Grammatica - zinsopbouw les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica - zinsopbouw les 2

Lesdoelen

Aan het eind van deze les kan ik:

- hoofd- en bijzinnen van elkaar onderscheiden. 

Bedenk een voorbeeld van een...

• enkelvoudige zin 

• samengestelde zin 

Voegwoord

Wat kun je vertellen over een nevenschikkend voegwoord? 

En wat over een onderschikkend voegwoord?

Voegwoord

Benoem het voegwoord: nevenschikkend of onderschikkend.

Ik ga met de fiets, want het is mooi weer. 

Voegwoord

Benoem het voegwoord: nevenschikkend of onderschikkend.

In dat café kom ik graag, omdat ik daar altijd leuke mensen ontmoet.

Voegwoord

Benoem het voegwoord: nevenschikkend of onderschikkend.

De boer bewerkt het land, zodat daar weer bloemkool kan groeien. 

Voegwoord

Benoem het voegwoord: nevenschikkend of onderschikkend.

De ouders drinken koffie en de kinderen limonade.

Huiswerk opdr. 5 vr. 1 en 2

1. Schrijf van de volgende samengestelde zinnen de twee delen op waaruit ze bestaan. Schrijf per zin het voegwoord op en benoem of het een onderschikkend of nevenschikkend voegwoord is.

A. Je moet goed opletten dat je je niet aan het houten paaltje bezeert.

B. De dansvoorstelling zal vrijdag worden gehouden of de schoolleiding verzet hem naar volgende week donderdag.

C. Ga jij je ouders toestemming vragen zodat je ook mee kunt naar Walibi?

D. Het jong werd bij zijn moeder vandaan gehaald, want het werd door de moeder verstoten.

2. Bekijk welke overeenkomsten er zijn tussen de zinnen bij vraag 1.

Hoofdzin en bijzin

Voorbeeld: De jongen gaat naar een cursus, zodat hij nieuwe dingen kan leren.

 Hoofdzin = De jongen gaat naar een cursus.

Bijzin = hij nieuwe dingen kan leren.

Voegwoord = zodat 

Hoofdzin en bijzin

In een samengestelde zin staat altijd een hoofdzin.

Aan die hoofdzin plak je nog een hoofdzin: hoofdzin + hoofdzin

Of je plakt er een bijzin aan:                                 hoofdzin + bijzin

De bijzin kan ook vooraan staan:                       bijzin + hoofdzin

Kenmerken hoofdzin

Een hoofdzin ziet er net zo uit als een enkelvoudige zin:

 

• Het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar;

• De persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats in de zin.

Kenmerken bijzin

In de bijzin verandert de volgorde:

 

• Het onderwerp en de persoonsvorm staan uit elkaar (of je kunt ze uit elkaar halen).

• De persoonsvorm staat op de laatste of een na laatste plaats in de zin.

Voorbeeld

De poes heeft honger. + De kater van de buren heeft haar bakje leeggegeten.

=

De poes heeft honger, omdat de kater van de buren haar bakje heeft leeggegeten.

Hoofdzin  +  bijzin

Voorbeeld

Hij gaat vandaag naar school en hij gaat morgen naar de tandarts.

Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Nina leest een boek en Cato is aan het koken.

1. bijzin, hoofdzin
2. bijzin, bijzin
3. hoofdzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Terwijl moeder het beslag maakt, zet Evi de oven aan.

1. bijzin, hoofdzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, bijzin
4. hoofdzin, bijzin

De oude man zit op de kruk, omdat hij moe is.

1. bijzin, bijzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Fien gaat naar de dokter, omdat ze haar arm heeft gebroken.

1. bijzin, bijzin
2. hoofdzin, bijzin
3. bijzin, hoofdzin
4. hoofdzin, hoofdzin

Aan de slag

Maken	Opdracht 6 (leerstof jaar 2 p. 223 zie Magister of kijk op het bord)
Hoe werk je?	Zelfstandig of samen
Tijd	10 minuten
Daarna	Antwoorden bespreken
Klaar?	Ga verder met opdracht 6 van blok 1 Grammatica (lesboek)