vo verdiepend - shorts - Blik Opener - les na het filmbezoek

• Kunst
• Nederlands
• +1
• MBO
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute n1
• Studiejaar 1

Instructions

Het kan handig zijn om deze LessonUp als PDF op te slaan. Zo heb je alle aantekeningen bij de hand, als je de les geeft. Veel plezier!

Blik opener

vo verdiepend

les na de film

Deze LessonUp is gemaakt door IFFR en te geven in de klas na het filmbezoek.

Lesindeling:

1. introductie les en terugblik - 5 min.

2. nabespreken thema en film(s) - 10 min.

3. Onderzoeken wat 'perspectief' is en hoe je dit kunt gebruiken bij het maken van een film - 10 min.
4. Opdracht; zelf als filmmaker/verhalenverteller aan de slag - 15 min

5. presenteren - 5 min.

6. reflectie en afsluiting - 5 min.

Duur van de les: 45-55 minuten.

Voorbereiding

Het is fijn om de les vooraf al een keer door te nemen. Voor de maak-opdracht heb je materialen nodig. Verzamel deze voorafgaand aan de les. 

Benodigdheden

Opdracht : Pen en papier  

Thema 

Blik Opener

Leerdoel

• reflecteren op het filmbezoek;
• nadenken over dat er verschillende perspectieven bestaan;
• creatief bezig zijn;
• kritisch leren denken over wat je ziet;
  
  

Tip: Zet de notities aan door op het icoon met het schrijfblokje onderin de balk te klikken. Bekijk de notities vooraf of print ze uit. Hierin staat extra informatie. 

Heb je nog niet eerder met LessonUp gewerkt? Hier vind je aanvullende informatie.

Opdracht

Dit is een doe-opdracht

Gesprek

Ga met elkaar in gesprek over het onderwerp

Legenda

Vraag

Dit is een vraag

Kijk

Dit is een kijk-opdracht

Legenda

LessonUp maakt gebruikt van iconen. Deze worden hotspots genoemd.

Hier staat een overzicht van de betekenis van alle iconen in LessonUp. Zodra je op een icoon klikt, verschijnt er een tekst.  

Op een aantal slides kom je ook gele iconen tegen. Dit zijn verdiepende vragen en opdrachten, die je toe kunt voegen aan je les, afhankelijk van de voorkennis of samenstelling van de klas.

Wat gaan we doen / leren?

Leerdoel toevoegen

Dit gaan we deze les doen

We gaan;

• terugkijken op het filmbezoek;
• onderzoeken wat 'perspectief' is en hoe je dit kunt gebruiken bij het maken van een film;
• zelf als filmmaker/ verhalenverteller aan de slag;
• deze lessenreeks afronden.

5 min - (vervolg) Introductie

Vertel de leerlingen

Dit gaan we deze les doen (hotspot)

We gaan;

• terugkijken op het filmbezoek;
• zelf nog een keer aan de slag met het thema;
• deze lessenreeks afronden.

posters

Blik Opener

Eerste indrukken: wat vond je van het filmbezoek?

Welk van deze films is je het meest bijgebleven?

In welke film zag je het thema 'Blik Opener' het best terug?

Welke film heeft je het meest verrast?

Welk type film spreekt je het meest aan? Welk het minst?

10 min. - Terugblik filmprogramma

Vertel de leerlingen

Jullie bekeken de volgende korte films:

1. Miisufy (animatie)
2. Hello Stranger (documentaire)
3. a Crab in the Pool (animatie)
4. Re-Entry (fictie)
5. Surface Seance (experimenteel)

Vraag de leerlingen (hotspots)

• Eerste indrukken: wat vond je van het filmbezoek?
• Welk van deze films is je het meest bij gebleven?
• In welke film zag je het thema 'Blik Opener' het best terug?
• Welke film heeft je het meest verrast?
• Welk type film (animatie, fictie, documentaire, experimenteel) spreekt je (op dit moment) het meest aan? En welke het minst?

