4.3 Hormonale regeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4: Voortplanting

4.3 Hormonale regeling

Les 1 Hormonale regeling

Les 2 Zwanger en geboorte

Voorkennisvraag: Wat weet je al over hormonen?

Doel en begrippen 4.3

Je leert hoe hormonen de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen regelen

hypofyse, hypothalamus, GnRH, FSH, LH, receptoreiwitten, negatieve terugkoppeling, oestrogenen, progesteron, positieve terugkoppeling, gele lichaam, prostaglandinen, ontsluitingsweeën, baarmoedermond, oxytocine, persweeën, nageboorte, prolactine, oxytocine, melkklieren

Hormonen

Hypothalamus: hormoonklier in de hersenen

Hypofyse: centrale hormoonklier 

Vanaf de puberteit: hypothalamus produceert

GnRH (gonadotropine- releasing-hormone).

Via bloedvaten komt dit hormoon bij de hypofyse.

De hypofyse produceert daardoor FSH (follikel stimulerend hormoon) en LH (luteïniserend hormoon).

Moet ik dit leren?

Hormoonklieren en de hormonen die ze maken, inclusief de werking van de hormonen staan in Tabel 89A.

= LH

Negatieve terugkoppeling

Receptoreiwitten

Waarom reageren de cellen in de testes (cellen van Leydig) op de aanwezigheid van LH?

Ze hebben receptoren voor LH.
 

Receptoreiwitten

Waarom reageren de Sertoli (voedstercellen) op de aanwezigheid van FSH?

Sertolicellen hebben receptoren voor FSH.
 

Omschrijf de zin "proliferatie van het baarmoederslijmvlies" in je eigen woorden

Dag 1: start menstruatie.

FSH stijgt en stimuleert de rijping van nieuwe follikels.

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Lage concentratie oestrogenen remmen de afgifte van GnRH (en dus LH en FSH)

Rijpende follikels geven oestrogenen af.

Boven een drempelwaarde stimuleren oestrogenen juist GnRH en dus LH en FSH (positieve terugkoppeling)

-> piek in LH en FSH

Door de piek in LH volgt de ovulatie.

Gele lichaam (overgebleven, 'lege' follikelcellen) geven progesteron af.

Piek in FSH zorgt voor extra oestrogenen.

Oestrogenen stimuleren de groei van het baarmoederslijmvlies, progesteron zorgt voor goede doorbloeding.

Gele lichaam verschrompeld en geeft geen progesteron meer af:

GnRH, LH en FSH worden niet meer geremd

Menstruatie (afstoten baarmoederslijmvlies).

Aan de slag met de leerdoelen

Huiswerk: 4.3 Opdracht 39 t/m 42

Goed passende leerstrategie: 

Beeld en woord 

Stap 1:  Maak zelf een schematisch overzicht van de hormonale regulatie van de menstruatie cyclus

Stap 2: Leg de hormonale regeling uit aan je buurman/vrouw a.d.h.v. je gemaakte schema.

4.3 Hormonale regeling

Reflectievragen:

1. Welke hormonen zorgen voor de proliferatie van het baarmoederslijmvlies?

2. Wat is de reden dat je het baarmoederslijmvlies aan het einde van de cyclus verliest?

3. Wat is het nut van een dik baarmoederslijmvlies?

4. Hoe wordt voorkomen dat er andere follikels gaan rijpen?

Zwangerschap

Trofoblast geeft HCG af.

Dit hormoon zorgt er voor dat het gele lichaam niet verschrompelt. Progesteron blijft aanwezig en GnRH, LH en FSH blijven geremd.

Geen menstruatie en geen nieuwe follikelrijping.

Na drie maanden neemt de placenta de vorming van progesteron en oestrogenen over.

=LH

Bevalling/ geboorte

Vanaf de zevende maand daalt het kindje in (met het hoofd naar beneden).

Start van de bevalling: 

moeder maakt prostaglandines aan -> samentrekken baarmoederwand (ontsluitingsweeën).

Bevalling/ geboorte

Druk op de baarmoedermond zorgen (via zenuwen) voor stimulering van de hypothalamus. 

Die zet op zijn beurt de hypofyse aan tot het afgeven van oxytocine: extra samentrekkingen baarmoederwand.

Na volledige ontsluiting: persweeën.

Omschrijf de zin "contractie baarmoederwand" in je eigen woorden

Na de geboorte

Naweeën zorgen we voor dat ook de placenta, vruchtvliezen en resten navelstreng de baarmoeder uit gaan.

De hypofyse van de moeder maakt prolactine aan -> stimuleert melkproductie.

Het zuigen van de baby aan de borst zorgt voor extra afgifte prolactine en oxytocine -> samentrekken melkklieren dus melkafgifte.

Doel en begrippen 4.3

Je leert hoe hormonen de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen regelen

hypofyse, hypothalamus, GnRH, FSH, LH, receptoreiwitten, negatieve terugkoppeling, oestrogenen, progesteron, positieve terugkoppeling, gele lichaam, prostaglandinen, ontsluitingsweeën, baarmoedermond, oxytocine, persweeën, nageboorte, prolactine, oxytocine, melkklieren

Huiswerk

In de online methode/ boek

Kies een leerweg (default B).

Maak 4.3: 3 t/m 9

Maak een samenvatting van de paragraaf.

Aandacht voor de begrippen.