5.4 Politiek en samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

5.4 Politiek en samenleving

Programma

- Terugblik

- uitleg 5.4

- check

- afsluite n

Wat is een constitutionele monarchie?

1. Koninkrijk met een grondwet
2. Koninkrijk zonder grondwet
3. Land met een grondwet maar geen koning
4. Koninkrijk met een absolute koning

Deze opdracht gaat over het begin van de industriële revolutie.

Welke bewering is juist?

1. De industriële revolutie begon rond 1750 in Groot-Brittannië en verspreidde zich in de 19e eeuw naar de rest van West-Europa en de VS.
2. De industriële revolutie begon rond 1850 in Groot-Brittannië en verspreidde zich in de 20e eeuw naar de rest van West-Europa en de VS.
3. De industriële revolutie begon rond 1750 in het noorden van de Verenigde Staten en verspreidde zich in de 19e eeuw naar West-Europa.
4. De industriële revolutie begon rond 1850 in het noorden van de Verenigde Staten en verspreidde zich in de 20e eeuw naar West-Europa.

Deze vraag gaat over 'de democratie in Nederland.

Sleep de onderstaande acht uitspraken naar de juiste kolom.

Voor 1848

Na 1848

Nederland is een constitutionele monarchie.

Het parlement heeft weinig rechten.

Het staatshoofd heeft weinig macht

Nederland heeft een parlementair stelsel.

De Tweede Kamer wordt gekozen door een steeds groter deel van het volk.

De Tweede Kamer wordt gekozen door de Provinciale Staten, die door regenten en edelen worden gekozen.

Wat hoort NIET bij de sociale kwestie?

1. Lage lonen
2. Lange werktijden
3. Slechte wegen
4. Onveilige fabrieken

'Politieke stroming die zoveel mogelijk vrijheid voor de burgers wil'. Dit is het...

1. Liberalisme
2. Socialisme

Nederland kreeg in 1848 een nieuwe grondwet. Hieronder staan vier uitspraken over deze grondwet. Welke uitspraak is juist?

1. Met de nieuwe grondwet werd de schoolstrijd opgelost.
2. Nederland werd een constitutionele monarchie.
3. Het kiessysteem van evenredige vertegenwoordiging werd in de grondwet vastgelegd.
4. De nieuwe grondwet was het begin van de ministeriële verantwoordelijkheid.

Doelen van deze les

Aan het einde van deze les weet je...

• hoe en waardoor de positie van vrouwen veranderde
• welke denkrichtingen zich keerden tegen de invloed van de verlichting
• hoe confessionelen opkwamen voor hun belangen

Planning van deze week

• Uitleg 5.4 Politiek en samenleving
  
• Herhalen 5.3

Wat is feminisme?

De positie van vrouwen

• Vrouwen uitgesloten van politiek en hoge posities.
• Werden door de wet als kinderen behandeld. 
• Mochten geen geld hebben en rechtszaken beginnen.

Achterstelling 19e eeuw

Lage sociale klasse:

• Zwaar werk uit noodzaak.
• Zorgen voor man en gemiddeld vijf kinderen.

Hoge sociale klasse:

• Verplicht thuiszitten.
• Meisjes voorbereid op dienen van de man in het huwelijk

Achterstelling = discriminatie

Veel voordelen: 'Vrouwen zijn niet verstandig'

Eerste feministen

(1870-1919)

• Eisen emancipatie (gelijkstelling).
• Vooral door vrouwen van hogere klasse.
• Wilden net als de mannen kiesrecht hebben. 

Effect 1e feministische golf

• Vanaf 1901 kregen moeder wettelijk medezeggenschap over hun kind.
• Opkomst anticonceptie (geboortebeperking).
• Algemeen Vrouwenkiesrecht vanaf 1919.
• Belangrijkste persoon: Aletta Jacobs

Stelling: Het doel van het feminisme is in 2022 bereikt.

Helemaal mee eens

Beetje mee eens

Beetje mee oneens

Helemaal mee oneens

Tegen de invloed van de verlichting

• Tegenstanders van liberalen en socialisten= conservatieven ( Wilden bestaande toestanden behouden en verzetten zich tegen meer vrijheid, gelijkheid en democratie).
• Grootste groep conservatieve= confessionelen (christenen in de politiek).
• Protestants confessionalisme o.l.v. Abraham Kuyper.
• Katholiek confessionalisme

Confessionalisme

• Tegen algemeen kiesrecht.
• Tegen openbare scholen (belangrijkste punt).
• Tegen gelijkstelling vrouwen. 
• Mensen moesten de Bijbel gehoorzamen.

