C20 P7W2 TV 1 : "Jagers en boeren"

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 2

Tijdvak 1: jagers en boeren

Lesvolgorde

• Bekijken van de leerdoelen
• Voor welke samenvatting ga jij?
• Uitleg expeditie
• Eerste deel tijdvak 1: jagers en boeren (1.1 en 1.2)
• Afronding en volgende les

Leerdoelen vandaag vanuit Tijdvak 1

• Je kunt de indeling prehistorie/historie verklaren.
• Je kunt de leefwijze van jagers en boeren omschrijven.
• Je kunt verklaren waar, wanneer en waarom de landbouw is ontstaan (landbouwrevolutie).
• Je kunt in eigen woorden uitleggen wat gevolgen waren van de landbouwrevolutie.
• Je kunt ontstaan van een landbouw-stedelijke samenleving verklaren.

Soorten samenvatting

• Mindmap

• Concept-map

• Cornell-methode

Expeditie week 9

1. Je maakt een groep van maximaal 4 studenten.

2. Je kiest een activiteit / museum / rondleiding / stadswandeling , passend bij :

• Tijdvak 1 : “Tijd van jagers en boeren”
  
• Tijdvak 2 : “Tijd van Grieken en Romeinen”
  
• Tijdvak 3 : “Tijd van monniken en ridders”

3. Geef vóóraf aan wat jullie van plan zijn:

• Wat ga je doen?
• Wat ga je leren, ontdekken, onderzoeken, bekijken ? Wat hoop je te leren?
• Maak een presentatie van je plannen en laat deze zien/horen in les 4 (max 2 minuten)
  

4. Maak achteraf een fotoreportage en lever deze in op Itslearning.

But first

Voorkennis activeren...

Attentie...attentie...

Wat weet je nu al van: "jagers en boeren"?

De studenten kunnen met de app zelf antwoorden toevoegen van zaken die horen bij tijdvak 1. Bespreek de antwoorden met studenten en waarom zij ook een bepaald antwoord geven. 

Tijdsindeling

Tijd van jagers en boeren --> Prehistorie: 3000 v.Chr.

= de tijd waarover geen geschreven bronnen zijn!

• Verschillende ontwikkelingen treden hier op:
  

Leven van jagen en verzamelen --> landbouw --> kleine steden (nederzettingen)

Maak aantekeningen van wat je ziet en hoort

Filmpje!

https://schooltv.nl/video/het-verhaal-van-nederland-in-de-klas-jagers-en-boeren/#q=het%20verhaal%20van%20nederland

Opdracht: 

• Lees de inleiding op blz 8 en 9 van je boek en paragraaf 1.1 (Jager-verzamelaars)

Krijn

Doggerland

Naast de indeling in tijdvakken bestaat er ook een traditionele indeling van de geschiedenis.

Over welke traditionele periode gaat dit eerste tijdvak?

1. Prehistorie
2. Oudheid
3. Vroege Middeleeuwen
4. Late Middeleeuwen

Het zegt het al een beetje - pre verwijst naar voor geschiedenis

Schoolplaat :

Deze schoolplaat schets een beeld van het leven van de jagers en verzamelaars. Leg uit aan de hand van 2 bron-onderdelen hoe je dat ziet.

1.1.1 Migraties uit Afrika

Migraties uit Afrika = De mens komt uit Afrika. Vanuit hier trokken zij naar Azië en Europa. Er zijn in het verleden verschillende soorten mensen geweest. De eerste mens was de Neanderthaler. De homo sapiens (wij) hebben hen als het ware “uitgeroeid”, omdat wij ons sneller konden aanpassen en veranderen (evolutie).

1.1.2 + 1.1.3 + 1.1.4

• Jagen en verzamelen is het oudste middel van bestaan (manier van leven).
  
• Zij leiden een nomadisch bestaan, omdat ze steeds rondtrekken opzoek naar voedsel.
• Deze mensen leefden in kleine groepen van enkele tientallen mensen.
• Hadden enorme kennis van de natuur.
• Taakverdeling tussen man en vrouw (jagen en verzamelen + kinderen verzorgen)
• Besef van religie --> omdat zij niet wisten waarom de zon opkwam of de rivier stroomden, zochten zij een verklaring voor deze verschijnselen --> geloof! Daarnaast toonden hunebedden ook aan dat zij daadwerkelijk hierin geloofden, te zien aan de spullen die zij in het graf hadden gelegd.

