonstaart zorgt voor minder spiralisatie