3.1 Formules van stoffen les 2

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Startklaar:  Maak opdracht 5 

Benodigheden

- Schrift

- Pen, potlood

- Laptop

- JDW-map

LessonUp: 

JA!

Telefoons 

We gaan starten!

                                                                                               Wachttijd:

H3: Moleculen en atomen

• 3.1 Formules van stoffen
• 3.2 Periodiek systeem
  
• 3.3 Reactievergelijking
  
• 3.4 Soorten reacties

H3 Moleculen en atomen

H3.1:  formules van stoffen les 2

Lesprogramma

1. Huiswerk controle
2. Voorkennis/Terugblik
3. Leerdoelen
4. Instructie (uitleg)
5. Afsluiting 
6. Huiswerk
7. Nabespreking

Huiswerkcontrole

Maak van paragraaf 3.1  opdracht: 1 t/m 4 op blz 60.

Over welke opgaven van
het huiswerk zijn er vragen?

Terugblik

• 1. Je kent een selectie van atomen en het bijbehorende   symbool.
  
• 2. Je weet hoe het molecuulmodel eruitziet.

Noem 3 uitgangspunten van het atoommodel.

Wat is volgens Dalton het verschil tussen een molecuul en een atoom?

Leerdoelen 3.1 Formules van stoffen

Je kent de regels van de naamgeving van molecule en kan deze toepassen. 

• Je kan de formule geven van een niet-ontleedbare stof.
• Je kan de formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam.

Een formule kan een molecuul aangeven (micro niveau) of een stof (macro niveau).

Hoe weet je wat er wordt bedoeld?

micro

een watermolecuul heeft de formule 

H₂O

macro

de stof water heeft de formule
H₂O (l)

micro

een suikermolecuul heeft de formule
C₁₂H₂₂O₁₁

macro

de stof suiker heeft de formule
C₁₂H₂₂O₁₁ (s)

micro

een koolstofatoom heeft de formule 

C

macro

de stof koolstof heeft de formule

C (s)

C

micro

een koperatoom heeft de formule Cu

macro

de stof koper heeft de formule Cu (s)

Cu

Aan de moleculen kan je ook zien of het gaat om een element,  een verbinding of een mengsel.

Element

Verbinding

Denk ook aan deze indeling van stoffen.

• 
  

Stoffen bestaan uit moleculen waarin verschillende atomen zitten

• 
  

Stoffen bestaan uit allemaal dezelfde atomen

3.1 Formules van stoffen les 2

Stoffen weergeven in formuletaal:

Niet-ontleedbare stoffen: 

• zijn volgens het atoommodel van Dalton opgebouwd uit atomen van dezelfde atoomsoort. 
• Je geeft deze in formuletaal weer met het symbool. 
• Achter het symbool schrijf je tussen haakjes de fase van de stof. Bijvoorbeeld Cu(s) of He(g).

ontleedbare stof

niet-ontleedbare stof

C (s)

Fe (s)

P (s)

Cl2 (g)

He (g)

H2 (g)

O2 (g)

H2O(l)

CO2 (g)

HBr (g)

SCl2 (g)

C3H8 (g)

NH3 (g)

Meestal:  

Symbool met tussen haakjes de fase van de stof (denk eraan, alle metalen behalve kwik zijn vast bij kamertemperatuur).

Voorbeelden:

Cu (s)              Fe (s)                C(s)

Let op: 

Er zijn 7 niet-ontleedbare stoffen die bestaan uit moleculen met twee atomen.

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

Hoe maak je de formule van een niet-ontleedbare stof?

chloor          Cl₂ (g)          Clara

fluor              F₂ (g)           Fietst

stikstof        N₂  (g)         Naar

waterstof    H₂  (g)        Haar

zuurstof      O₂  (g)         Oma

jood               I₂  (s)           In

broom          Br₂  (l)         Breda

Cl

Cl

F

F

N

N

H

H

O

O

I

I

Br

Br

ezelsbruggetje

Formules van de zeven niet- ontleedbare stoffen die uit twee atomen bestaan. 

