Les 11.2 Alkanen en alkenen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Les 11.2 Alkanen en alkenen

Planning

• Nakijken: 7, 12 en 14 (blz 92 boek B)
• Verder uitleg 11.1
• Maken: 8 t/m 10, 13 en 15 
• Nakijken:  8 t/m 10, 13 en 15 
• Les 11.2 Alkanen en alkenen

Nakijken: 7, 12 en 14 (blz 92 boek B)

7

• a) A
• b) (gefractioneerde) destillatie

12

• a) koolstofdioxide: Door kalkwater leiden. Het kalkwater wordt dan troebel.
  
• water: Over wit kopersulfaat leiden. Het kopersulfaat kleurt dan blauw.
• b) Benzine is brandgevaarlijk, dus het pictogram voor licht ontvlambaar (1) moet op de fles staan.

14

• a) CO₂, H₂O en SO₂
• b) D

aardolie & aardgas

• Aardolie: mengsel van duizenden organische stoffen.
  
• Aardgas: bestaat voornamelijk uit methaan, CH₄.

• Koolwaterstoffen: verbindingen die zijn opgebouwd uit koolstof- en waterstofatomen (C en H-atomen)
  

Fossiele brandstoffen

Fossiele brandstoffen:

• Meest gebruikte brandstoffen door de mens.
  
• Zijn miljoenen jaren geleden ontstaan uit dierlijke/plantaardige resten.
  
• Aargas, aardolie en steenkool. 

Verwerking aardolie

• destillatie ruwe aardolie (in een aardolieraffinaderij) wordt in verschillende fracties gescheiden.
  
• Fractie: mengsel van een aantal koolstofverbindingen waarvan de kookpunten niet veel verschillen.
  
• Gefractioneerde destillatie.
  

Verwerking aardolie

• Fractie: mengsel van een aantal koolstofverbindingen waarvan de kookpunten niet veel verschillen.
  
• Gefractioneerde destillatie.
  

Verwerking aardolie

Brandstoffen: gas (lpg), benzine, kerosine, diesel- en stookolie.

• Diesel- en stookolie zwavel aanwezig: ontzwavelen.
  

Asfaltbitumen (asfaltbeton) en smeerolie.
Nafta: om kunststoffen van te maken.

• Kunststoffen (plastic) worden gemaakt in de petrochemische industrie: chemische industrie die met grondstoffen afkomstig van aardolie werkt.
  

Medicijnen: grondstoffen van aardolie.

toepassingen

• Na destillatie ondergaan de stoffen nog diverse bewerkingen
• Bijvoorbeeld ontzwavelen. 
• ''chemie'': uit de fractie chemie maakt de petrochemische industrie bruikbare grondstoffen. Worden gebruikt voor de productie van kunststoffen, medicijnen, cosmetica, enz. 

Maken: 8 t/m 10, 13, 15, 17 (blz 93)

8

• C

9

• B en D

10

• De stoffen in aardolie zijn opgebouwd uit koolstof en waterstof. 
• Dat zijn niet-metalen. 
• Dus moleculaire stoffen

13

• a) D
• b) Benzine, want benzine heeft een lager kooktraject dan stookolie

15

• totale massa C₄H₁₀S: 
• 4 x C            4 × 12 = 48
• 10 x H          10 x 1 = 10 
• 1 x S            1 x 32,1 = 32,1
•                                 ---------+
•                                  90,1 u

• Het massapercentage S is dus in C₄H₁₀S: 
• 32,1: 90,1  × 100% = 35,6%

17

• a) Methaan
• b) D
• c) F

Les 11.2 Alkanen en alkenen

                                          Verzadigd             Onverzadigd

                                          CnH2n+2                 CnH2n

Kraken

• Kraken (van stookolie): van lange koolwaterstofmoleculen kleine koolwaterstofmoleculen maken; het breken van moleculen.
  
• Thermisch kraken: moleculen breken (ontleden) door ze onder hoge druk te verhitten.
  
• Katalytisch kraken: gebruiken van katalysatoren.
  

• C₁₈H₃₈ --> C₈H₁₈ + C₁₀H₂₀
  
• C₁₀H₂₂ --> C₈H₁₈ + C₂H₄
  

Temperatuurschaal

Maken: 4bc, 5a, 7abc, 9ac, 10, 11 

(blz 102)

4bc

• b)  Dan zou er geen ontledingsreactie, maar een verbrandingsreactie plaatsvinden. Er ontstaan dan allerlei ongewenste reactieproducten.
• c) De gasvormige brandstoffen vormen met zuurstof een explosief mengsel. De reactor zou kunnen exploderen.

5a

• 111 K = 111 − 273 = −162 °C
  
• 184 K = 184 − 273 = −89 °C
  
• 231 K = 231 − 273 = −42 °C
  
• 273 K = 273 − 273 = 0 °C

7abc

• a) De moleculen worden afgebroken tot kleinere moleculen.
• b) katalytisch kraken & thermisch kraken
• c) C₂H₄

9ac

• a) C₃H₆
• b) C₆H₁₄

10

• a) nafta
• b) Het gasvormige propaan wordt dan omgezet in vloeibaar propaan. Dat noem je condenseren.
• c) Er was geen ontstekingsbron aanwezig om het gas te doen ontbranden. De hete kraakoven heeft de explosie in gang gezet.

11

• a) C₁₀H₂₂ --> 2 C₅H₆ + C₄H₁₀
• _{b) butaan}