Les 2: Zuurstof

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

zuurstof

Leerdoelen

1. Je kunt de indicaties voor het geven van zuurstof benoemen.

2. Je kunt de risico’s en complicaties bij toediening van zuurstof toelichten.

3. Je kunt berekenen hoeveel zuurstof in een zuurstofcilinder zit.

4. Je kunt volgens protocol zuurstof aansluiten en toedienen met verschillende soorten materialen

Ademhalingsstelsel

 Doel: Het lichaam voorzien van zuurstof en afvoer van koolzuur

Bestaat uit: Neus- mondholte, keelholte, strottenhoofd, luchtpijp, luchtpijptakken, longen 

Hoe kan je de zuurstof meten bij je zorgvrager?

Indicaties voor het meten van de saturatie

• Ontwennen/ afbouwen
• Dyspnoe
• Cyanose
• Afwijkende ademhaling
• Hoge of lage pols
• Verandering bewustzijn

hoe meet je zuurstofgehalte?

• saturatie ( verzadiging vd erytrocyten met O2)
• veneuze Astrup = vingerprik 

• Arteriële Astrup (bloed uit slagader gehaald)

Saturatiemeter

Een eenvoudigere manier om het zuurstofgehalte in het bloed te meten is met behulp van een saturatiemeter, ook wel een pulsoxymeter genoemd.

Vraag: Waar kan je allemaal de saturatie meten?

• Gezonde mensen saturatie 96- 100 %
• COPD/ hartfalen saturatie 92-100%
• Lager dan 95% overleg arts
• Lager dan 90% overwegen toedienen van zuurstof. Altijd inoverleg met de arts.

Benoem enkele verschijnselen bij zuurstofgebrek (Hypoxie)

verschijnselen hypoxie

• kortademig in rust en ook bij lichte inspanning
• geen energie om iets te ondernemen 
•  gebruik hulpademhalingsspieren 
• sufheid, minder alert
• vergeetachtigheid / verward
• blauwe huidskleur van vingers, nagels , lippen 
• hoge pols en AH en RR
• angstig 

De zorgvrager met hypoxie...

... wil het liefste rechtop zitten

... wil knellende kleding uitdoen

... kan niet praten en ademhalen  tegelijk

... gebruikt hulpademhalingsspieren

... neusvleugelt

... heeft tekenen van cyanose

Pas op met zuurstof!

Hulpmiddelen

Neusbril                                             Zuurtstofkatheter                                            Masker

0 tot 10 liter

1 tot 6 liter

0 tot 3 liter

Neusbrilletje

Kan gebruikt worden voor zuurstoftoediening van 0-6 liter/minuut

Voordeel: Redelijk comfortabel

Nadeel: Minder efficiente manier van zuurstof toedienen omdat:

- wanneer zorgvrager niet door de neus ademt het zuurstof minder goed aankomt in de longen

- er zuurstof direct via de neusgaten naar buiten stroomt

Zuurstofkatheter 

Zuurstofsonde of -catheter

Kan gebruikt worden voor zuurstoftoediening van 0-6 liter/minuut

Voordeel:

Zuurstof komt zowel bij neus- als mondademhaling

 goed aan in de longen

Nadeel:

De zuurstofsonde wordt vaak als vervelend/ oncomfortabel 

ervaren door zorgvragers

Zuurstof mond-neusmasker

Kan gebruikt worden voor zuurstoftoediening van 

6 t/m 10 liter per minuut.

Voordeel:

Zuurstof komt goed aan doordat masker zowel 

neus als mond bedekt

Nadeel:

- Het kapje op neus en mond wordt vaak als benauwend ervaren

- Eten en drinken is lastig

Non- rebreathing masker

Dit zuurstofmasker wordt voornamelijk in acute situaties gebruikt, bij zuurstofbehoefte van 10 liter of meer

Voordeel:

Concentratie pure zuurstof dat je toedient is hoger

Nadeel:

- Het kapje op neus en mond wordt vaak als benauwend ervaren

- Eten en drinken is lastig

Zuurstofbronnen

• Zuurstofcilinder
• Concentrator
• Vloeibaar zuurstof

In een zuurstofconcentrator stroomt de omgevingslucht door adsorberend materiaal, een zogenaamde 'moleculaire zeef’. Dit materiaal scheidt de zuurstof van de stikstof en van andere gassen.

Het resultaat is een constante toevoer van een hoge concentratie extra zuurstof naar de client.

voor- en nadelen concentrator

• haalt zuurstof uit de omgevingslucht - raakt nooit op
• let op goede ventilatie
• lange slangen / knikken 
• maakt meer geluid 
• goedkoper

Berekenen van zuurstof

Weten we het nog?

Mevrouw Pieters gaat met haar dochter winkelen in Veenendaal. Mevrouw heeft een

zuurstoftankje van 1,5 liter die ze mee kan nemen. De manometer staat op 420 bar.

Mevrouw gebruikt 2 liter zuurstof per minuut.

A. Hoeveel liter zuurstof zit er in het zuurstoftankje?

B. Hoe lang duurt het voordat de zuurstof in het tankje op is?

Antwoord:

A: 630 lO2

B: 10 uur en 30 minuten

formule is 

 Inhoud cilinder (liters) x druk (bar). = .. liter zuurstof.

Hoeveelheid = 10 x 130 = 1300 liter zuurstof.

dan delen door 60 = aantal uren dat je nog zuurstof hebt. 

delen door aantal liters/minuut wat iemand nodig heeft. 

zo aan de slag met praktische vaardigheid en de som om het te berekenen

Indicaties:

problemen met ademhaling of gaswisseling

- hart/long problemen

- bloed armoede

- postoperatief, sedatie

- ernstig trauma

-onderkoeling

Contra-Indicatie

- verwondingen neus/keelholte

- verwondingen aan aangezicht

- schedel/hersenen trauma

- een jonge leeftijd (kinderen en zuigelingen)

- vroeggeboorte (oogschade)

complicaties 

• ademdepressie
• koolzuuropstapeling door onvoldoende O2 toevoer
• O2 intoxicatie (bij beademing)
• lucht in de maag (katheter te diep ingebracht)
• weglekken O2 bij verkeerd hulpmiddel
• droge neus / mond 
• drukplekken 

Overige observatiepunten?

Huid en slijmvliezen: Goede controle & verzorging neus, mond en keel - Check op decubitus door neussonde of neusbril

Is toedienig effectief? Knik in slang? - Verstopping door slijm? - Ademt zorgvrager veel door de mond?

Zuurstofdosering te hoog of laag: Hoofdpijn - Hoge hartslag - Zweten - Bewustzijnsverlies - Hoge bloeddruk - Overmatige speekselafvloed

 

En nu gaan we oefenen

Tot zo in het vaardigheidslokaal