4.4 Een onrustige opstand - BUI

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Opschudding in de Nederlanden

Opschudding in de Nederlanden

Par 4.4 - Een onrustige opstand

Vandaag

Herhaling vorige les (Paragraaf 4.3 - Keizerlijke Karel)

Uitleg 4.4 - Een onrustige opstand

Video

Huiswerk

Toetsdatum

2e: woensdag 13 april

2g: donderdag 14 april

Digitaal, dus op je laptop

Zorg voor een opgeladen laptop

Check de studiewijzer om te zien wat je moet kennen en kunnen!

Welke tijdvak behandelen we? En wanneer is dit?

Hoe kwam het dat Karel V zo'n bijzondere kin had?

Wat inteelt met je kin kan doen

Welke gebieden stonden onder het gezag van Karel V?

1. Spanje
2. Het Duitse Rijk
3. De Spaanse Nederlanden (Benelux)
4. Italië & delen van Zuid- en Midden-Amerika

Wie was Maarten Luther?

1. Een katholiek, die kritiek had op het protestantse geloof
2. Een Paus
3. Een protestant, die kritiek had op het katholieke geloof
4. De koning van Spanje

Aan wie draagt Karel V zijn troon over, in 1555?

1. Margaretha van Parma
2. Hertog van Alva
3. Hendrik VIII
4. Filips II

Lesdoelen

1. Aan het einde van les weten jullie wie Filips II is en hoe hij de Nederlanden bestuurde.
2. Aan het einde van de les weten jullie hoe de Beeldenstorm ontstond en verliep. 

Bestuur van de Nederlanden

• 17 gewesten
• Eigen regels, gewoonten en taal
• Elke gebied andere wetten,
• belastingen en privileges

Karel V als landsheer

• Wereldrijk
• Niet altijd aanwezig
• Plaatsvervangers

Landvoogd	Stadhouder
Vervanger landsheer in alle gewesten	Vervanger in een gewest -> regelt lopende zaken

Besturen is moeilijk...

• Te groot rijk
• Te veel wetten en privileges -> in elk gebied weer anders
• Oplossing (?)

Centralisatie: 

• regeren vanuit 1 punt (Brussel)
• overal dezelfde regels
• oude privileges verdwijnen --> adel verloor macht & inkomsten

Filips II

• 1555 - troonopvolger Karel V
• Spanje & de Nederlanden 
• Overlegt weinig met de gewesten -->geen goede band

Besturen was niet te doen!

• landvoogdes Margaretha van Parma (halfzus Filips II)
• plaatsvervanger van Filips II in de Nederlanden
• Filips regeert nog strenger dan zijn vader - vervolgingen
• Steeds meer mensen keren zich juist van het R.K. af

1566 - Smeekschrift der edelen

1566: 'Smeekschrift der Edelen'

• Ruim 200 Nederlandse lage edelen.
• Hopen op minder strenge vervolgingen
• Margaretha belooft het aan Filips te vragen...zijn antwoord: NEE!

De beeldenstorm - 1566

Oorzaak en gevolg: hagepreken leidden tot beeldenstorm

• Protestanten mogen niet samenkomen in kerken
• Zij komen in de openlucht bij elkaar.
• Fanatieke predikanten roepen op tot het verwoesten van de gehate R.K.

De Spaanse reactie

De hertog van Alva wordt de nieuwe landvoogd.

Zijn 3 opdrachten:

1. Straf de beeldenstormers 
2. Leg het volk het R.K. geloof op.
3. Zorg dat het hele gebied onder 1 bestuur komt.

Bloedraad en Tiende Penning

Veel edelen vluchten voor de Raad van Beroerten/Bloedraad en de extra belasting van 10% die Alva hief op alle produkten en winsten.

Ook Willem van Oranje vlucht...

https://schooltv.nl/video/welkom-in-de-80-jarige-oorlog-het-begin-van-de-opstand/

Huiswerk

Kijk paragraaf  4.3 na.

Maak de vragen van
- paragraaf 4.4 (t/m vraag 4b);

Nederlanders in opstand - vervolg 4.4

Planning

Toetsdatum! 

Herhaling begin paragraaf 4.4

Uitleg vervolg paragraaf 4.4

Maken vervolg paragraaf 4.4 (opdracht 5a t/m 5c)

Toetsdatum

2e: woensdag 13 april

2g: donderdag 14 april

Digitaal, dus op je laptop

Zorg voor een opgeladen laptop

Check de studiewijzer om te zien wat je moet kennen en kunnen!

Uit hoeveel gewesten bestonden de Nederlanden in de Spaanse tijd?

1. 7
2. 12
3. 15
4. 17

Waarom was het moeilijk om al die gewesten te besturen?

Karel V wilde zijn rijk vanuit 1 punt besturen. Dit heet ....

1. Centralisatie
2. Particularisme
3. Hervorming
4. Reformatie

Waarom werd het 'Smeekschrift' der Edelen' geschreven?

In welk jaar was de Beeldenstorm?

1. 1543
2. 1566
3. 1569
4. 1578

Een van de Kenmerkende Aspecten die bij dit tijdvak hoort is:

1. Het conflict in de Christelijke kerk dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
2. Het conflict in de Nederlandse staat dat resulteerde in de stichting van de Nederlanden.
3. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
4. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de protestantse kerk

De kenmerkende aspecten in dit hoofdstuk zijn:

1. De protestantse reformatie had splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg.

2. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Lesdoelen

• Aan het einde van de les weten jullie wat Willem van Oranje heeft betekend voor de opstand van de Nederlanders.
• Aan het einde van de les weten jullie hoe de Zeven Verenigde Nederlanden hebben kunnen ontstaan. 
  

Willem van Oranje

• Stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht
• Tegen de politiek van Filips II
• Zeer vroom, maar vóór godsdienstvrijheid
• Gevlucht naar Duitsland
  
• Leidt vanaf 1568 de opstand 
• 1580 vogelvrij; 1584 vermoord in Delft door Balthasar Gerards

De Nederlandse opstand

• 1568: Slag bij Heiligerlee
• 1572: Verovering Den Briel 
• Spaanse troepen proberen opstand te onderdrukken maar vanaf 1575 muiterij wegens bankroet
• 1576: Noordelijke gewesten besluiten samen te werken (Pacificatie van Gent)

1572 - Den Briel en de watergeuzen

• 1 april
• Een groep vluchtelingen vanaf zee (watergeuzen)
• Treffen Den Briel onverdedigd aan en nemen het in voor de Prins
• Meer steden durven nu voor de prins te kiezen

Unie van Atrecht

Samenwerking 17 gewesten duurt niet lang!

1579: Verbond van Zuidelijke Gewesten --> pro-Spaans

• Onvrede over Beeldenstorm
• Onverdraagzame houding van protestanten tegenover katholieken
• Angst Spaanse optreden

Unie van Utrecht

Reactie op Unie van Atrecht

1579: protestantse samenwerking noordelijke gewesten tegen Spanje 

• Elk gewest - eigen bestuur
• Elk gewest - eigen godsdienst
• Samenwerking m.b.t. landsverdediging

Plakkaat van Verlathinge 1581

• 1579 Unie van Utrecht en Unie van Atrecht. De Zuidelijke Nederlanden kiezen voor Filips. De Noordelijke voor  Willem van Oranje.
• In 1581 verklaren de Noordelijke Nederlanden dat ze niet langer de Spaanse koning als vorst beschouwen.

1588 - De Republiek der Zeven verenigde Nederlanden

Huiswerk

Lees 4.4.3

Maak 5a t/m 5c