V4 T3B4 X-chromosomale kruisingen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

X-Chromosomale kruisingen

Lesdoelen

• Je kan uitleggen wat een intermediaire kruising is.
• Je kan een kruising maken met een X-chromosomale eigenschap. 

Wat is een monohybride kruising?

1. Twee chromosomen kruisen
2. Nakomelingen maken en kijken wat er gebeurt in de genen.
3. Een kruising van 1 gen en kijkt hoe de kruising verloopt.
4. Het tegenovergestelde van een polohybride kruising

Een roze bloem K(r)K(w) kruist met een witte bloem K(w)K(w). Wat is de kans op roze nakomelingen?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 75%

Mensen hebben 22 autosomen. Daarnaast hebben vrouwen en mannen nog geslachtschromosomen:

1. vrouw: XX man: YY
2. vrouw: YY man: XX
3. vrouw: XY man: XX
4. vrouw: XX man: XY

Het X-Chromosoom

• Chromosoom 23
• Normale afmeting
• 1000 allelen
• Niet-geslachtsbepalende eigenschappen
• Zowel mannen als vrouwen hebben minimaal één X-chromosoom.

Het Y-Chromosoom

• Kleinste chromosoom
• Slechts 100 genen (allelen)
• Coderen voor man-zijn
• Exclusief in mannen

Welk cijfer staat hier rechts?

1. 8
2. 5
3. 9
4. 7

Mag ik dit hier links doen in de klas?

1. Ja, natuurlijk.
2. Nee, foei.
3. Alleen tegen bepaalde docenten.
4. Alleen als de docent het niet ziet.

Rood/groen-kleurenblindheid

• Het allel waarmee je rood/groen onderscheidt ligt op het X-Chromosoom.
  
• Dat heeft vooral voor mannen een onverwacht gevolg.
• Maar waarom vooral mannen...? 

Denk mee...

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is         X-Chromosomaal.
• Een kleurenblinde man en een homozygoot (niet-kleurenblinde) vrouw krijgen een kind.

Wat is de kans dat hun eerste kind kleurenblind is?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is X-Chromosomaal.
  
• Een kleurenblinde man en een heterozygoot (niet-kleurenblinde) vrouw krijgen een kind.
  

Hoeveel procent is de kans dat een meisje kleurenblind is?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Hoeveel procent is de kans dat een jongen kleurenblind is?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is X-Chromosomaal.
  
• Een kleurenziende man en een heterozygoot (niet-kleurenblinde) vrouw krijgen een kind
  

Hoeveel procent van de meisjes is kleurenblind?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Hoeveel procent van de jongens is kleurenblind?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

• Het gen voor kleurenblindheid is recessief en is X-Chromosomaal.
  
• Een kleurenziende man en een kleurenblinde vrouw krijgen een kind
  

Hoeveel procent van de meisjes is kleurenblind?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Hoeveel procent van de jongens is kleurenblind?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Conclusie:

Mannen hebben vaker last van X-chromosmale afwijkingen

• Hemofilie (bloederziekte)
• Ziekte van Duchenne (spierdystrofie)
• Ichtyosis (verhoorningsstoornis

Stambomen

Stambomen

• Geven erfelijkheid door de tijd weer
  
• Rondjes: vrouwen
  
• Blokjes: mannen
  

• Stel je voor: de donkergekleurde eigenschap is X-chromosomaal en recessief. 
  
• X-Chromosomaal dus X met een willekeurige letter (F)

Welke opties zijn er mogelijk voor persoon 5 als dit een man is?

1. Alleen XF Y
2. Alleen Xf Y
3. Alleen XF XF
4. XF Y of Xf Y