Thema 2 - Transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 2

Transport

Binastabellen: 84A-H, 84N, 84O

Basisstof 1

Hart voor en na geboorte

Open en gesloten bloedsomloop

Enkelvoudige en dubbele bloedsomloop

Voor geboorte

Na geboorte

Open bloedsomloop

Gesloten bloedsomloop

Enkelvoudige bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Basisstof 2

Hart

diastole - systole boezems - systole kamers

Basisstof 3

Aders, slagaders en haarvaten

Bloedvaten

• Slagader van het hart weg, hoge bloeddruk, dikke wanden, diep in lichaam
• Haarvaten één cellaag dik, kringspiertjes in arteriolen
• Aders naar het hart toe, lage bloeddruk, dunne wanden, bevatten kleppen, minder diep in lichaam

Basisstof 4

Bovendruk en onderdruk

Regeling bloeddruk

Bloeddruk

• Druk van bloed tegen wand van hart en bloedvaten
• Bovendruk: maximale druk op moment dat kamers samentrekken
• Onderdruk: minimale druk tijdens de hartpauze

Bloeddruk meten

Basisstof 5

Bloedplasma

Rode bloedcellen

Bloedplaatjes

Witte bloedcellen

Bloedplasma

• Water met opgeloste stoffen en plasma-eiwitten
  - zuurstof, voedingsstoffen, afvalstoffen, regelende stoffen, beschermende stoffen, geneesmiddelen
• Lipoproteïnen gevormd voor transport moeilijk oplosbare stoffen
• Plasma-eiwit concentratie beïnvloedt osmotische waarde bloed en bloeddruk

Rode bloedcellen

• Geen celkern
• Bevat hemoglobine
• Afbraakproduct is bilirubine
• Bloedarmoede
• Epo

Bloedplaatjes

• Bloedstolling
• Kleven vast aan beschadigde wand
• Vallen uiteen en stoffen komen vrij
• Samen met fibrinogeen en stollingsfactoren bloedplasma
• Protrombine omgezet in trombine
• Fibrinogeen omgezet in fibrine

Witte bloedcellen

• Witte bloedcellen (leukocyten) fagocyteren
• Lymfocyten produceren antistoffen

Basisstof 6

Weefselvloeistof

Colloïd-osmotische druk, filtratie, absorptie

Lymfe