1.4 Celorganellen [les 2]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Op welk celorganel zitten ribosomen?

1. Celkern
2. Ruw endoplasmatisch reticulum
3. Glad endoplasmatisch reticulum
4. Celmembraan

Wat is de juiste volgorde bij eiwitsynthese (eiwitvorming)

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

RNA verlaat de celkern en komt in het RER terecht

Het eiwit verlaat de ribosoom en komt in het RER

DNA in de celkern wordt afgelezen

Het RNA wordt afgelezen. Er ontstaat een eiwit

Er wordt RNA gevormd

RNA komt aan bij de ribosomen die op het RER liggen

Leerdoel

Ik ken de verschillende onderdelen van een dierlijke cel

- Celkern
- RER
- GER
- Ribosomen
- Golgi-systeem
- Mitochondrium

Het golgi-systeem (de laatste stap)

Eiwitten uit het RER en GER gaan via blaasjes naar het golgi-systeem. Hier worden de eiwitten voltooid.

Dit systeem is de fabriek van de cel, dwz dat heel veel processen via het golgi-systeem gaan

zie theorie 1.4

Lysosomen

Lysosomen zijn bepaalde blaasjes van het golgi-systeem

Lysosomen bevatten stoffen die grote moleculen zoals vetten en koolhydraten kunnen afbreken (en ook bacteriën en virussen)

zie theorie 1.4

Lysosomen

Soms lekken lysosomen, hierdoor sterft een groot gedeelte van de cel inhoud

Als een cel moet worden vernietigd, dan knappen de lysosomen open. Dit proces heet apoptose

zie theorie 1.4

Apoptose bij de mens

Apoptose bij een kikkervisje

Apoptose betekent 'geprogrammeerde celdood'. Elke cel in onze lichaam heeft een dergelijke switch waardoor het dus sterft als deze wordt aangezet. Bij een bepaalde ziekte werkt deze switch echter niet meer. Over welke ziekte hebben we het hier? (T2)

In het speeksel van de mens komt onder andere amylase voor. Het is een eiwit dat door de speekselkliercellen wordt gevormd. In die cellen wordt het opgebouwd, binnen de cel getransporteerd en dan aan de mondholte afgegeven. Dit kost natuurlijk allemaal energie.

Schrijf achtereenvolgens de namen op van de organellen die bij de processen een rol spelen. Zet erbij wat die organellen in deze cel doen.

Leerdoel

Ik ken de verschillende onderdelen van een dierlijke cel

- Celkern
- RER
- GER
- Ribosomen
- Golgi-systeem
- Mitochondrium

Mitochondrium

- Energiefabriek van de cel

- Dubbele membraan

- Glucose + zuurstof worden omgezet tot ATP (het energiemolecuul)

Het binnenste membraan van een mitochondrium is sterk geplooid. Hierdoor heeft het binnenste membraan heel veel oppervlakte. Waarom is dat gunstig? (T1)

Bij de reactie die plaatsvindt in de mitochondria waarbij ATP wordt gevormd komen twee afvalstoffen vrij. Deze afvalstoffen zijn water en koolstofdioxide (CO2). Hoe scheid je lichaam deze afvalstoffen uit? (T1)

Mitochondrium

- Mitochondria hebben eigen DNA

- Bij de bevruchting zijn de mitochondria vrijwel altijd afkomstig van de eicel

Mitochondriaal DNA blijkt geschikt te zijn voor DNA onderzoek. Wat kan je te weten komen met dit type DNA? (T1)

1. Een vader-kind relatie
2. Een moeder-kind relatie
3. Een ouder-kind relatie

Frits bestudeerd met behulp van een elektronenmicroscoop een bepaald menselijk weefsel. De cellen van dit weefsel hebben veel mitochondria.
Wat voor soort cel kan dit zijn?

1. Wangslijmvliescel
2. Darmcel
3. Spiercel
4. Alvleeskliercel

Huiswerk

- Vul de tabel die je voor vandaag moest maken aan met de celorganellen die we besproken hebben

- Maak de basiskennisvragen & toetsvragen die horen bij 1.4

- Eerder klaar. Maak de link hieronder   https://biologiepagina.nl/Oefeningen/cel/functiesorganellen.htm 

0