Ruimte voor de Rivieren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Ruimte voor de Rivieren

Leerdoel

Aan het einde van de les weet je wat het programma Ruimte voor de Rivieren inhoudt en welke maatregelen er zijn genomen om Nederland te beschermen tegen overstromingen.

https://www.rijkswaterstaat.nl/water/waterbeheer/bescherming-tegen-het-water/maatregelen-om-overstromingen-te-voorkomen/ruimte-voor-de-rivieren#nooit-klaar

Wat weet je al over het programma Ruimte voor de Rivieren?

Introductie

Het programma Ruimte voor de Rivieren is een plan om Nederland te beschermen tegen overstromingen.

 Wat zijn de belangrijkste oorzaken van overstromingen in Nederland?

De 5 belangrijkste redenen:

1. Stormvloeden en zeespiegelstijging

2. Hoogwater in rivieren

3. Extreme neerslag

4. Tekort aan waterberging en bodemdaling

5. Falen van waterkeringen

1. Stormvloeden en zeespiegelstijging

Nederland ligt aan de Noordzee, waardoor het gevoelig is voor stormvloeden. Bij harde noordwesterstormen kan het waterpeil van de zee snel stijgen en de kustlijn bedreigen. De combinatie van stormen en zeespiegelstijging door klimaatverandering verhoogt het risico op overstromingen. De beroemde Watersnoodramp van 1953 werd bijvoorbeeld veroorzaakt door een zware stormvloed.

2. Hoogwater in rivieren

Grote rivieren zoals de Rijn en de Maas spelen een belangrijke rol bij de waterafvoer in Nederland. Na periodes van zware regenval of smeltwater uit de bergen in Zwitserland en Duitsland kunnen deze rivieren vollopen. Hoogwater kan zorgen voor overstromingen, vooral in de winter en het voorjaar.

3. Extreme neerslag

Door klimaatverandering zijn hevige regenbuien toegenomen. Wanneer de regenval te hevig is om door het land of door afwateringssystemen te worden opgenomen, kan dit leiden tot lokale overstromingen. Dit gebeurt vaak in steden, waar veel verhard oppervlak aanwezig is, zoals beton en asfalt, waardoor regenwater minder goed kan infiltreren in de grond.

4. Tekort aan waterberging en bodemdaling

In bepaalde gebieden kan een tekort aan waterberging ervoor zorgen dat water minder goed kan worden afgevoerd, wat de kans op overstromingen vergroot. Daarnaast daalt de bodem in grote delen van Nederland, vooral in veengebieden en polders, waardoor de kans op overstromingen toeneemt.

5. Falen van waterkeringen

Nederland is sterk afhankelijk van dijken, duinen en andere waterkeringen om het water buiten te houden. Als deze keringen falen of beschadigd raken door bijvoorbeeld stormen of veroudering, kan dat leiden tot overstromingen. Strenge onderhouds- en versterkingsmaatregelen zijn essentieel om dit te voorkomen.

Geschiedenis

Het programma Ruimte voor de Rivieren is in 2006 gestart als reactie op de overstromingen in 1993 en 1995. 

Maatregelen

Het programma Ruimte voor de Rivieren omvat verschillende maatregelen, zoals uiterwaardvergravingen en dijkversterkingen. 

Wat zijn uiterwaarden en hoe kan uiterwaardvergravingen helpen om overstromingen te voorkomen?

Uiterwaardvergravingen

Uiterwaardvergravingen zorgen ervoor dat de rivier meer ruimte krijgt bij hoog water. 

Wat zijn de voordelen van meer ruimte voor de rivier?

Uiterwaarden

Dijkversterking

Dijkversterking is ook een belangrijke maatregel van het programma Ruimte voor de Rivieren.

Wat is dijkversterking en waarom is dit belangrijk?

Dijkversterking

Dijkverhoging of dijkversterking —> de Maas

▪️ probleem is vaak dat er veel huizen staan vlakbij de dijk, dijkversterking ipv verhoging komt vaak voor.

Rivierverruiming

Rivierverruiming is een andere maatregel van het programma Ruimte voor de Rivieren. 

Wat is rivierverruiming en hoe kan dit helpen om overstromingen te voorkomen?

Rivierverruiming

Resultaten

Het programma Ruimte voor de Rivieren heeft al veel resultaten opgeleverd. 

Wat zijn enkele van de belangrijkste resultaten?

Kritiek

Het programma Ruimte voor de Rivieren heeft ook kritiek ontvangen. 

Wat kunnen kritiekpunten zijn?

Toekomst

Wat zijn de plannen voor de toekomst van het programma Ruimte voor de Rivieren?

Conclusie

Het programma Ruimte voor de Rivieren is een belangrijk plan om Nederland te beschermen tegen overstromingen. 

Extra info

Meander

Rivierenloop

Meanders

Meanderen

Meander

Binnenbocht, langzame stroming en sedimentatie

Buitenbocht, snelle stroming en erosie

Erosie: uitschurende werking van stromend water, wind of ijs

Sedimentatie: proces waar de korrels worden neergelegd

De loop van een rivier

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Delta

Sediment

Neem de tabel over in je schrift

1. De bovenloop: hoog in de bergen, waar de rivier ontspringt. Door het grote hoogteverschil stroomt de rivier snel en is de erosieve kracht groot.

 

2. De middenloop: het middelste deel waar de rivier door een dal loopt waar hij zich heeft ingesneden.

3. De benedenloop: dicht bij de monding waar de rivier door een riviervlakte stroomt. De stroomsnelheid is laag en hierdoor neemt de sedimentatie toe.