2.2 Op klompen in het water & 2.3 Ruimte voor de rivier

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

 2.2 Op klompen in het water

 2.3 Ruimte voor de rivier

Leerdoelen 2.1 

Je kent de kenmerkende eigenschappen van de Rijn en de Maas en hun stroomgebied

Je kunt uitleggen hoe die eigenschappen de waterafvoer beïnvloeden

Je weet welke gevolgen ruimtelijke aanpassingen in de rivieren hebben gehad voor de waterafvoer en bevaarbaarheid. 

Verbind de juiste begrippen met de juiste afbeelding

Lengteprofiel

Middenloop

Benedenloop

Dwarsprofiel

Verbindt de begrippen met de omschrijving

Dwarsdoorsnede van een rivier op een bepaalde plek.

Het gedeelte van een rivier dicht bij de monding.

Het gedeelte van een rivier tussen de bovenloop en de benedenloop.

Het verval van een rivier, gemeten in meters per kilometer.

Het hoogteverschil tussen twee punten langs een rivier.

Doorsnede in de lengterichting van de rivier.

Gebied dat zijn water afvoert via één hoofdrivier met zijn zijrivieren.

Het stelsel van de hoofdrivier en zijn zijrivieren.

De grens tussen twee stroomgebieden.

lengteprofiel

verval

verhang

middenloop

benedenloop

dwarsprofiel

Stroomgebied

Stroomstelsel

Waterscheiding

Leerdoelen 2.2 

•  Je kunt beschrijven welke omstandigheden de waterafvoer van een rivier bepalen. 
• Je kunt voorspellen door welke factoren de waterafvoer van onze rivieren zal veranderen.
• Je kunt gevolgen van de grotere extremen in de waterafvoer van de rivier beschrijven en verklaren. 

Begrippen:

-debiet

-regiem

Maas=regenrivier

Rijn=gemengde rivier

Invloed hiervan op regiem?

Vertragingstijd

Regenval 

Water in de rivier.

Invloed op de piekafvoer.

Verstedelijking

Verstening/verharding = groter oppervlakte straten, wegen en bebouwing.

-> kortere vertragingstijd en piekafvoer 

absolute zeespiegelstijging

Bodemdaling

Relatieve zeespiegelstijging

Amersfoort aan zee wordt regelmatig gebruikt om de toekomst van Nederland te beschrijven.
Waarom?

Leerdoelen 2.3 

•  Je kunt de omslag die er na 1995 in het Nederlandse waterbeleid heeft plaatsgevonden beschrijven en verklaren. 
• Je kunt uitleggen hoe zowel de ruimtelijke kwaliteit als de veiligheid in het rivierengebied worden verbeterd. 
• Je kunt uitleggen waarvoor noodoverloopgebieden voor dienen en waarom deze in veel gevallen toch uit de plannen zijn geschrapt. 

Atlaskaarten

Nieuw waterbeleid

Het nieuwe waterbeleid breekt met de traditie van dijkverzwaring, hard pompen en snel lozen. 

Drietrapsstrategie

Ruimte voor de Rivier

https:

Het grote plaatje

Wat dan wel?

Beleid "Ruimte voor de Rivier"

Vier doelstellingen

1. Verlagen overstromingsrisico

2. Verbeteren leefbaarheid 

3. Versterken van de landbouw

4. Verbeteren natuur

Buitendijkse maatregelen

Uiterwaardvergraving

Het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er meer water in het winterbed past.

Nevengeul

Relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks water afvoert, maar die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.

Verdieping

Het uitbaggeren van het zomerbed is duur en doordat de rivier steeds nieuw slib aanvoert, helpt deze maatregel maar voor korte tijd.

Kribverlaging

Het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te verminderen.

Rivierbedverruiming

Het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbedverbreding.

Obstakelverwijdering

Verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat de waterafvoer belemmert.

Binnendijkse maatregelen

Retentiebekken

Een binnendijks omdijkt gebied waarin bij hoogwater tijdelijk water opgeslagen kan worden

Noodoverloopgebied: Polder Noordwaard in de Biesbosch

Aan het Nationaal Park De Biesbosch grenst de polder Noordwaard. Dit landbouwgebied is in de afgelopen jaren deels ontpolderd (figuur 2.28). Delen van dijken zijn afgegraven waardoor het gebied enkele keren per jaar onder water staat, vooral in de wintermaanden.

Hoogwatergeul

Zeer ingrijpend is de aanleg van een nieuwe rivierloop buiten het winterbed, dus in het binnendijkse land. Zo’n hoogwatergeul ligt tussen twee speciaal voor dit doel gebouwde hoge dijken of hogere gronden in en maakt alleen bij hoogwater deel uit van de rivier

https:

Welke maatregelen uit Ruimte voor de Rivier zijn in de IJsseldelta genomen?

Noodoverloopgebied

Toegewezen gebied waar de rivier in noodsituaties kan overstromen. 
Er zit dan in de winterdijk een verlaging, waardoor het water hier kan wegstromen. 

De Ooijpolder werd een van de meest geschikte gebieden gevonden als noodoverloopgebied. Geef twee argumenten waarom juist de Ooijpolder geschikt werd gevonden.

Leerdoelen 2.2 

•  Je kunt beschrijven welke omstandigheden de waterafvoer van een rivier bepalen. 
• Je kunt voorspellen door welke factoren de waterafvoer van onze rivieren zal veranderen.
• Je kunt gevolgen van de grotere extremen in de waterafvoer van de rivier beschrijven en verklaren. 

Leerdoelen 2.3 

•  Je kunt de omslag die er na 1995 in het Nederlandse waterbeleid heeft plaatsgevonden beschrijven en verklaren. 
• Je kunt uitleggen hoe zowel de ruimtelijke kwaliteit als de veiligheid in het rivierengebied worden verbeterd. 
• Je kunt uitleggen waarvoor noodoverloopgebieden voor dienen en waarom deze in veel gevallen toch uit de plannen zijn geschrapt. 

Leerdoelen 2.3 

•  Je kunt de omslag die er na 1995 in het Nederlandse waterbeleid heeft plaatsgevonden beschrijven en verklaren. 
• Je kunt uitleggen hoe zowel de ruimtelijke kwaliteit als de veiligheid in het rivierengebied worden verbeterd. 
• Je kunt uitleggen waarvoor noodoverloopgebieden voor dienen en waarom deze in veel gevallen toch uit de plannen zijn geschrapt.