1.1: Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Tijdsplanning

Per maand 1 hoofdstuk / Thema

Toets HC 1 + 2 = voor/na HerfstvakantieToets 

HC 3 + 4 = voor kerstvakantieThema 5 = januari

Examenvoorbereiding + allestoets = februari, maart, april

tijd van steden en staten

13

13. De opkomst voor handel en ambacht die de basis legde voor de agrarisch-urbane samenleving

14

de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van de steden

Leerdoelen

Les 1 

1) Ik weet waarom er een bevolkingsgroei was in NL in 11e eeuw

2) Ik kan uitleggen hoe bevolkingsgroei leidde tot (her)ontstaan steden

3) Ik kan uitleggen op welke manieren steden zelfstandiger werden.

4) Ik kan uitleggen hoe kooplieden en ambachtslieden door het organiseren van 

gilden opkwamen voor hun belangen.

5) Ik kan het belang van Hanze beschrijven.

Opdracht 1.

Verklaar de ontwikkeling die je ziet op de volgende dia. 

Amsterdam in 1200

Amsterdam in 1700

Steden beginnen te groeien. 

• Verbeterde landbouwtechnieken leidt tot meer bevolkingsgroei
  - Drieslagstelsel vervangt tweeslagstelsel
  - Betere ploeg, voorgetrokken door paarden. 
• Meer landopbrengst --> meer bevolking --> meer landbouwgrond
• Opleving ambacht / specialisatie 
• Overschotten verkocht/verhandeld op de markt 
• Handelaren vestigen zich rond de markt --> ontstaan steden
• Atrecht, Brugge en Gent groeiden door toename handel >
• ontstaan monetaire economie    

Stedelijke dynamiek in Artesië

Videofragmenten 

1. Opkomst van de steden (03.00-05.00) 

2. Opkomst van de handel 

Stedengroei en stadsrechten

• in steden toename handel en nijverheid (ambachtslieden) >
  
• ontstaan landbouwstedelijke samenleving, gunstig voor:
  1.  adel (belastingen)
  2. stedelingen (groei = goed) 
  3. horigen > aspirant-poorters 
•  Macht van de steden nam toe door stadsrechten:
•  oa muntrecht, gilderecht, recht op rechtspraak, verdedigingsrecht
• Verklaar waarom landheren stadsrechten verleenden

Leerdoelen

Les 2 

1) Ik weet waar en waardoor in de Nederlanden in de elfde eeuw de bevolkingsgroei 

versnelde.

2) Ik kan met voorbeelden uitleggen hoe de bevolkingsgroei leidde tot specialisatie

in beroepen, handel en de groei en stichting van steden.

3) Ik kan uitleggen dat steden zelfstandiger werden doordat zij, als gevolg van hun 

groeiende economische macht, stadsrechten konden verwerven.

4) Ik kan uitleggen wat het verzorgingsgebied van een stad inhoudt. 

5) Ik kan uitleggen hoe kooplieden en ambachtslieden door het organiseren van 

gilden opkwamen voor hun belangen.

6) Ik kan het belang van de Hanze beschrijven.

Atrecht, bisschopsstad en gunstige ligging voor groei:

• Wegennet Romeinen intact + toegang rivieren + bisschopstad
• Centrale rol in lakennijverheid, omdat ...
• Hoge landbouwproductiviteit en veel schapenhouderijen
• Atrecht onderdeel van Franse en Italiaanse handelsnetwerken
• Kooplieden krijgen meer invloed via koopliedengilden
• Veel macht in stadsbestuur door uitlenen geld aan edellieden
• Daarmee is Atrecht het startpunt van stedelijke dynamiek
  in de Nederlanden. 

Romeinse wegennet

Pelgrimsroutes naar Santiago

Oefenen met examenvragen

Maak uit de examenbundel vraag 2 en 7 (blz. 46 +48)

Leerdoelen

Les 3

4) Ik kan uitleggen wat het verzorgingsgebied van een stad inhoudt. 

5) Ik kan uitleggen hoe kooplieden en ambachtslieden door het organiseren van 

gilden opkwamen voor hun belangen.

6) Ik kan het belang van de Hanze beschrijven.

7) Ìk kan uitleggen welke groepen tegenover elkaar stonden

8) Ik kan uitleggen welke groep welke rol innam in de strijd tussen adel vs. koning

In deze tijd gaan de ambachtslieden in de steden zich steeds meer verenigen (ook in gildes) tegen de handelaren die de politieke macht in handen hadden (en de patriciërsfamilies vormden). 

Het Gemeen

Strijd om de macht in de stad

• Macht adel en patriciërs leidde geregeld tot spanningen, oa:
  
• de 'Guldensporenslag' (1302, Brugge) 
•  Elementen:
•  Filips IV (Fr) wilde macht adel (graaf Gwyde, leenman) verminderen
•  Conflict om gebieden in Engeland (Filips IV eiste trouw Vlaanderen)
•  Strijd tussen patriciaat en 'gemeen'  in Brugge:
•  Graaf Gwyde koos (steeds vaker) de zijde van 'het gemeen'. 
•  Filips IV (gesteund door patriciërs) werd verslagen oa door 'het gemeen' >
•  invloed leenheer + patriciaat werd minder tav de gilden en 'het gemeen'
• Later belangrijke gebeurtenis tav Belgisch nationalisme. 

Gulden Sporen in Kortrijk, 1302 -1382 - 1952