5. Herhaling II

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Herhaling

Hoofdstuk 5

Wat gaan we doen vandaag?

Stof van hoofdstuk 5 herhalen en oefenen.

Toetsvragen van hoofdstuk 5 opnieuw maken.

(Donderdag hoofdstuk 6, volgende week dinsdag hoofdstuk 7).

Huiswerkcontrole!

Kenmerkende aspecten hoofdstuk 5

• Het begin van de Europese overzeese expansie.
• Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
• De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid.
• De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
• Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Het begin van de Europese overzeese expansie.

• Spanje + Portugal, zij hadden goede schepen en welvaart.
• Ontdekkingsreizen, eerste kolonies en overzeese handel.
• Op zoek naar rijkdommen, macht, nieuwsgierigheid en verspreiding van het christendom.
• Spanje naar Amerika, Portugal naar Afrika en Azië.
• 15e eeuw en begin 16e eeuw.
• --> Veranderend wereldbeeld.

Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

• Renaissance: wedergeboorte van de klassieke cultuur.
  
• Onderzoeken en nadoen van oudheid (Grieken en Romeinen).
• Sterke nadruk op christendom, terug naar kern van het geloof.
• Humanisten: mens staat centraal in Gods schepping.
• --> Toename zelfportretten, schilderijen ondertekenen.
  
• --> Mens moet zichzelf onderwijzen door bestuderen van geschriften. 
• --> Nieuwe wetenschappelijke belangstelling (volgens methoden oudheid).
• --> Veranderend mensbeeld.

De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid.

• Verwijzen naar denkers uit de oudheid in tekstbronnen.
• Nadoen van bouwstijl oudheid: zuilen, koepels, etc.
• Schilderijen over mythes van Grieken en Romeinen en bijbelverhalen.

Aan de slag

Maak toetsopdracht 1 en 2.

Je hebt veertien minuten de tijd.

Ik zie... ik weet... dus...

Klaar? Ga aan de slag met de opdrachten over bronnen en kenmerkende aspecten.

Vraag 1

• Ghirlandaio schildert vormen uit de klassieke oudheid zoals bijvoorbeeld de zuilen/de triomfboog, wat past bij 'de heroriëntatie op het erfgoed (de vormentaal) van de klassieke oudheid' 1

• Ghirlandaio geeft zichzelf een belangrijke plaats in het schilderij / beeldt de personen op het schilderij af als (herkenbare) individuen, wat past bij het nieuwe mensbeeld van de Renaissance (waar de kunstenaar niet langer anoniem is / waar individualiteit wordt nagestreefd) 1

Vraag 2

- De hernieuwde oriëntatie op de oudheid: (bijvoorbeeld:) de tekst gaat over mensen die boeken lezen van en zich laten leiden door klassieke schrijvers, zoals Vergilius.

- De splitsing van de kerk in West-Europa: (bijvoorbeeld:) de tekst is kritisch over rijkdom van de kerk, zoals prachtige mijters vol goud en edelstenen. Dit soort kritiek was een oorzaak van de Reformatie.

Protestanten

• Sterke nadruk op Jezus.
• Geen heiligenverering.
• Geen aflaten.
• Alleen hulp van dominee, maar vooral zelf weg naar God vinden.
• Sober leven.
• Calvijn: slechte heerser mag je wegsturen.
• Calvijn: God bepaalt bij je geboorte of je in de hemel komt.

Katholieken

• God en heiligen vereren (ook beelden van heiligen).
• Aflatenhandel.
• Geestelijken nodig voor weg naar God.
• Grote luxe kathedralen, luxe kleding geestelijken.

De protestantse Reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

Aan de slag!

Maak toetsopdracht 3.

Je hebt zeven minuten de tijd.

Ik zie... ik weet... dus...

Klaar? Ga aan de slag met de opdrachten over bronnen en kenmerkende aspecten.

Vraag 3

Door Calvijn

omdat erin staat dat God heeft bepaald wie naar de hemel gaat en wie naar de hel: 'het eeuwige leven is voor sommigen voorbehouden en eeuwige verdoeming voor anderen' (terwijl Luther leerde dat geloven een mens kon redden). (1)

Opstand en oorlog

• 1568 Slag bij Heiligerlee: begin Tachtigjarige Oorlog.
• Nederlanders vechten onder leiding van Willem van Oranje die godsdienstvrijheid wil.
• In 1572 nemen de watergeuzen Den Briel in.
• Spanjaarden maken gebruik van terreur.
• Nederlandse noordelijke gewesten (provincies) zijn helemaal klaar met de Spanjaarden.​
  
• In 1579 sluiten de noordelijke gewesten de Unie van Utrecht.​
  
• Willem van Oranje is de leider en wordt vogelvrij verklaard --> in 1585 vermoord.
• De Unie van Utrecht is woedend en wil Filips II niet langer meer als koning.​
  
• 1581 Plakkaat van Verlatinghe: de noordelijke gewesten erkennen Filips II niet langer meer als koning.​
• 1588 Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.​

Aan de slag!

Maak toetsopdracht 4.

Je hebt zeven minuten de tijd.

Ik zie... ik weet... dus...

Klaar? Ga aan de slag met de opdrachten over bronnen en kenmerkende aspecten.

Vraag 4

• Willem van Oranje streefde naar een zo groot mogelijke aanhang voor de Opstand onder de bevolking van de Nederlanden / naar godsdienstvrijheid 1

 • Door het kiezen voor één partij zou hij de steun van één van beide partijen verliezen (door de tegenstelling tussen rooms-katholieken en protestanten) 1

Huiswerk

Maak de opdrachten over bronnen en kenmerkende aspecten.