2.1 De late industrialisatie van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 2

Nederland als industriële samenleving 

Paragraaf 1 

De late industrialisatie van Nederland

Leerdoelen

Aan het eind van deze paragraaf :

• A: Kan ik uitleggen waardoor het kwam dat Nederland later industrialiseerde dan België.
• B: Kan ik uitleggen hoe belangrijk infrastructuur en techniek waren bij de industrialisatie.
• C: Kan ik uitleggen wat er veranderde door de industrialisatie aan de arbeidsomstandigheden.

Koninkrijk der Nederlanden

Het Koninkrijk der Nederlanden

Koning Willem I

van kleinschalige handmatige productie in huis, naar...

... grootschalige machinale productie in fabrieken

leerdoel

A: Kan ik uitleggen waardoor het kwam dat Nederland later industrialiseerde dan België.

Industrie in het zuiden (BELGIË)

• Industriële revolutie was  begonnen. 
• 1800: textielfabrieken en stoommachines

- ijzererts (ijzer) en 

steenkool (brandstof) in de grond 

- hierdoor > bouw van machines, spoorwegen en bruggen. 

na 1830: snelle aanleg spoorwegen 

Nederland industrialiseert laat 

• Pas vanaf 1860

• Handel blijft voor veel investeerders belangrijk: weinig vertrouwen in de industrie

• Geen geschikte grondstoffen voor industrie.

Hoe komt het trouwens dat ze in Vlaanderen Nederlands spreken?

Handel + landbouw in het noorden (NL)

Rond 1800:
- geen/nauwelijks industrie
+ wel handel (scheepvaart)
+ en landbouw

gebrek aan industrie door:

1 windmolens en watermolens ipv stoomkracht (te duur)

2 nog geen steenkool (pas 1900)

3 weinig spoorwegen tot 1860 

4 weinig vraag naar producten door hoge belastingen (weinig te besteden) 

koning Willem I

doel: koninkrijk moderniseren, vooral industrie!

(bijnaam: 'koning koopman')

koning wilde samenwerking tussen noord en zuid

maar....

1830: Belgische Opstand

leerdoel

B: Kan ik uitleggen hoe belangrijk infrastructuur en techniek waren bij de industrialisatie.

 Industrie in Nederland

Maatregelen Willem I:

1)  investeren in infrastructuur:

alles wat vervoer mogelijk maakt

- vooral kanalen en spoorwegen

   1839: eerste stoomtrein in NL       (Haarlem - Amsterdam)

2) opbouw textielindustrie > Twente

eerste fabrieken > 1830

voordelen Twente: 

- huisnijverheid 

- veel arbeiders voor weinig loon

Oorzaken industrialisatie Nederland

• Vanaf 1860 komt de industrie in Nederland op gang: stoommachines, geen handwerk. 

Oorzaken industrialisatie Nederland

• Vanaf 1860 komt de industrie in Nederland op gang: stoommachines, geen handwerk. 

Drie oorzaken:

1.  Nog meer investeren in infrastructuur.  (Betaald door koloniën)

Oorzaken industrialisatie Nederland

• Vanaf 1860 komt de industrie in Nederland op gang: stoommachines, geen handwerk. 

Drie oorzaken:

1.  Nog meer investeren in infrastructuur.  (Betaald door koloniën)
2. De vraag naar producten nam toe          (door koloniën meer geld te besteden)

Oorzaken industrialisatie Nederland

• Vanaf 1860 komt de industrie in Nederland op gang: stoommachines, geen handwerk. 

Drie oorzaken:

1.  Nog meer investeren in infrastructuur.  (Betaald door koloniën)
2. De vraag naar producten nam toe          (door koloniën meer geld te besteden)
3. Koloniën waren een belangrijk afzetgebied voor katoenen stoffen 

Leerdoelen

Aan het eind van deze paragraaf :

• A: Kan ik uitleggen waardoor het kwam dat Nederland later industrialiseerde dan België.
• B: Kan ik uitleggen hoe belangrijk infrastructuur en techniek waren bij de industrialisatie.
• C: Kan ik uitleggen wat er veranderde door de industrialisatie aan de arbeidsomstandigheden.

Toetsvraag

(2p)   Vervoer is een belangrijke voorwaarde voor economische ontwikkeling.

  Horen handelsverbindingen via trekvaart, zeilschepen en koetsen vóór of na de periode van de industriële revolutie? Leg je antwoord uit.

Toetsvraag

(2p)   Vervoer is een belangrijke voorwaarde voor economische ontwikkeling.

  Horen handelsverbindingen via trekvaart, zeilschepen en koetsen vóór of na de periode van de industriële revolutie? Leg je antwoord uit.

De handelsverbindingen horen bij de tijd vóór de industriële revolutie. Alle vervoersmiddelen worden aangedreven door krachten uit de natuur. De tijd na de industriële revolutie kenmerkt zich door vervoersmiddelen die door machines/motoren (trein, stoomschip, auto) aangedreven worden.

Hoofdstuk 2

Nederland als industriële samenleving 

Paragraaf 1 De late industrialisatie van Nederland

Leerdoelen

Aan het eind van deze paragraaf :

• Kan ik uitleggen waardoor het kwam dat Nederland later industrialiseerde dan België.
• Kan ik uitleggen hoe belangrijk infrastructuur en techniek waren bij de industrialisatie.
• Kan ik de arbeidsomstandigheden en woonomstandigheden van ondernemers en arbeiders in de 19e eeuw omschrijven.
• 
  
• Maar eerst even een herhaling......  lees 2.1.A  en 2.1.C in stilte!!!

1. Zuidelijk deel van NL
2. Noordelijke deel van NL
3. burgers
4. arbeidsdeling
5. onafhankelijkheid België
6. Willem I
7. werken in de Industrie

a. verbetering infrastructuur

b. veel handel

c. industrie verhuist naar Twente

d. middel van bestaan

e. modern met veel industrie

f. fabriekseigenaren

g. tegenovergestelde van ambachtswerk

Arbeidsomstandigheden

arbeidsomstandigheden

• lage lonen (vrouwen en kinderen goedkoper)
• 10 - 14 uur werken per dag, 6 dagen per week, geen vakanties

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Arbeidsomstandigheden

arbeidsomstandigheden

• lage lonen (vrouwen en kinderen goedkoper)
• 10 - 14 uur werken per dag, 6 dagen per week, geen vakanties
• ongezond en gevaarlijk werk in fabrieken en mijnen  

Arbeidsomstandigheden

• arbeidsdeling (geen volledig product)
• stoommachine geeft tempo aan 

• onzekerheid: makkelijk ontslagen, geen kritiek
• geen beschermende wetten 

woonomstandigheden

Overbevolking in de stad --> Kleine woningen en veel uitbraken ziektes.

Stel= Je moet mbv een prent een beeld geven van de arbeidsomstandigheden van rond 1900. Welke bron gebruiken jullie? Leg je antwoord uit.

1.

2.

3. 

4.