Schoolstrijd

• Alleen openbare scholen krijgen subsidie van de overheid

• Bijzondere (=godsdienstig) scholen krijgen géén geld van de overheid
  

• Schoolstrijd: confessionelen (protestanten en katholieken) willen gelijke behandeling (emancipatie)

• Belangrijkste politieke vraagstukken: schoolstrijd en algemeen kiesrecht

Politieke tegenstellingen

• De socialisten willen algemeen kiesrecht, de liberalen en de confessionelen niet
  
• De confessionelen willen geld voor bijzonderde scholen, de liberalen en de socialisten niet
• De confessionelen en socialisten besluiten op elkaars voorstellen te gaan stemmen, waardoor er toch een meerderheid ontstaat.
• Hierdoor worden de liberalen buiten spel gezet

Politiek 1

In de politiek moeten de zuilen wel samenwerken. 

Want... geen enkele zuil haalde de meerderheid in de verkiezingen. 

(Je hebt een meerderheid nodig om een regering te mogen vormen)

Het dak van de Tempel van de Nederlandse Verzuiling staat symbool voor het Nederlandse bestuur. 

Politiek 2

De Socialisten willen algemeen kiesrecht, de overige zuilen niet.

Pacificatie

1917

Pacificatie betekent letterlijk: vredestichting

Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door 

een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (1)

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel Openbaar- als Bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt Algemeen Kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (2)

• Er komt een verandering van het kiesstelsel: het districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging. Dit hebben we tegenwoordig nog steeds.

• Einde van de politieke macht van de Liberalen: pas in 2010 komt er weer een Liberale minister-president, Mark Rutte

Check

Deze sleepvraag gaat over de achterstelling van vrouwen in de 19e eeuw

Lage sociale 

Klasse

Hoge sociale 

Klasse

Veel thuiszitten

Zware arbeid

Veel werk in huis

Opgeleid tot 'goede' partner

Wat wilden de voorstanders van de eerste feministische golf bereiken?

Wanneer kreeg de Nederlandse vrouw algemeen kiesrecht?

182022

Conservatief

Progressief

Aletta Jacobs

Abraham 

Kuyper

Algemeen kiesrecht

Confes-sionelen

Socialisten

Liberalen

Gelijkstelling bijzonder onderwijs

Protestan-ten

Deze sleepvraag gaat over de Pacificatie van 1917.

Confes-sionelen

Lib. en Soc.

Algemeen kiesrecht

Financiële gelijkstelling scholen

Zet de volgende gebeurtenissen in de juiste volgorde.

A Begin van de industrialisatie buiten Groot-Brittannië.
B Er komt een einde aan de schoolstrijd.
C Thorbecke schrijft een nieuwe grondwet.
D Nederlandse vrouwen krijgen kiesrecht.

1. C-A-B-D
2. A-C-B-D
3. A-C-D-B
4. C-A-D-B

De schoolstrijd staat voor...

1. De strijd tussen ouders en leerkrachten over goed onderwijs.
2. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren over goed onderwijs.
3. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren over de betaling van de schoolkosten.
4. De strijd tussen de confessionelen en de openbaren om een eigen school te kunnen starten.

Hoe is de schoolstrijd geëindigd?

1. Geen bijzonder onderwijs
2. Geen subsidie voor bijzonder onderwijs
3. Uitsluitend bijzonder onderwijs
4. Subsidie voor bijzonder én openbaar onderwijs

Samenvatting

• Vrouwen hadden in de 19e eeuw een achtergestelde positie. Vanaf 1870 voerden feministen met succes actie voor een meer gelijke behandeling van vrouwen ten opzichte van mannen.

• Conservatieven waren tegen veranderingen en confessionelen baseerden zich op het christelijke geloof. Ze keerden zich tegen de invloed van de verlichting en waren de politieke tegenstanders van het liberalisme en het socialisme.
  

• Protestanten en katholieken wilden dat de overheid niet alleen het openbaar onderwijs betaalde, maar ook het bijzonder onderwijs. In 1901 behaalden confessionelen een meerderheid in de Tweede Kamer. Vanaf 1917 betaalde de overheid ook de bijzondere scholen.