3.1 Formules van stoffen (les 4)

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H3 Moleculen en atomen

H3.1  Formules van stoffen les 4

Leerdoelen

• Je kan de formule geven van een niet-ontleedbare stof.
• Je kan de formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam.

• 
  

Stoffen bestaan uit moleculen waarin verschillende atomen zitten

• 
  

Stoffen bestaan uit allemaal dezelfde atomen

ontleedbare stof

niet-ontleedbare stof

C (s)

Fe (s)

P (s)

Cl2 (g)

He (g)

H2 (g)

O2 (g)

H2O(l)

CO2 (g)

HBr (g)

SCl2 (g)

C3H8 (g)

NH3 (g)

Meestal:  

Symbool met tussen haakjes de fase van de stof (denk eraan, alle metalen behalve kwik zijn vast bij kamertemperatuur)

Voorbeelden:

Cu (s)              Fe (s)                C(s)

Let op: Er zijn 7 niet-ontleedbare stoffen die bestaan uit moleculen met twee atomen.

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

Hoe maak je de formule van een niet-ontleedbare stof?

chloor          Cl₂ (g)          Clara

fluor              F₂ (g)           Fietst

stikstof        N₂  (g)         Naar

waterstof    H₂  (g)        Haar

zuurstof      O₂  (g)         Oma

jood               I₂  (s)           In

broom          Br₂  (l)         Breda

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

ezelsbruggetje

Formules van de zeven niet- ontleedbare stoffen die uit twee atomen bestaan. 

Formules van niet-ontleedbare stoffen

Samenvatting

De namen, formules en fasen uit deze tabel moet je uit je hoofd leren!

De formule of de naam afleiden van 

een ontleedbare stof

Er zijn miljarden stoffen met moleculen die uit twee of meer atoomsoorten bestaan. Het is niet handig daar allemaal losse namen voor te hebben.

Scheikundigen geven daarom een systematische naam aan moleculen van ontleedbare stoffen. Over de hele wereld worden daar dezelfde regels voor gebruikt.

De formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam 

Voorbeeld:

Je ziet dat in de systematische naam Griekse telwoorden gebruikt. De eerste zes moet je kennen: 

De formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam. 

Stappenplan:

1. Noteer de symbolen van de atoomsoorten in de naam
   
2. Zet de nummers van de Griekse telwoorden, die in de naam voor de atoomsoort staan, achter het symbool van deze atoomsoort. Noteer de nummers als index.
   
3. De laatste lettergreep van de naam is vaak -de.
4. Zet de fase achter de formule.

Tips bij de volgende opgaven 

--> als de naam van de stof gegeven wordt, moet je de juiste molecuulformule noteren, met de fase tussen haakjes. 

Notatie chemische formules

In LessonUp kan je geen subscript maken. Je mag daarom de index in een molecuulformule als gewoon getal schrijven.

Bijvoorbeeld: C6H14 (l) mag je in LessonUp schrijven als C6H14 (l)

Geef de formule van de stof waterstof.

Geef de formule van de stof koolstof.

Geef de formule van de stof helium.

Geef de formule van de vloeistof koolstofdisulfide.

Geef de formule van het gas distikstoftrioxide.

Geef de formule van de stof chloor.

Geef de formule van de vaste stof fosforpentacloride.

Geef de formule van de stof koper.

De systematische naam geven bij een formule

Stappenplan:

1. Noteer de namen van de symbolen met ruimte om er een telwoord voor te schrijven.
2. Noteer het Griekse telwoord van elke index voor de bijbehorende atoomsoort. 
   
3. Zet de uitgang -de achter de laatste atoomsoort. 

Formules van ontleedbare stoffen

Samenvatting. 

Leer de Griekse telwoorden uit je hoofd.

Voorbeelden van systematische namen:

Formules van ontleedbare stoffen

Enkele veelvoorkomende stoffen hebben een niet-systematische naam. 

Zo noem je H2O meestal water en niet diwaterstofoxide.

Leer deze namen en 

formules uit je hoofd:

Geef de systematische naam van de stof: NO2 (g).

Geef de systematische naam van de stof: HCl (g).

Geef de naam van de stof Si (s)

Geef de systematische naam van de stof: P2Br5 (l).

Geef de naam van de stof Zn (s)

Geef de naam van de stof: CH4 (g).

Geef de naam van de stof: NH3 (g).

Geef de naam van de stof: C6H12O6 (s).

Geef de naam van de stof F2 (g)

Geef de naam van de stof N2 (g)

Stoffenschema op deeltjes niveau. Sleep de beschrijvingen naar de juiste plek.

Verschillende soorten moleculen 

Een molecuul bevat verschillende soorten atomen.

Eén soort moleculen 

Een molecuul bestaat uit één soort atomen 

In de industrie wordt waterstofgas, H2 (g), vaak bereid uit CH4 (g), en H2O (g). Er ontstaat bij deze reactie ook CO (g). 

Geef de namen van de stoffen CH4 (g), H2O (g) en CO (g).

In de industrie wordt waterstofgas, H2 (g), vaak bereid uit CH4 (g), en H2O (g). Er ontstaat bij deze reactie ook CO (g). 

Leg met behulp van de molecuulformules uit dat bij de chemische reactie de atomen uit methaan en water en zich hergroeperen.

Silaan is een zeer brandbaar gas dat wordt gebruik bij het maken van computerchips. De systematische naam van silaan is siliciumtetrahydride. Bij de verbranding ontstaat de vaste stof siliciumdioxide.

Geef de formule van de stof silaan.

Silaan is een zeer brandbaar gas dat wordt gebruik bij het maken van computerchips. De systematische naam van silaan is siliciumtetrahydride. Bij de verbranding ontstaat de vaste stof siliciumdioxide.

Geef de formule van het verbrandingsproduct van silaan.

Deze les geleerd

• Je kan de formule geven van een niet-ontleedbare stof.
• Je kan de formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam.

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt

Schrijf 1 of 2 dingen op die je deze les nog niet zo goed begrepen hebt