4.4 Een onrustige opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Opschudding in de Nederlanden

Opschudding in de Nederlanden

Par 4.4 - Een onrustige opstand

Herhaling vorige les

Paragraaf 4.3 - Keizerlijke Karel

Welke tijdvak behandelen we? En wanneer is dit?

Hoe kwam het dat Karel V zo'n bijzondere kin had?

Welke gebieden stonden onder het gezag van Karel V?

1. Spanje
2. Het Duitse Rijk
3. De Spaanse Nederlanden (Benelux)
4. Italië & delen van Zuid- en Midden-Amerika

Wie was Calvijn?

1. Een bekende vlogger
2. Een Paus
3. Een protestant, die ook opkwam tegen het katholieke geloof
4. De koning van Spanje

Aan wie draagt Karel V zijn troon over, in 1555?

1. Margaretha van Parma
2. Hertog van Alva
3. Hendrik VIII
4. Filips II

Lesdoelen

1. Aan het einde van les weten jullie wie Filips II is en hoe hij de Nederlanden bestuurde.

2. Aan het einde van de les weten jullie hoe de Beeldenstorm ontstond en verliep. 

Bestuur van de Nederlanden

17 gewesten

- Eigen regels, gewoonten en taal

- Elke gebied andere wetten,

belastingen en privileges

Karel V als landsheer

- Wereldrijk

- Niet altijd aanwezig

- Plaatsvervangers

Landvoogd	Stadhouder
Vervanger landsheer in alle gewesten	Vervanger in een gewenst -> regelt lopende zaken

Besturen is moeilijk...

- Te groot rijk

- Te veel wetten en privileges -> in elk gebied weer anders

Oplossing (?)

- Centralisatie - regeren vanuit 1 punt (Brussel)

                - overal dezelfde regels

                - oude privileges verdwijnen - adel verloor macht &                               inkomsten

Filips II

1555 - troonopvolger Karel V

Spanje & de Nederlanden 

Overlegt weinig met de gewesten - geen goede band

Besturen was niet te doen!

- landvoogdes Margaretha van Parma (halfzus Filips II)

- plaatsvervanger van Filips II in de Nederlanden

- Filips regeert nog strenger dan zijn vader - vervolgingen

- Steeds meer mensen keren zich juist van het R.K. af

1566 - Smeekschrift der edelen

1566: 'Smeekschrift der Edelen'

- Ruim 200 Nederlandse lage edelen.

- Hopen op minder strenge vervolgingen

- Margaretha belooft het aan Filips te vragen...zijn antwoord: NEE!

De beeldenstorm - 1566

Hagenpreken 

- Protestanten mogen niet samenkomen in kerken

- Zij komen in de openlucht bij elkaar.

- Fanatieke predikanten roepen op tot het verwoesten van de gehate R.K.

De Spaanse reactie

- De hertog van Alva wordt de nieuwe landvoogd.

Zijn 3 opdrachten:

- Straf de beeldenstormers 

- Leg het volk het R.K. geloof op.

- Zorg dat het hele gebied onder 1 bestuur komt.

Bloedraad en Tiende Penning

Veel edelen vluchten voor de Raad van Beroerten/Bloedraad en de extra belasting van 10% die Alva hief op alle produkten en winsten.

Ook Willem van Oranje vlucht...

Filmpje - de opstand in de Nederlanden

Kijkvragen histoclip op de planner

Zelfstandig

Kijk paragraaf 3.5, 3.6 en 4.3 na.

Maak de vragen van
- paragraaf 4.4 (t/m vraag 5d);

- 4.6 Invulsamenvatting - onderdeel 8.

Huiswerk voor volgende week (15 september)!

Nederlanders in opstand - vervolg 4.4

Planning

- Herhaling begin paragraaf 4.4

- Uitleg vervolg paragraaf 4.4

- Filmpje bekijken + vragen beantwoorden

- Maken vervolg paragraaf 4.4 en 4.6 (opdr. 8, 9 en 10)

Uit hoeveel gewesten bestonden de Nederlanden?

1. 7
2. 12
3. 15
4. 17

Waarom was het moeilijk om al die gewesten te besturen?

Karel V wilde zijn rijk vanuit 1 punt besturen. Dit heet ....

1. Centralisatie
2. Particularisme
3. Hervorming
4. Reformatie

Waarom werd het 'Smeekschrift' der Edelen' geschreven?

In welk jaar was de Beeldenstorm?

1. 1543
2. 1566
3. 1569
4. 1578

Lesdoelen

• Aan het einde van de les weten jullie wat Willem van Oranje heeft betekend voor de opstand van de Nederlanders.
• Aan het einde van de les weten jullie welke belangrijke slagen er zijn geweest.
• Aan het einde van de les weten jullie hoe de Zeven Verenigde Nederlanden hebben kunnen ontstaan. 

Willem van Oranje

- Was tegen de politiek van Filips II

- Was voor godsdienstvrijheid (protestants, katholiek, protestants)

Willem van Oranje

- Gevlucht naar Duitsland

- Zoekt steun bij geuzen (=bedelaars) en protestanten 

De Nederlandse opstand

- 1568: Slag bij Heiligerlee

- 1572: Verovering Den Briel 

- 1573: Overgave Haarlem, beleg van Alkmaar mislukt

- 1576: Spaanse troepen verdwijnen uit Holland en Zeeland 

1572 - Den Briel en de watergeuzen

- 1 april

- Een groep vluchtelingen vanaf zee (watergeuzen)

- Treffen Den Briel onverdedigd aan en nemen het in voor de Prins

- Meer steden durven nu voor de prins te kiezen

Unie van Atrecht

1579: Verbond van Zuidelijke Gewesten        pro-Spaans

• Onvrede over Beeldenstorm
• Onverdraagzame houding tegenover katholieken
• Angst Spaanse optreden

Unie van Utrecht

1579: protestantse samenwerking noordelijke gewesten tegen Spanje 

• Elk gewest - eigen bestuur
• Elk gewest - eigen  godsdienst
• Samenwerking m.b.t. landsverdediging

Plakkaat van Verlathinge 1581

- 1579 Unie van Utrecht en Unie van Atrecht. De Zuidelijke Nederlanden kiezen voor Filips. De Noordelijke voor  Willem van Oranje.

- In 1581 verklaren zij dat ze niet langer de Spaanse koning als vorst beschouwen.

1588 - De Republiek der Zeven verenigde Nederlanden

Filmpje bekijken

Filmpje - 'Willem van Oranje' 

Maken vragen werkblad - planner

Zelfstandig aan de slag

Maak het vervolg van paragraaf 4.4 en 4.6 (opdracht 8, 9 en 10)