Palliatieve zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Palliatieve zorg 

PdJ

Hoe zit je er aan het begin van deze les bij?

😒🙁😐🙂😃

Aan het eind van de les kun je vertellen:

• Wat palliatieve en terminale zorg is
• Welke fasen van rouw er zijn
• Wat advanced care planning is
• Wat het verschil is tussen palliatieve sedatie en euthanasie
• Welke zorg je wel en niet geeft rondom overlijden
  
  
• Wat zijn je eigen leervragen over palliatieve zorg?

Heb je ervaring met overlijden?

1. Nee
2. Ja, tijdens stage
3. Ja, in mijn eigen omgeving
4. Ja, zowel tijdens stage als in mijn eigen omgeving

A = hostie

B = host is een gastheer

C = hospik is militair verpleegkundige

Welke emoties kan iemand hebben die gaat sterven?

• Angst voor afhankelijkheid
• Angst voor lijden en pijn
• Angst voor de dood
• Verlies van dierbaren
• Zorg over degenen die achterblijven

00:31

Kan palliatieve zorg langer duren dan een jaar?

1. Ja
2. Nee

02:14

Ziektegerichte palliatie

Symptoomgerichte palliatie

Kwaliteit van leven behouden

Klachten voorkomen

Symptomen verlichten

Kwaliteit van leven verbeteren

Waardig sterven

01:27

Kan de ziekte tijdens de palliatieve fase nog worden behandeld?

1. Ja
2. Nee

Palliatieve zorg

• Doel: goede kwaliteit van leven, als genezen niet meer mogelijk is
• Leven volgens eigen wensen en keuzes
  
• Voorkomen/verlichten van klachten/ ongemakken (comfortbeleid)
  
• ‘Leven toevoegen aan de dagen, in plaats van dagen toevoegen aan het leven’

Terminale zorg

• Levensverwachting minder dan drie maanden
  
• Nadruk op de laatste levensfase
  
• Zorgen dat iemand goed kan sterven

Wat is een belangrijk doel van palliatieve zorg?

1. Zo lang mogelijk blijven leven
2. Zo lang mogelijk gezond blijven
3. Kwaliteit van leven
4. Kwaliteit van sterven

Wat is een belangrijk doel van terminale zorg?

1. Zo lang mogelijk blijven leven
2. Zo lang mogelijk gezond blijven
3. Kwaliteit van leven
4. Kwaliteit van sterven

Lichamelijke verzorging 

• Volgens de wens van de zorgvrager
• Voorkom pijn
  
• Eten en drinken naar wens
  
• Mondverzorging
• Decubitus preventie (?)
  

Complementaire zorg

Aanvullende zorg bijvoorbeeld

• Hand- of voetmassage
  
• Etherische oliën
  
• Ontspanningsoefeningen
  
• Muziek
  
• ...

Wat is een hospice?

Video Cadenza

Je gaat dood zoals je hebt geleefd (30 min.)

Ervaringen delen

Gedicht: Luisteren

Als ik je vraag naar mij te luisteren

en jij begint mij adviezen te geven

dan doe je niet wat ik je vraag.

Als ik je vraag naar mij te luisteren

en jij begint mij te vertellen waarom

ik iets niet zo moet voelen als ik het voel,

dan neem je mijn gevoelens niet serieus.

Als ik je vraag naar mij te luisteren

en jij denkt dat je iets moet doen om

mijn problemen op te lossen,

dan laat je mij in de steek,

hoe vreemd dat ook mag lijken.

Dus, alsjeblieft, luister alleen maar naar

me en probeer me te begrijpen.