Vraag de leerlingen hun antwoorden toe te lichten en te onderbouwen.

Perspectief is...

Perspectief is het standpunt waaruit het verhaal verteld wordt. Je kunt een film bijvoorbeeld beleven vanuit het standpunt van de hoofdpersoon, vanuit het oogpunt van een alwetende verteller, of vanuit het perspectief van een niet-alwetende verteller.

Ook het standpunt van de camera bepaalt hoe je de film ervaart. Wanneer iets van onder gefilmd is, heeft dat een heel ander effect dan wanneer iets op ooghoogte of van boven gefilmd is.

Perspectief

Wat is het nut van perspectief?

Ben jij je weleens bewust van het perspectief in film?

10 min. - filmtheorie: perspectief 

Vertel de leerlingen

Wanneer je je blik opent, stel je je open voor andere perspectieven.

Binnen film kun je perspectief op verschillende manieren inzetten om je verhaal te vertellen. Je kunt het gebruiken binnen de inhoud (vertelperspectief) en de techniek (camera). 

Weetje (hotspot)

Perspectief is het standpunt waaruit het verhaal verteld wordt. Je kunt een film bijvoorbeeld beleven vanuit het standpunt van de hoofdpersoon, vanuit het oogpunt van een alwetende verteller, of vanuit het perspectief van een niet-alwetende verteller.

Ook het standpunt van de camera bepaalt hoe je de film ervaart. Wanneer iets van onder gefilmd is, heeft dat een heel ander effect dan wanneer iets op ooghoogte of van boven gefilmd is.

Vraag (hotspot)

• Wat is het nut van perspectief?

Antwoord: Door bewust voor een standpunt te kiezen, bepaal je als filmmaker wiens verhaal je verteld. Je kunt de kijkers sturen in hoe ze een situatie beleven. Je kunt hen bijvoorbeeld aan de kant van een bepaald personage zetten en daarmee mee laten leven. Of je kunt er juist voor kiezen om een situatie neutraal neer te zetten en het verhaal objectief te vertellen.

Met het standpunt van de camera kun je als regisseur de kijker sturen in wat ze van iets of iemand moeten vinden. Wanneer je iemand van onder filmt, geef je die persoon bijvoorbeeld status mee. Terwijl iemand van boven juist minder belangrijk gemaakt wordt.

Als regisseur bepaal je het perspectief  en maak je dus belangrijke keuzes. Jij bepaalt vanuit welk oogpunt de kijker meekijkt met het verhaal en welke informatie de kijker dus krijgt.

Voorbeeld: beleven we de film vanuit 1 personage of worden de gebeurtenissen van verschillende kanten belicht? Is de camera objectief, of beweegt hij zich vooral mee met de hoofdpersoon? Zitten we dicht op de huid (close up, waarbij je vooral de emoties van de personages ziet) of zien we ook veel van de omgeving? Is iemand van onderen gefilmd, waardoor die heel groot is en belangrijk en dominant lijkt? Of kijken we juist letterlijk op het personage neer?

Vraag (hotspot)

• Ben jij je weleens bewust van het perspectief in film?

Hebben de leerlingen hier eerder over nagedacht, of zijn ze zich hier normaal niet van bewust? Waar letten ze op, als ze zich er wel bewust van zijn? Kan iemand een specifiek voorbeeld noemen van een film? Hebben ze weleens een film gezien, waarbij ze benieuwd waren naar de andere kant van het verhaal? Of waarbij het erg opviel dat een personage bijvoorbeeld heel heldhaftig of kwetsbaar in beeld kwam door het camerastandpunt dat gebruikt was? Waar letten ze normaal meer op: hoe iets gefilmd is of wat er gefilmd is (verhaal)?

Perspectief in beeld

Batman - The Dark Night (kikvors / kikker)

Dobby - Harry Potter (vogel)

Wat is het effect van kikvorsperspectief? Hoe komt dit personage over? 