1.1.4 Jagers en vissers 

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer
• Toendra -> bosrijk gebied
• Nederland: moerassen en bossen
• Veranderende patronen in de natuur

• Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

Opdracht: 

• Lees paragraaf 1.2. De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw. (blz. 12 t/m 15)

1.2.De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw

• Droog klimaat: minder begroeiing en water (ontstaan woestijnen)
  

• Te weinig voedsel: dieren trekken weg naar vruchtbare gebieden

• Mensen trekken ook weg of gaan andere middelen van bestaan zoeken om in leven te blijven. 

1.2.1 De Agrarische Revolutie (Vruchtbare halvemaan)

• Gebied in het Midden-Oosten waar de eerste landbouw (10.000 v. Chr.) ontstaat

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

• maar ook op andere plekken in verschillende tijden  (bijv. in China 8000 v. Chr. ) ontstaat landbouw

Ook wel de vruchtbare Sikkel genoemd

In dit gebied in het Midden-Oosten vond de overgang van jagen en verzamelen naar landbouw plaats.

1.2.1 De Agrarische Revolutie

• Ontstaan landbouw in Midden-Oosten
  
• Verspreiding landbouw en veeteelt door Europa
• Boeren
  zetten de natuur naar hun hand. Specialiseren. 
• Vaste woonplaatsen (boerderijen) - sedentaire leefwijze (wonen op vaste plek)
• Meer persoonlijk bezit dan jagers en verzamelaars (aardewerk)
• Geloof in een hiernamaals (grafgiften)
• Gelaagde samenleving (hiërarchie) 
• Ontstaan schrift (kleitabletten, einde prehistorie) 
• Afvalhopen (bron van ziekten)
• NL: eerste landbouw door komst Bandkeramiekers in Limburg
• Hunebedden in Drenthe (Trechterbekercultuur)

1.2.2 Eerste boeren in Europa (NL)

• Bandkeramiekers - Zuid-Limburg (tot 4400 v. Chr) -> vorm van banden

• Trechterbekercultuur - Noord-Nederland      (rond 3500 v. Chr.)- 'Hunebedbouwers'

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

1.2.3 Steen, brons en ijzer

• Steentijd = stenen wapens, gereedschappen en vuursteen 
• Bronstijd=   ontdekking van koper: zacht en buigzaam. Wapens en gereedschappen - mengen van koper en tin, wordt brons (sieraden, bijlen en speerpunten). 
• Ijzertijd = op meer plaatsen te vinden, hoge smelttemperatuur.

1. Bewoning Nederland in de prehistorie

In de periode tussen 12.000 en 8.000 jaar geleden leefden er in het gebied waar nu Nederland ligt wel mensen, maar was het gebied toch grotendeels onbewoond.

Hoe kwam dat?

1. Het gebied bestond uit bijna ondoordringbaar oerwoud.
2. Het gebied was een heet en droog woestijngebied.
3. Het gebied was een koude onbegroeide vlakte.
4. Het gebied stond voor het grootste deel onder water.

2. Interpretatie archeologische vondsten

Archeologen hebben aanwijzingen dat de prehistorische boeren van de bandkeramische cultuur, die voorkwam in Europa tussen 5500 tot 4400 v.C., geloofden in een leven na de dood.

Welke archeologische vondsten wijzen hierop? Vondsten van …

1. paalsporen van grote bouwwerken tot een lengte van 40 meter
2. putten met slachtafval
3. urnenvelden
4. vuurstenen pijlpunten en gereedschappen in een graf

Afronding & volgende les

Voor de eerstvolgende les (= 7 maart) heb je:

• Een start gemaakt met het uitwerken van jouw samenvatting van Tijdvak 1
• Paragraaf 1.3 gelezen: Religieuze uitingen: grottekeningen, beeldjes en grafgiften. 
• Geluisterd naar deze aflevering: De oudste Nederlander: Krijn
• Een account aangemaakt op methodepagina.

Inhoud die we de volgende les behandelen - TV1

• Theorie 1.3
• Werken en inleveren van de samenvatting van tijdvak 1
• Maken van de Diagnostische toets (online) van tijdvak 1

Tip en Top van deze les.