Nederlands Romantiek

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De Romantiek en 

Piet Paaltjens

De Romantiek en 

Piet Paaltjens

Planning

1. Romantiek uitleg 
   
2. Piet Paaltjens 
3. Snikken en Grimlachjes 
4. Griezelen  

Romantiek (1800-1860)

Rond 1800 ontstaat er in Europa, als tegenreactie op het wereldbeeld van de verlichting en het aan regels gebonden classicisme, een nieuwe literaire stroming: de romantiek. Hoewel de romantiek niet in alle landen dezelfde kenmerken vertoonde, was er wel een gemene deler aan te wijzen: ontsnappen aan de werkelijkheid.

De Romantiek

• 1790 - 1850
• 
  

Zoek afbeeldingen op het internet die de historische context laten zien.

ROMANTIEK

Een tegenbeweging op industrialisatie + ratio / wetenschap van de Verlichting ("onttovering" van de werkelijkheid)

• Weltschmerz – romantische melancholie (grote verlangens, droefgeestigheid)
• Sehnsucht – verlangen naar het onbereikbare
• Escapisme: vluchten uit de realiteit
  

Kenmerken

• verlangen naar het ongrijpbare 
  
• orginaliteit in vorm en inhoud 
• in de kunst werd het verleden hergebruikt
• contrastwerking (zie Piet Paaltjens)
• natuur (terug naar het verleden voor de industriele revolutie)
• nationalisme

Noteer de belangrijkste kenmerken van de romantiek

Kenmerken

• verlangen naar het ongrijpbare 
  
• orginaliteit in vorm en inhoud 
• in de kunst werd het verleden hergebruikt
• contrastwerking (zie Piet Paaltjens)
• natuur (terug naar het verleden voor de industriele revolutie

Welke relatie bestaat er tussen de termen `Weltschmerz`en `Sehnsucht` enerzijds en `romantiek`anderzijds?

de pijn van het leven (Weltschmertz) en het verlangen naar liefde en schoonheid (Sehnsucht) 

Weltschmerz en sehnsucht

Deze thema’s – van ongeremde lust tot zwaar lijden – zien we vaak terugkeren bij romantici, zoals in Die Leiden des jungen Werthers (1774) of Faust (1808/1832) van de vroeg-romantische Duitse Sturm und Drang-schrijver Johann Wolfgang Goethe, maar ook bij Nederlandse zwarte romantici als Jacob van Lennep en Nicolaas Beets. In hun werken ervaren de personages vaak gevoelens van onrust, doordat de realiteit (het ‘nu’) niet overeenstemde met het ideaal (het ‘vroegere’ of ’toekomstige’). Dit wrange gevoel leidde tot een voortdurend onbehagen, ook wel Sehnsucht, Weltschmerz of hamletisme genoemd.

De klemtoon lag in de Romantiek op het individu en diens subjectiviteit, gevoelens en intuïtie. Kunst moest bijvoorbeeld individueel en origineel zijn, over gevoelens en verlangens gaan en in elk geval individuele echtheid laten zien. Kunstenaars zelf werden als individuele genieën beschouwd. Het individualisme van de Romantiek kon doorslaan in wat wel de Zwarte Romantiek wordt genoemd. Hierbij was er sterke aandacht voor ‘het sublieme’: een combinatie van lust, genot, lijden, dromen, irrationele angsten, doemdenken en afgrijselijke gruwelen. Deze mix van tegengestelde emoties leidde bij de betrokken persoon, of die nu echt bestond of een romanfiguur was, dikwijls tot de meest individualistische handeling die een persoon kon begaan om verlost te worden uit zijn lijdensweg: zelfmoord. 

Voorbeelden van kenmerken

 ROMANTISCHE LITERATUUR

Een tekst is een zo spontaan mogelijke expressie van het subject (de schrijver: een gevoelig en bijzonder individu die geleid werd door gevoel en verbeelding)

• Weergave van individuele gevoelens en lyrische teksten

• Woorden als "wonderbaarlijk", "uitzonderlijk", "zeldzaam", "zonderling" wekken de suggestie dat er meer is dan de saaie alledaagse werkelijkheid

Onderwerpen: verleden, natuurbeleving, tragische liefde, dood, vriendschapsbanden, het bovennatuurlijke

Personages: geweld door een groot onvervulbaar verlangen of dromers, wereldverbeteraars en idealisten

Piet Paaltjens 

• François HaverSchmidt (1835-1894) 
• 'Barend Krul'
• Leiden: "Bloemlezing uit de dichterlijke nalatenschap van Piet Paaltjens," 1856
• De drie studentjes"1859

Piet Paaltjens 

• François HaverSchmidt (1835-1894) 
• 'Barend Krul' 
• Leiden: "Bloemlezing uit de dichterlijke nalatenschap van Piet Paaltjens," 1856
  
• De drie studentjes"1859

Piet Paaltjens 

• 1864 Schiedam, predikant
  
• Zoon overleden
• Dood obsessie 
• 1894
• Worgengel 
• 'Zich blindelings werpen in de armen van de worgengel'

¨Hij, de worgengel, verstaat geen scherts. Wie hem spelend de hand reikt, die laat hij niet meer los, die sleept hij mede tegen wil en dank, om kon het zijn, in het eind hem neer te storten in een eigenwillig gedolven graf.¨

Snikken en Grimlachjes, 1867

• Romanticus?
• Liefde en doodverlangen
• Melancholiek
• Levensschets Piet Paaltjens
• Immortellen
• Tijgerlelies (roofdier onschuld) 
• Romances
• Overdrijven en teleurstelling 

Denk terug aan het filmpje van het begin van de les. Waaraan herken je Piet Paaltjens zijn poëzie hierin?

Hoe passen de vorige gedichten bij de romantiek? (denk aan de kenmerken!)

Griezelen

• Zwarte Romantiek
• Gothic novel
• Frankenstein (1818)
• The Vampyre (1819)
• Transylvania
• Kritiek

Relevantie nu

Relevantie nu

Kennis testen!

Kennis testen!

Wanneer was de Romantiek?

1. 1650 - 1710
2. 1680 - 1760
3. 1780 - 1860
4. 1790 - 1850

Waar begon de Romantiek?

1. Engeland
2. Duitsland
3. Oostenrijk
4. Frankrijk

Wat hoort erbij het sublieme?

1. Lijden & dromen
2. Irrationele angsten & doemdenken
3. Lust & genot
4. Afgrijselijke gruwelen

Onder welk kenmerk van de Romantiek vallen de sprookjes van Grimm?

Waar en wat studeerde Francois HaverSchmidt?

In welk studentenalmanak kwam Piet Paaltjens voor het eerst voor?

1. Studentenalmanak van 1858
2. Studentenalmanak van 1856
3. Studentenalmanak van 1857
4. Studentenalmanak van 1864

Als wat zag HaverSchmidt de dood?

Hoe kwam HaverSchmidt aan Piet Paaltjens zijn werk?

1. HaverSchmidt had geen uitleg hierover
2. Paaltjens liet het achter in een tas
3. Voordat hij verdween gaf hij het aan HaverSchmidt
4. Elk jaar verstuur Paaltjens hem via de post gedichten

Welk onderwerp behandeld Piet Paaltjens?

1. Liefde- en doodverlangens
2. Horror
3. Ongerepte natuur
4. Nationalisme

Waar begon de zwarte Romantiek?

1. Duitsland
2. Frankrijk
3. Engeland
4. Italië

Wat heb je vandaag geleerd?