Wat is het effect van vogelperspectief? Hoe komt dit personage over? 

filmtheorie: perspectief (vervolg) - camerastandpunt

Vertel de leerlingen
Het camerastandpunt draagt bij aan hoe we een verhaal ervaren.
Twee veel voorkomende standpunten die gebruikt worden om een karakter neer te zetten zijn bijvoorbeeld kikvors (of kikker) perspectief  en vogelperspectief.

Bekijk deze stills (plaatjes) uit de films The Dark Night en Harry Potter. 

Vraag (hotspot)

• Welk effect heeft kikvorsperspectief? Hoe komt dit karakter over?

Het personage komt krachtig over. Het is imposant. We kijken letterlijk naar hem op. Hij voelt hierdoor belangrijk en machtig.

Vraag (hotspot)

• Welk effect heeft vogelperspectief? Hoe komt dit karakter over? 

Het personage komt kwetsbaar over. We kijken letterlijk op hem neer. Hij lijkt weinig macht te hebben en komt eerder nietig dan belangrijk over.

De filmmaker kiest dit standpunt bewust uit. Hij wil dat je als publiek op een bepaalde manier naar deze karakters kijkt.

Aanvullende vragen voor een verdiepend gesprek

• Wat zou er gebeuren als Dobby op ooghoogte in beeld gebracht zou zijn? Of wat als we juist tegen hem op zouden kijken?

Ooghoogte creëert en suggereert gelijkwaardigheid. Wanneer het shot in kikvorsperspectief zou zijn geweest, zou hij sterker over komen en minder onderdanig.

• Wat zou het gevoel zijn, wanneer we op Batman neer zouden kijken (vogelperspectief)?

Vogelperspectief zou Batman minder krachtig maken. Je zou kunnen denken dat hij in de problemen zit of dat hij niet de controle over de situatie heeft.

Deze plaatjes zijn een heel duidelijk voorbeeld van beide perspectieven. In veel films komen deze standpunten een stuk subtieler door. 

Re-Entry (Ben Brand)

Vanuit wel perspectief zijn deze shots genomen?

Waarom zou de filmmaker hiervoor gekozen hebben?

filmtheorie: perspectief (vervolg) - camerastandpunt

Vertel de leerlingen

Ook in Re-Entry wordt veel gebruik gemaakt van deze twee standpunten. 

Vraag (hotspot)

Vanuit wel perspectief zijn deze shots genomen?

De bovenste vier shots zijn vanuit kikvorsperspectief. Je herkent dit aan de lage horizon en het feit dat je omhoog kijkt, vanaf dicht bij de grond. De onderste still is duidelijk anders dan de rest. Hier kijk je juist op het personage neer. De horizon is hoog.

Vraag (hotspot)
Waarom zou de filmmaker hiervoor gekozen hebben? (Waar gaat de film over en hoe sluit deze keuze voor het standpunt daar bij aan?)

De film gaat over de grootsheid van het leven en hoe we allemaal met elkaar verbonden zijn. Door een laag standpunt in te nemen (dus omhoog te kijken), geven we de personages veel kracht mee en wordt dat grootste gevoel benadrukt. In de film komen veel kinderen voor. Hoewel zij klein van stuk zijn, worden ze allemaal juist groots neergezet. Dat versterkt het gevoel van de tekst van de voice-over, die vertelt dat je met elke reincarnatie weer iets leert en een meer volwaardige versie van jezelf wordt. Soms - zoals op deze afbeeldingen - is het perspectief heel goed te zien. Soms is het heel subtiel en maar net onder ooghoogte. Je krijgt als kijker dan meer onbewust dat gevoel mee.

In het onderste plaatje kijken we juist meer op het personage. Dit in combinatie met haar houding, geeft juist een gevoel van kwetsbaarheid weer. Het contrast tussen de twee perspectieven versterkt het gevoel van beiden.

