WEBB - Verdienen en uitgeven 3.7 t/m 3.12

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

5 havo ECONOMIE  ||  2024-2025

Programma

• Vorige les
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Arbeidsproductiviteit en loonkosten per product

Arbeidsproductiviteit: gemiddelde productie per werknemer per tijdseenheid. 

Stijging arbeidsproductiviteit --> meer productie per werknemer --> loonkosten verspreiden over meer producten --> lagere loonkosten per product --> lagere verkoopprijs --> betere concurrentiepositie. 

Rekenen

Indexcijfer loonkosten = indexcijfer loonkosten per werknemer  x 100%

                                                   Indexcijfer arbeidsproductiviteit 

Stel de loonkosten per werknemer stijgen met 9% en de arbeidsproductiviteit met 5%. Dan is het indexcijfer van de loonkosten per product --> 109 : 105 x 100% = 103,8 --> loonkosten per product stijgen met 3,8 %

Wat ook mag --> 9 - 5 = 4% 

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Kun je uitleggen hoe productiefactoren de productiecapaciteit beïnvloed. 
• Hoe productiefactoren de hoogte en groei van het bbp beïnvloed. 
• Uitleggen welke factoren de arbeidsproductiviteit bepalen. 

Wat zijn de productiefacoteren?

Wat betekent het begrip 'kapitaal'?

Kapitaal

Vaste kapitaalgoederen

Geldkapitaal

--> Investeren 

Vergroten productiecapaciteit

• De hoeveelheid die geproduceerd kan worden. 

Waar komt het geld vandaan waarmee bedrijven investeren?

Gevolgen investeren in kapitaal

Stijging arbeidsproductiviteit

• Minder mensen nodig (automatisering/mechanisatie)
• Loonkosten per product dalen

Op welke manier beïnvloed de overheid het investeren in de productiefactor kapitaal?

Invloed van de overheid

Subsidies: stimuleren --> je krijgt geld. 

Heffingen: belemmeren --> je moet extra betalen. 

Natuur

Moeilijker te beïnvloeden

Kwantiteit en kwaliteit

• Extra land --> inpoldering
• Nieuwe technieken --> vaker oogst op een stuk land.

Ondernemerschap

Kennis

Inzicht

Activiteiten

Arbeid?

Er wordt gezegd dat zowel de productiefactor arbeid als kapitaal een knelpunt heeft als we kijken naar de productcapaciteit. Leg dat uit.

Knelpunt

Arbeid

• Te weinig arbeiders voor het kapitaal dat beschikbaar is. 

Kapitaal

• Te kort aan kapitaalgoederen --> minder arbeiders in dienst --> werkloosheid

Aan de slag

Maken H 3.7 t/m 3.12

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Leg uit wat het effect is van een stijging van de arbeidsproductiviteit op de loonkosten per product.