bespreken TW1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

toetsweek 1 havo 3

A. grammatica 

• zinsdelen
• woordsoorten 
• samengestelde zinnen

B. spelling

• '-n' bij telwoorden/ zelfstandig gebruikte bvn
• werkwoordspelling

C. formuleren

• verwijswoorden

zinsdelen/stappenplan

1. persoonsvorm; tijdproef

2. zinsdeelproef

3. onderwerp; getal

4. werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde

5. lijdend voorwerp

6. meewerkend voorwerp

7. bijwoordelijke bepalingen

2. zinsdelen

Je kunt een zin in delen verdelen: de zinsdelen. Er is een heel gemakkelijke manier om dat te doen. Onthoud het volgende: Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is één zinsdeel.

Zodra je dus weet wat de pv (persoonsvorm) is, maak je steeds (in je hoofd) een andere zin. Tussen de zinsdelen zet je streepjes.

Let op: maak een zinsdeel zo lang mogelijk, maar een plaats en een tijd zijn wel aparte zinsdelen.

4. WG of NG

WG: iemand doet iets

pv + overige werkwoorden

hulpwerkwoorden + zelfstandig werkwoord

NG: iemand is iets, bijv. eigenschap

pv + [naamwoordelijk deel] + overige werkwoorden

hulpwerkwoorden + koppelwerkwoord

koppelwerkwoorden zijn: zwabbels

5. lijdend voorwerp

Een lijdend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er staat altijd maar maximaal één lijdend voorwerp (lv) in een zin.

Het lijdend voorwerp (lv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

lv: wie/wat + wwg + ow?

Let op: een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.

meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er staat altijd maar maximaal één meewerkend voorwerp (mv) in een zin.

Het meewerkend voorwerp (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen:

mv: aan/voor wie + wwg + ow + (lv)?

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

max. 5 punten

(-0,5  bij dubbel gebruiken zinsdelen)

Wordt \ die appeltaart \ morgen \ door Patrick \ opgegeten? 

PV =  wordt

OW =  die appeltaart

WWG =  wordt opgegeten

NWG =   /

LV =  /

MV =  /

BWB = morgen, door Patrick 

 

max 6 punten 

-0,5 als je dubbel benoemt!

Tobias \ is \ vorige zomer \ twee weken lang \ heel erg ziek \ geweest.  

PV =  is

OW = Tobias

WWG =  /

NWG =  is heel erg ziek geweest

LV =  /

MV =  /

BWB =  vorige zomer, twee weken lang

Wat is geen vragend voornaamwoord?

1. wie
2. welk(e)
3. wat
4. waarom

woordsoorten

• Er zijn maar vier vragende voornaamwoorden!
• Voor een znw kun je (bijna) altijd de of het zetten.
• Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.
• Een bijwoord zegt iets over een werkwoord, bijvoeglijk naamwoord, ander bijwoord. Het zegt iets over plaats, tijd, is ontkennend of juist heel zeker!

1 punt per juiste woordsoort, max. 13 punten

Waarom heb jij jouw broertje voor de derde maal een harde

klap gegeven?  

bw – hww – pvnw – bvnw – znw – vz – lw – tw – znw – lw – bnw – znw – zww

Noem een nevenschikkend voegwoord

samengestelde zinnen

hoofdzin

• Ow en pv staan naast elkaar; er passen bijna nooit andere zinsdelen tussen.
• De pv staat voor in de zin: op de eerste of tweede plaats

nevenschikkende voegwoorden:

dus, en, maar, of en want

bijzin

• Tussen ow en pv kunnen wel andere zinsdelen staan (bijvoorbeeld het woordje 'niet'.).
• De pv staat vaak achter in de zin.

onderschikkende voegwoorden:
aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat, of, omdat, opdat, tenzij, toen, voordat, zodat, zodra

een punt per goed antwoord, totaal 5

De surfer sprong snel van zijn plank,/ toen een speedboot plotseling zijn richting opkwam.  HZ – BZ

De gemeente wil geen subsidie verlenen voor dit project \ dus moeten we onszelf zien te redden,\ omdat iemand het op moet lossen.  

HZ - HZ - BZ

met of zonder -n

• is het een persoon?
• altijd tientallen, honderden, etcetera...
• kortom: leer de theorie ;-)

In de toets: 1 punt per goed antwoord.

6. Er zijn veel Romaanse kerken in Bourgondië en vooral de oudste zijn fraai gerestaureerd. 

7. Van de houten huizen in Macondo waren er tijdens de oorlog tientallen beschadigd. 

8. Haarhuis en Eltingh waren beiden goede tennissers en als dubbel wonnen ze zelfs grand slams. 

9. Toen de bergers de antieke vazen uit de Oost-Indiëvaarder aan land brachten, bleken er verscheidene behoorlijk beschadigd. 

10. De overheid wil dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen. 

Hoe maak je het
onvoltooid deelwoord?

onvoltooid deelwoord

infinitief + d

Lachend komt Tessa de klas binnen gelopen.

werkwoordspelling

Ken het schema van blz. 275 / magister

Denk ook aan de gebiedende wijs en de Nederlandse vervoeging van de Engelse werkwoorden!

12	zenden	PVVT	Zendt
12	vergroten	BNW	Vergrote
13	besteden	PVVT	Besteedden
13	uitbreiden	BNW	Uitgebreid
14	zingen	OD	Zingend
14	rennen	PVVT	Renden

15	deleten	PVVT	Deleteten
15	maken	BNW	Gemaakte
16	gebeuren	PVTT	Gebeurt
16	vergissen	PVVT	Vergist
17	barbecueën	VD	Gebarbecued
17	genieten	PVVT	Genoten

18	neerleggen	GW	Leg ….. neer
18	oppakken	PVVT	Oppakte
19	lachen	OD	Lachend
19	stressen	VD	Gestrest
20	porren	PVTT	Port
20	irriteren	PVTT	Irriteert

wanneer gebruik je 'hen' als verwijswoord, wanneer 'hun'?

Wanneer gebruik je 'wat' als verwijswoord?

grammatica, verwijswoorden

- 'het'-woorden: dit of dat

- 'de'- woorden die of deze

- ken de uitgangen van vrouwelijke woorden:

- heid, -nis, -ing, -schap ....

- hen = lv en na voorzetsel

- hun = mv, zonder voorzetsel 

- wanneer gebruik je wat als verwijswoord?  blz. 97 boek

formuleren, verwijswoorden

hun     hen     hij     haar    hij

 wat     die     dat     deze/die    wat

 waar     op     wie    waarmee    waaraan