BS 2: Voedingsmiddelen en voedingsstoffen MAX + BS 3: leefstijl

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

BS 2: Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Leerdoelen

* Je kunt de functies van voedingsstoffen en voedingsvezels 

   in voedingsmiddelen noemen.

* Je kunt 6 groepen voedingsstoffen met hun functie en 

   kenmerken noemen

Voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen zijn alle producten die je eet of drinkt.

Voedingsmiddelen kunnen plantaardig of dierlijk zijn. 

Voedingsmiddelen voedingsstoffen

Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen. 

Voedingsstoffen zijn de bestanddelen die door ons lichaam worden gebruikt. 

Het verteringsstelsel heeft als taak om de voedingsstoffen af te breken (klein te maken) tot stoffen die het lichaam kan opnemen. 

Vier functies van voedingsstoffen

Er zijn 6 groepen voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en vitaminen. De voedingsstoffen hebben verschillende functies:

Bouwstoffen; Voor de opbouw van cellen voor groei of vervanging.

Brandstoffen; Bevatten energie en worden gebruikt bij verbranding.

Reservestoffen; Worden in het lichaam opgeslagen "voor later".

Beschermende stoffen; Zorgen dat je gezond blijft en helpen ziekten 

                                                   voorkomen

Eiwitten

- Eiwitten zijn voornamelijk  bouwstoffen. 

- Cellen (cytoplasma) bestaan voor het grootste gedeelte uit eiwitten.

- Teveel aan eiwitten kunnen ook dienen als brandstof. Eiwitten kunnen niet worden opgeslagen.

- Eiwitten zitten vooral in dierlijke producten als vlees, vis en zuivel.

Maar ook in plantaardige producten zoals

noten en zaden

Koolhydraten

Koolhydraten kunnen dienst doen als - Brandstof

- Bouwstof

- Reservestof

Koolhydraten komen veel voor in granen, aardappelen en fruit.

O.a: Glucose, suiker en zetmeel

Vetten

Vetten dienen vooral als brandstof.

Als je meer vetten binnen krijgt dan je nodig hebt worden ze opgeslagen als reservestoffen.

Onverzadigde vetten, vaak vloeibare vetten (olie, vis, noten) zijn de gezondere vetten en worden gebruikt als bouwstof (celmembraan)

Verzadigde vetten dienen vooral als brandstof, dit zijn de harde vetten en zijn ongezonder. 

Ze worden gemakkelijk opgeslagen.

Je hebt vetten nodig!

Water

Water is een belangrijke bouwstof. Het grootste gedeelte van ons lichaam bestaat uit water. Het is belangrijk voor het vervoer van stoffen. Bloed en cytoplasma bestaan voor een groot deel uit water.

Alle dranken, maar ook fruit en groenten, bevatten veel water. 

Vitaminen

Vitamine zijn belangrijke bouwstoffen en beschermende stoffen. Belangrijke vitaminen zijn A, B, C, D, E en K.

Fruit en groenten bevatten veel vitamine C, vis bevat vitamine D en vlees vooral vitamine A.

Door gevarieerd te eten krijg je voldoende van alle vitaminen binnen.

Aan sommige voedingsmiddelen worden vitaminen toegevoegd, zoals aan margarine.

Mineralen

Mineralen zijn nodig als belangrijke bouwstoffen en beschermende stoffen.

Belangrijke mineralen zijn: fluoride (gebit), calcium (botten), ijzer (rode bloedcellen).

Mineralen zijn belangrijk, maar je hebt er maar weinig van nodig

Voedingsvezels

Vezels zijn geen voedingsstoffen.

Het zijn Onverteerbare stoffen uit planten 
Voedingsvezels stimuleren de darmperistaltiek en dus de darmwerking.

Kan je nu?

* de functies van voedingsstoffen en voedingsvezels 

   in voedingsmiddelen noemen.

* 6 groepen voedingsstoffen met hun functie en 

   kenmerken noemen

Even 10 minuten werken

Basisstof 12.2: 1, 3 en 5 t/m 8

Basisstof 12.3 Voeding en leefstijl

Leerdoelen

• Je kunt met behulp van de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding en leefstijl geven.
  
• Je kunt factoren noemen die van invloed zijn op het energieverbruik van organismen.

Als puber heb je vaak trek. Dat is niet zo verwonderlijk, want juist in de puberteit groei je hard. Goede voeding en een gezonde leefstijl zijn daarbij belangrijk.

Schijf van vijf

Gezonde levensstijl 

Energie behoefte

Factoren die invloed hebben op de grondstofwisseling:

1. Gewicht/lengte
2. Beweging
3. Leeftijd
4. Geslacht
5. Erfelijke factoren

Eetstoornis

Overgewicht en ondergewicht

Overvoeding: Te veel eten (meer energie dan nodig) -> overgewicht

Grotere kans op hart- en vaatziekten / diabetes

Bijv. door te veel koolhydraten (worden omgezet in vetten)

Ondervoeding: Te weinig eten (minder energie dan nodig) -> vermagering

Kans op gebreksziekten. bijv: Een tekort aan vitamine a zorgt voor zicht problemen.

Binge Eating Disorder (BED)

Kenmerken:

• vreetbuien (overmatig eten)
• niet braken na eten 
• gebruikt geen laxeermiddel
• vaak overgewicht

Hulp

De oorzaak van een eetstoornis is vaak psychisch.

 

Een eetstoornis kun je niet in je eentje oplossen, omdat het over meer gaat dan alleen eten. 

Hoe langer iemand lijdt aan een eetstoornis, hoe moeilijker deze te behandelen is. 

Het is daarom belangrijk dat iemand met een eetstoornis zo snel mogelijk hulp zoekt / krijgt. 

Enkele oorzaken van eetstoornissen zijn:

• beïnvloed worden door je cultuur of de media

• nare gebeurtenissen in je leven

• een gevoel van controle willen hebben

• faalangst of perfectionisme

• ontevreden zijn over jezelf of je uiterlijk

Kan je nu?

• met behulp van de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding en leefstijl geven.
  
• factoren noemen die van invloed zijn op het energieverbruik van organismen.

Aan het werk

Basisstof 12.2: 1, 3 en 5 t/m 8

Basisstof 12.3: 1 t/m 3 en 5 t/m 9