Je kunt (een stukje van) de film nog eens kijken op Youtube (9 min) of vraag de leerlingen om de volgende keer eens met deze blik naar een film te kijken. Wat valt hen op?

Opdracht: een ander perspectief

• Maak groepjes van 4
• Kies 1 van de verhalen
• Verdeel de perspectieven
• Schrijf het verhaal op vanuit het gekozen perspectief
  
  

TIP: Bedenk: Wat voor persoon is het? Wat is het belangrijkste moment voor deze persoon? Hoe begint het verhaal voor deze persoon? En hoe eindigt het? Je mag hiervoor afwijken van de basis die iedereen kent.

• Verhaal: Roodkapje
• Perspectieven: Roodkapje, oma, wolf, jager

• Verhaal: Romeo & Julia
• Perspectieven: Romeo, Julia, broeder Laurens, voedster

10 min. - doe-opdracht: verwerken van het thema

Doe opdracht:

Een ander perspectief

benodigdheden: pen en papier voor leerlingen. 

Behalve met techniek (camera standpunt) kun je bij film ook spelen met het vertelperspectief. In de films uit het filmprogramma komen verschillende perspectieven aan bod. In Miisufy bijvoorbeeld, maken we de film deels mee vanuit het perspectief van Miisu en deels vanuit het perspectief van Barbara. In Hello Stranger volgen we het verhaal bijvoorbeeld vanuit het standpunt van Cooper: zij neemt ons mee in haar verhaal en we zien alleen haar kant van de situatie.

Om de leerlingen meer bewust te maken van het feit dat een verhaal (en dus film) altijd vanuit een bepaald perspectief beleefd wordt, gaan ze nu zelf aan de slag met het benaderen van een verhaal vanuit verschillende oogpunten. Op de slide staan twee voorbeelden. We gaan ervan uit dat iedere leerling 1 van deze twee verhalen sowieso kent.

Vertel de leerlingen

We gaan nu zelf kijken welk effect vertelperspectief heeft op een verhaal.  

1. Maak groepjes van 4 en laat de leerlingen per groepje 1 van de twee verhalen kiezen. (Mits de docent ermee akkoord gaat, kunnen de leerlingen ook zelf een verhaal aandragen dat vanuit duidelijk verschillende hoeken te vertellen valt.)

2. Ieder groepje verdeelt de perspectieven. Iedere leerling krijgt een eigen karakter voor de hervertelling van het verhaal.

3. Vertel de leerlingen dat ze het verhaal gaan vertellen vanuit het perspectief van het toegewezen karakter. Laat hen het verhaal opschrijven.

4. Geef de groepjes daarna twee minuten om de verschillende verhalen met elkaar te bespreken. Eventueel een stukje voor te lezen. 

Tip: Probeer het verhaal echt vanuit het toegewezen karakter te vertellen. Bedenk: wat voor persoon is dit? Wat is belangrijk voor deze persoon? Hoe begint het verhaal voor deze persoon? En hoe eindigt het? Welk moment van het verhaal is het belangrijkst voor dit perspectief? Je mag hiervoor iets afwijken van de basis die iedereen kent en de details zelf invullen.

Vertel de leerlingen dat ze 10 minuten de tijd hebben voor het verdelen van de perspectieven en het schrijven van het verhaal. 

Zodra deze 10 minuten voorbij zijn, geef je aan dat ze twee minuten de tijd hebben om hun verhalen binnen het groepje te delen. 

Je kunt slide 9 gebruiken om de opdracht met de klas te bespreken.

Nabespreken

• Welk perspectief was het makkelijkst om vanuit te schrijven?
• Welk perspectief het meest lastig?
• Waardoor zou dat komen?
• Wat is het belangrijkste moment per perspectief?
• Zit daar verschil in?
• Zit er verschil in het gevoel dat het verhaal krijgt vanuit een ander perspectief?