En als je wilt praten, wacht dan even en ik beloof je dat ik op mijn beurt naar jou 

zal luisteren

Leo Buscaglia

Rouwverwerking: fasen volgens Kubler-Ross

• Ontkenning
  
• Boosheid
  
• Onderhandelen
  
• Depressie
  
• Aanvaarding

Rouwtaken Manu Keirse

• Het verlies onder ogen zien
• Het verlies en de pijn ervaren
• Aanpassen aan het leven zonder partner of dierbare
• Het bewaren van de herinneringen aan de overledene en het opnieuw gaan houden van het leven

Goede voorbeelden film 15:30

'Ik blijf een poosje bij je zitten'

Kenmerken naderende dood

• Cheynes-Stokes ademhaling
  
• Terminale onrust, doodsangst
  
• Onwillekeurige bewegingen
  
• Huidvlekken
  
• Koude handen en voeten
  
• Terminale koorts
  
• Cyanose
  

Verschijnselen van de dood

• Geen ademhaling en bloedsomloop
  
• Pupilreflex afwezig
  
• Lijkvlekken (ophoping stilstaand bloed)
  
• Lich. temp. daalt met 1°C per uur
  
• Lijkstijfheid = rigor mortis
  (begin na 1 uur, max. na 8-12 uur, na 30-36 uur weer weg)
  
• Kringspieren ontspannen
  
• Ontbinding na 3-4 dagen
  

Na overlijden

• Familie waarschuwen: wie?
• Schouwen door arts
  
• Naasten betrekken 
• Begrafenisondernemer inschakelen (door familie)
• Volg de wensen van de overledene/naasten

Zorg voor overledene

• Ogen en mond sluiten
• Wassen, nagels en haren verzorgen
• Kunstgebit terugplaatsen
  
• Incontinentiemateriaal
  
• Evt. pacemaker moet verwijderd worden
  
• Gewenste kleding  
• Identiteitskaartje/bandje
  

Palliatieve sedatie

• Onbehandelbaar lijden verlichten
  
• Alleen in de stervensfase
  
• Doel is niet: het leven verkorten
  
• Midazolam (Dormicum) en morfine
  

Euthanasie

• Vrijwillig, weloverwogen verzoek
  
• Uitzichtloos ondragelijk lijden
  
• Geen andere oplossing
  
• Oordeel SCEN-arts
  
• Medisch zorgvuldig uitgevoerd
  

Autopsie

• Obductie = medisch, arts vraagt aan, familie geeft toestemming
  
• Sectie = gerechtelijk, op last officier van justitie
  

Orgaandonatie

• Alleen vanaf de IC mogelijk
  
• Weefseldonatie: kan ook thuis, familie geeft toestemming bijv. hoornvlies tot 80 jaar
  
  
• Ter beschikking stellen van de wetenschap: geen uitvaart
  

Dood of niet?

Welke ethische dilemma's kun je tegenkomen in de palliatieve fase?

Dilemma's laatste levensfase

• Waar sterft iemand?
  
• Hoeveel lichamelijke zorg geef je nog?
  
• Eten en drinken?
  
• Welke (medische) behandeling
  
• Vragen rond levensbeëindiging
  

12:08

Lichamelijke dimensie

Psychische dimensie

Sociale dimensie

Spirituele dimensie

Ik ben bang om dood te gaan

Ik ga naar de hemel

Ik heb pijn

Ik vind het erg voor mijn familie dat ik doodga

13:00

Advance care planning (ACP)

ACP is een proces waarbij de zorgvrager met zijn of haar behandelend arts zijn wensen, doelen en voorkeuren voor zorg rond het levenseinde bespreekt en eventueel vastlegt, vooruitlopend op het moment dat de zorgvrager zelf niet meer in staat is om beslissingen te nemen

14:28

Wanneer wordt het zorgpad stervenfase ingezet? Als je verwacht dat de zorgvrager binnen

1. een jaar zal overlijden
2. enkele dagen zal overlijden

www.nursing.nl

Wat heb je geleerd over palliatieve zorg?

Vertel in eigen woorden:

• Wat palliatieve en terminale zorg is
• Welke fasen van rouw er zijn
• Wat advanced care planning is
• Wat het verschil is tussen palliatieve sedatie en euthanasie
• Welke zorg je wel en niet geeft rondom overlijden
  
  
• Wat zijn nu je leervragen over palliatieve zorg?

Welk cijfer geef je deze les?

110