Grammatica - zinsopbouw les 1 (onderschikkend, nevenschikkend)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica - 

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

- hoofd- en bijzinnen van elkaar onderscheiden. 

Bedenk een voorbeeld van een...

• enkelvoudige zin 

• samengestelde zin 

Voegwoord

Wat kun je vertellen over een nevenschikkend voegwoord? 

En wat over een onderschikkend voegwoord?

Voegwoord

In dat café kom ik graag, omdat ik daar altijd leuke mensen ontmoet.

De boer bewerkt het land, zodat daar weer bloemkool kan groeien. 

k ga met de fiets, want het is mooi weer. 

Hoofdzin en bijzin

Voorbeeld: De jongen gaat naar een cursus, zodat hij nieuwe dingen kan leren.

 Hoofdzin = De jongen gaat naar een cursus.

Bijzin = hij nieuwe dingen kan leren.

Voegwoord = zodat 

Hoofdzin en bijzin

In een samengestelde zin staat altijd een hoofdzin.

Aan die hoofdzin plak je nog een hoofdzin: hoofdzin + hoofdzin

Of je plakt er een bijzin aan:                                 hoofdzin + bijzin

De bijzin kan ook vooraan staan:                       bijzin + hoofdzin

Kenmerken hoofdzin

Een hoofdzin ziet er net zo uit als een enkelvoudige zin:

 

• Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar;

• De persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats in de zin.

Kenmerken bijzin

In de bijzin verandert de volgorde:

 

• Het onderwerp en de persoonsvorm staan uit elkaar (of je kunt ze uit elkaar halen).

• De persoonsvorm staat op de laatste of een na laatste plaats in de zin.

Voorbeeld

De kat heeft honger. + De kater van de buren heeft haar bakje leeggegeten.

=

De kat heeft honger, omdat de kater van de buren haar bakje heeft leeggegeten.

Hoofdzin  +  bijzin

Voorbeeld

Hij gaat vandaag naar school en hij gaat morgen naar de tandarts.

Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Nina leest een boek en Cato is aan het koken.

1. bijzin, hoofdzin
2. bijzin, bijzin
3. hoofdzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Terwijl moeder het beslag maakt, zet Evi de oven aan.

1. bijzin, hoofdzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, bijzin
4. hoofdzin, bijzin

De oude man zit op de kruk, omdat hij moe is.

1. bijzin, bijzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Fien gaat naar de dokter, omdat ze haar arm heeft gebroken.

1. bijzin, bijzin
2. hoofdzin, bijzin
3. bijzin, hoofdzin
4. hoofdzin, hoofdzin