1.1 De agrarische revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tijdvak 1: Jagers en boeren (tot 3000 v.C.)

Kenmerkende aspecten (ontwikkelingen):

1. De levenswijze van jagers-verzamelaars 

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen 

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen 

Jagers verzamelaars

• Vanuit Afrika trok de homo sapiens (de moderne mens) rond 40.000 v.C. vanuit Afrika naar Europa.
• Deze mens leefde van jagen en (voedsel) verzamelen. 
• De sociale verschillen binnen de groepen waren niet groot (als er leiders waren dan verschilden deze niet veel van de andere leden van de groep). 

0

De agrarische revolutie

• Tussen 9000 en 6000 v.C. ontstonden in het Midden-Oosten landbouwsamenlevingen. Rond 6000 verspreidde deze landbouwrevolutie zich via Afrika naar Europa.
• Er kwam een overschakeling van een zwervend bestaan naar een sedentair (gevestigd) bestaan.
• Er ontstond bevolkingsgroei, nieuwe technieken (weven, pottenbakken, metalen gereedschap) en het landschap veranderde

Nadelen agrarische revolutie

• Eenzijdiger voedsel of misoogsten leidde tot ondervoeding
• Zwaar werk leidde vaak tot rugklachten
• Door bevolkingstoename en concentratie groeide het risico op infectieziekten. Ook het vee bracht ziekten mee.
• Boeren kregen hun eigen akker en opbrengst, waardoor er sociale verschillen ontstonden (rijkdom, macht en aanzien)

Het ontstaan van steden en het schrift

• Eerste stedelijke beschaving en schrift in Mesopotamië (land tussen de rivieren).
  
• Door overstromingen, zeer vruchtbare oevers (slib) 
• Noodzaak voor het bouwen van dammen en kanalen (bevloeiing in zomer). Vereist organisatie!! 
• Ontstaan van Soemerische stadstaten (met eigen koningen) en landbouwstedelijke samenleving, langs de Eufraat en Tigris. 
• Niet iedereen is meer boer (is ook niet nodig vanwege hoge voedselproductie). Er komen ambtenaren, militairen, kooplieden, ambachtslieden, priesters etc.. 
• Het schrift was nodig om belastingen te innen en loon te betalen en ontstond vanaf 3300 v.C. in de eerste Soemerische steden en rond 3100 in Egypte.

Nieuwe vormen van gebruik

• 2600 v.C. was het spijkerschrift zo goed ontwikkeld dat het ook gebruikt werd voor handelscontacten, brieven, wetteksten, verslagen en literatuur (lofzangen, heldendichten), biografische en historische teksten
• Rond 1500 ontwikkelde de Feniciers een makkelijker schrift met alleen klanktekens
• Met de komst van de Romeinen in 50 v.C. kwam het schrift pas naar 'Nederland'.

Herhaling

1. Hoe en wanneer ongeveer kwam het menstype 'homo sapiens' naar Europa?
2. Noem 4 verschillen tussen jagers-verzamelaars en boeren
3. In welke periode vormden zich landbouwsamenlevingen in het Midden-Oosten?
4. Wanneer verspreidde de landbouw zich ongeveer van het Midden-Oosten naar Europa?
5. Waar ontstonden de eerste stedelijke beschavingen?
6. Welke kenmerken van een beschaving hadden deze eerste steden?
7. Waar en wanneer ontstond het eerste schrift?
8. Waar werd het schrift in eerste instantie voor gebruikt?
9. Hoe en wanneer kwam in het gebied dat we nu Nederland noemen het eerste schrift voor?