Overzichtsles IR

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Weet je het nog?

Geef drie voorbeelden van slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders

Wat is de armste klasse in de klassenmaatschappij?

1. De ondernemersklasse
2. De derde stand
3. De arbeidersklasse
4. De middenklasse

Waarom kwamen de arbeiders niet in opstand tegen hun slechte werkomstandigheden?

1. Ze waren bang om ontslagen te worden
2. Ze werden bedreigd met lijfstraffen
3. Ze moesten zoveel werken dat ze daar geen puf voor hadden
4. Hun baas was meestal een kennis/vriend. Dat deed je niet

Vroegmoderne tijd

Moderne tijd

adel en geestelijkheid

landbouwstedelijke samenleving

industriële samenleving

klassenmaatschappij

standenmaatschappij

ondernemersklasse

industrialisatie

huisnijverheid

Bekijk de afbeelding

Welke nieuwe uitvinding gebruikt de man?

1. Een microfoon
2. Een telefoon
3. Een verbrandingsmotor
4. Een elektrische lamp

• Je kunt enkele belangrijke kenmerken noemen van het Koninkrijk der Nederlanden tussen 1815 en 1848.
• Je kunt uitleggen welke idealen de liberalen hadden op politiek en economisch gebied.
• Je kunt uitleggen waarom er in 1848 een nieuwe grondwet kwam.

Leerdoelen

Nederland 1815 - politiek

• 1813: Napoleon verslagen

• NL + BE + LUX samengevoegd als sterk front tegen Frankrijk (tot 1830)
  
• Nederland wordt een constitutionele monarchie (vwo)
• Koning Willem I heerst alleen
• Parlement (eerste + tweede kamer) is niet democratisch
  

Nederland 1815 - economisch

• Het Koninkrijk der Nederlanden loopt economisch achter
• Nog geen fabrieken in het noorden (huidig NL)
• Koning Willem I wil economie verbeteren
  
• vooral verbeteringen in de infrastructuur (kanalen/wegen/spoorweg)
  

Koning Willem I verbeterde de infrastructuur in zijn koninkrijk. Zo liet hij de Zuid-Willemsvaart van Den Bosch naar Maastricht aanleggen. Dit vergemakkelijkte de handel tussen het noorden en het zuiden van het land. Het kanaal ging in 1826 open. Deze afbeelding van de Zuid-Willemsvaart in Den Bosch is gemaakt rond 1860.

Liberalen

• Liberalen: aanhangers van het liberalisme. Rijke burgers.
• Willem I besloot bijna alles alleen. Liberalen willen meer inspraak
  
• Zijn voor economische vrijheid: 'handel en economie groeien alleen zonder politieke bemoeienis'
  

De Grondwet van 1848

• 1840: Willem I overlijdt --> Willem II volgt hem op
• 1848: in heel Europa breken rellen uit
  
• Willem II  bang voor rellen in NL --> vraagt Thorbecke nieuwe grondwet te schrijven
  

De Grondwet van 1848

• Parlement is de baas, niet de koning
• Parlement kiest en ontslaat ministers
  
• Rijke mannen kiezen vertegenwoordigers = censuskiesrecht (vwo)
• Nederland wordt parlementaire democratie
  

Begrippen uit deze les

• Parlement
• Liberaal
• Liberalisme
• Kiesrecht
• Parlementaire democratie
  
  

VWO

• censuskiesrecht
• constitutionele monarchie
• conservatief
  

H4.3 Nederland in 1848

Tijdvak van Burgers en Stoommachines

4.4  - Arbeiders strijden 
voor hun rechten

Leerdoelen

• Je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen wat een sociale wet is. 

Planning

• De sociale kwestie
• Sociale wetten
• Feit of mening
• Afsluiting 

Sociale kwestie

• Armoede van arbeidersklasse was een groot probleem, dit noem je de sociale kwestie.
  
  
• Niet alleen socialisten, maar ook liberalen wilden verbeteringen, zij waren bang voor opstanden.  
  
  
• De Maatschappij tot 't Nut en het Algemeen.

Leerdoelen

• Je kunt verklaren op de oprichting van de SDAP heeft geleid tot verbeteringen van de arbeidsomstandigheden in Nederland.

Sociale wetten (1) 

• 1872 mochten arbeiders vakbonden oprichten. Met dit middel konden zij staken.  
  
  
• Sociaaldemocraten richtten een politieke partij op: SDAP.
  
  
• Steeds meer burgers protesteerden tegen de uitbuiting van arbeiders en kinderen. 
  
  
• 1874 kinderwetje van Houten

Sociale wetten (2)

• Verbod op verhuren van onbewoonbare krotten. 
• De leerplicht.
• De SDAP kon druk uitvoeren op de liberalen door middel van politiek.
• Maar algemeen mannelijk stemrecht kwam pas in 1917.