9.3 Overerving in de familie dl1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H9: Erfelijkheid

H9: Erfelijkheid

Deze les:

- Nakijken en bespreken: 9.1 opdr. opdr. 11, 12, 16, 18, 19 en 21 en 9.2 opdr. 3 t/m 7

- Mini D-toets Erfelijkheid: Stambomen en X-chromosomaal

- Uitleg Intermediair, Co-dominant en Multipele allelen

- Opdrachten

Doel en begrippen 9.3

Je leert welke verschillende vormen van overerving er zijn; multipele allelen, co-dominantie, intermediair.

Begrippen: 

Kruisingsschema, Monohybride kruising, Onvolledige dominantie, Intermediair fenotype, Co-dominant, Mulitpele allelen. 

Onvolledige dominantie/ 

Intermediair fenotype

Er is geen sprake van een dominant en een recessief allel. De allelen zijn onvolledig dominant. Bij heterozygoten hebben beide allelen hebben invloed op het fenotype, deze is intermediair. 

Notatie, bijv.: BR en BW, waarbij R de ene variant van eigenschap B is en W de andere variant. Bijvoorbeeld bloemkleur rood en wit. Heterozygoten hebben roze bloemen. 

Co-dominant

Er is sprake van twee dominante allelen. Bij heterozygoten komen beiden allelen tot uitdrukking. Er ontstaat geen mengvorm zoals bij een intermediair fenotype. 

Notatie net als bij intermediair, bijv.: B^R en B^W. Heterozygoten hebben rode EN witte bloemen. 

Oefening Intermediair

Bij leeuwenbekjes zijn er twee allelen voor de bloemkleur: rode bloemen (B^R) en witte bloemen (B^W). Heterozygote planten (B^RB^W) hebben roze bloemen. 

Twee roze bloemen worden gekruist, hoe groot is de kans op witte bloemen?

Multipele allelen

Voor sommige eigenschappen (genen) zijn er meer dan 2 allelen (varianten): multipele allelen.

Er kan dan ook sprake zijn van onvolledige of co-dominantie, bijv. bij twee van de drie allelen, de derde is dan recessief.

Multipele en Co-dominant overerving

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep nul

Belangrijk voorbeeld: bloedgroepen.

Notatie:

IA, IB, i

IA en IB zijn co-dominant

i is recessief

Oefening overerving Bloedgroepen

Een man met bloedgroep A en een vrouw met bloedgroep B hebben een kind hebben met bloedgroep 0. 

Hoe groot is de kans dat een tweede kind eveneens bloedgroep 0 zal hebben?

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep nul

Opdrachten (huiswerk)

Maak 9.3 opdr. 3, 5, 6, 8, 9, 11 en 12

Doel en begrippen 9.3

Je leert welke verschillende vormen van overerving er zijn; multipele allelen, co-dominantie, intermediair.

Begrippen: 

Kruisingsschema, Monohybride kruising, Onvolledige dominantie, Intermediair fenotype, Co-dominant, Mulitpele allelen.