Formules van niet-ontleedbare stoffen

Samenvatting

De namen, formules en fasen uit deze tabel moet je uit je hoofd leren!

De formule of de naam afleiden van een ontleedbare stof

Er zijn miljarden stoffen met moleculen die uit twee of meer atoomsoorten bestaan. Het is niet handig daar allemaal losse namen voor te hebben.

Scheikundigen geven daarom een systematische naam aan moleculen van ontleedbare stoffen. Over de hele wereld worden daar dezelfde regels voor gebruikt.

De formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam 

Voorbeeld:

Je ziet dat in de systematische naam Griekse telwoorden gebruikt. De eerste zes moet je kennen: 

De formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam. 

Stappenplan:

1. Noteer de symbolen van de atoomsoorten in de naam
   
2. Zet de nummers van de Griekse telwoorden, die in de naam voor de atoomsoort staan, achter het symbool van deze atoomsoort. Noteer de nummers als index.
   
3. De laatste lettergreep van de naam is vaak -de. Vaak is de -a- van tetra, penta of hexa achteraan weggevallen.
4. Zet de fase achter de formule.

Tips bij de volgende opgaven 

--> als de naam van de stof gegeven wordt, moet je de juiste molecuulformule noteren, met de fase tussen haakjes. 

Notatie chemische formules

In LessonUp kan je geen subscript maken. Je mag daarom de index in een molecuulformule als gewoon getal schrijven.

Bijvoorbeeld: C6H14 (l) mag je in LessonUp schrijven als C6H14 (l)

Geef de formule van de stof waterstof.

Geef de formule van de stof koolstof.

Geef de formule van de stof helium.

Geef de formule van de vloeistof koolstofdisulfide.

Geef de formule van het gas distikstoftrioxide.

Geef de formule van de stof chloor.

De systematische naam geven bij een formule

Stappenplan:

1. Noteer de namen van de symbolen met ruimte om er een telwoord voor te schrijven.
2. Noteer het Griekse telwoord van elke index voor de bijbehorende atoomsoort. 
   
3. Zet de uitgang -de achter de laatste atoomsoort. 

Formules van ontleedbare stoffen

Samenvatting. 

Leer de Griekse telwoorden uit je hoofd.

Voorbeelden van systematische namen:

Formules van ontleedbare stoffen

Enkele veelvoorkomende stoffen hebben een niet-systematische naam. 

Zo noem je H2O meestal water en niet diwaterstofoxide.

Leer deze namen en 

formules uit je hoofd:

Geef de systematische naam van de stof: NO2 (g).

Geef de systematische naam van de stof: HCl (g).

Geef de naam van de stof Si (s)

Geef de naam van de stof: CH4 (g).

Aan de slag!

Maak van paragraaf 3.1

opdracht: 10 t/m 14 op blz 62.

Je mag samenwerken!

rood = Iedereen is stil

oranje = Iedereen is stil, docent beantwoord wel vragen

groen = Je mag zachtjes overleggen met je buurman/buurvrouw

Afsluiting: we weten.................

• Je kan de formule geven van een niet-ontleedbare stof.
• Je kan de formule van een ontleedbare stof afleiden uit de systematische naam.

Schrijf 2 dingen op die je deze les geleerd hebt

Schrijf 1 of 2 dingen op die je deze les nog niet zo goed begrepen hebt

Het is duidelijk waar we met het hoofdstuk aan het werk gaan

😒🙁😐🙂😃

Ik begrijp de leerdoelen van deze les?

😒🙁😐🙂😃

De les was leuk?

😒🙁😐🙂😃

Afsluiting

Volgende les:

Huiswerk:

• Zet in je planner!!
• Maak van paragraaf 3.1 opdracht: 10 t/m 14 op blz 62.

Dank voor jullie aandacht!