Perspectief herkennen = kritisch kijken

De filmmaker kiest de kant van het verhaal die het publiek te zien krijgt. Pas als je je hier bewust van bent, kun je kritisch leren kijken.

5-10 min. - nabespreken

Voor de docent

Vraag een aantal leerlingen om hun verhalen te presenteren. Gebruik de hulpvragen in deze notities om het gesprek op gang te brengen.

Je kunt de leerlingen eventueel ook onderling uit laten wisselen.

Vragen:

Meestal is de hoofdpersoon in deze verhalen hetzelfde. In Roodkapje leven we meestal mee met Roodkapje en bij Romeo & Julia staat de spotlight altijd op de twee geliefden.

• Welk perspectief was het makkelijkst om te schrijven?
  (waarschijnlijk antwoorden de leerlingen hier Roodkapje en Romeo & Julia.)
  
  
•  Waardoor komt dat? 
  Waarschijnlijk omdat dat het perspectief is dat we het best kennen. We denken niet vaak op een andere manier over deze verhalen na.
  
  
• Welk perspectief was het meest lastig? Waarom?

Het verhaal is hetzelfde, maar als het goed is zijn de vertellingen anders. Laat de leerlingen zoeken naar het belangrijkste moment of het kantelpunt in elk van de perspectieven.

• Is dit voor elke vertelling hetzelfde? Of is voor verschillende personages een ander moment belangrijker?
  
  
• Zijn er bepaalde details die veranderen tussen de vertellingen? Hoe komt dat denk je?
  
  
• Zit er verschil in het gevoel dat het verhaal krijgt, wanneer je het uit een ander perspectief vertelt?
  

Het doel is om de leerlingen na te laten denken over hoe perspectief een verhaal veranderd en dat er nooit "één waarheid" is. Een verhaal heeft altijd verschillende kanten.

Weetje (hotspot)

De filmmaker kiest de kant van het verhaal die het publiek te zien krijgt. Pas als je je hier bewust van bent, kun je kritisch leren kijken.

Aanvullende vragen

• Kunnen de leerlingen nog andere verhalen verzinnen die interessant zouden zijn om eens van een andere kant te belichten?
  
  
• Wat was er lastig of juist leuk aan de opdracht?
  
  
• Hebben de leerlingen nog vragen voor elkaar?
  

Wat heb je geleerd wat je hiervoor nog niet wist?

Waar zou je graag meer over willen leren?

Afronding

Wat heb je geleerd over perspectief?

Ga je na deze lessen anders naar films kijken? Zo ja: waar ga je op letten?

5 min. - Reflecteren en afronden

Bespreek de hotspots

• Wat heb je geleerd wat je hiervoor nog niet wist?
• Wat heb je geleerd over perspectief?
• Ga je na deze lessen anders naar film kijken? Zo ja: waar ga je op letten?
• Waar wil je graag nog meer over leren?

Dit was de laatste les rondom het thema Blik Opener.

Je kunt deze lessenreeks eventueel aanvullen met een workshop long-take in de klas. In deze workshop gaan de leerlingen zelf aan de slag met verschillende camerastandpunten. 

Je kunt deze lessenreeks ook aanvullen met een filmles filmanalyse in het theater of in de klas. In die les vertelt een filmdocent meer over hoe je bewust naar een film kunt kijken en welke elementen een filmmaker inzet om diens verhaal over te brengen.

Voor meer informatie over deze workshops kun je terecht op onze website of contact opnemen met het educatie team.

Tot ziens!

Dit is de laatste slide van de LessonUp voorafgaand aan het filmbezoek. 

Je vindt de LessonUp voor na het filmbezoek op de website. 

Wil je nog een programma van IFFR volgen? Neem vrijblijvend contact op met het educatie team om de mogelijkheden te bespreken.

Voor vragen over dit programma of over je bezoek  aan het festival kun je terecht bij het educatie team van IFFR via [e-mail].