Dorpskrant les 9: stijlfiguren deel 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Nederlands - Periode 3

De Dorpskrant - Les 9

Creatief schrijven & Spelling

Terugblik vorige les

• Je kunt nu 5 vormen van beeldspraak herkennen en benoemen:
  
• vergelijking met als 
• vergelijking zonder als 
• metafoor 
• personificatie
• metonymia

• Waarom ook alweer? 
• In iedere tekst in de Dorpskrant verwerk je 1 vorm van beeldspraak (of een stijlfiguur --> daar gaat deze les over!)

Aan het einde van deze les ...

• ... weet je wat stijlfiguren zijn.
  
• ... kun je 5 stijlfiguren herkennen en benoemen.
  

• Waarom ook alweer? 
• In iedere tekst in de Dorpskrant verwerk je 1 stijlfiguur en/of een vorm van beeldspraak.

Wat zijn stijlfiguren?

• Stijlfiguren zijn bewuste afwijkingen van de manier waarop je dingen normaal gesproken zou zeggen. 
  

• Je zegt de dingen net iets anders dan je in eerste instantie zou verwachten.
  

• Ik had vannacht een ongewenste bezoeker in huis.
• een ongewenste bezoeker = een inbreker

Waarom stijlfiguren?

• Ook met stijlfiguren kun je:
  
• iets extra duidelijk maken
• iets extra sterk, krachtig uitdrukken
• nadruk op iets leggen

• Zo trek je de aandacht van je lezer en kun je hem verrassen of verbazen. Het maakt je tekst een stuk interessanter, spannender en aantrekkelijker om te lezen!
  

• In het voorbeeld van 'de ongewenste bezoeker, wordt iets minder hard uitgedrukt, waardoor de nadruk er juist op komt te liggen. Door dit op deze manier te zeggen, wordt je taal een stuk aantrekkelijker. En dat is precies wat de bedoeling is in de dorpskrant!
  

Stijlfiguren

• Er zijn verschillende stijlfiguren. In deze les leer je er 5 kennen.
  

• Op de volgende slides volgt per stijlfiguur de uitleg.
  
• tegenstelling
• paradox
• eufemisme
• overdrijving (hyperbool)
• understatement

Tegenstelling

• Twee dingen worden tegenover elkaar gezet, waardoor de verschillen juist opvallen.
  

• Ik heb voor goed geld, slechte spullen gekocht.
• (Ik heb een heleboel geld uitgegeven en daarmee een hoop troep gekocht.)

• In het stille dal, knettert het overal.
• (Als er een keer geluid wordt gemaakt in een dal, hoor je dat juist extra hard.)

• Wij steunen elkaar door dik en dun.
• (Wij steunen elkaar in goede tijden en in slechte tijden).

Paradox (schijnbare tegenstelling)

• Bij een paradox lijkt het of er sprake is van een tegenstelling. De woorden die elkaar lijken tegen te spreken, doen dit niet en zijn juist met elkaar verbonden.
  

• Minder is meer. (Less is more)
  
• Minder en meer zijn letterlijk elkaars tegenovergestelde. 
• Maar ... als je minder doet en dit goed doet, bereik/leer je meer dan wanneer je meer doet en je werk afraffelt.
• Dus minder goed (doen) = meer (bereiken/leren)
• Hoe gespecialiseerder je bent, hoe minder je kan.
• Schrijven is de kunst van het weglaten.
• Het grote constante in het leven is verandering.

Paradox

• Nog een voorbeeld:
• Als mensen zich voor alles interesseren, interesseren ze zich eigenlijk nergens voor.
• Als je alles interessant vindt, dan zou je kunnen zeggen dat je eigenlijk niks echt interessant vindt. Je kunt namelijk niet alles interessant vinden, dat is veel te veel. 
• Je interesseert je dus eigenlijk nergens echt voor.

Eufemisme

• Een eufemisme gebruik je om:
  
• iets minder hard, cru, grof, vervelend uit te drukken
• iets minder direct uit te drukken
• iets minder onbeleefd uit te drukken

 

• Iets wat gevoelig ligt, behandel je delicaat (= voorzichtig). 
  

• Hoe gaat het met uw stoelgang?', vroeg de dokter. 
• Lukt het poepen nog?

Eufemisme

• Nog een paar voorbeelden:
  

• Mijn opa is gisteren heengegaan.
• Mijn opa is gisteren doodgegaan.

• Ik zit momenteel tussen twee banen in.
• Ik ben momenteel werkloos. 

Understatement

• De understatement is het tegenovergestelde van een overdrijving. 
• Je verzwakt of verkleind iets op een spottende manier. 
• Op deze manier zorgt het echter juist voor een versterkende werking.  

• Ik had een 2 voor dat proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.
• (Ik had zo ongeveer alles fout).

• Cristiano Ronaldo en Lionel Messi kunnen wel een aardig balletje trappen.
  

• Het verschil met het eufemisme zit hem in het spottende van de understatement.
  

Hyperbool (overdrijving)

• Bij een hyperbool overdrijft iemand heel erg.
  

• Ik sta hier al uren te wachten. 
• Ik schrok me dood.
• Ik verga van de honger

Aan de slag!

Op de volgende slides oefen je met het herkennen en benoemen van stijlfiguren. 

Om ervoor te zorgen dat je de stijlfiguren goed begrijpt, wordt er ook steeds gevraagd om uit te leggen waarom het gaat om het genoemde stijlfiguur.  

Welk stijlfiguur herken je?

Ik erger me dood aan hem.

1. overdrijving
2. eufemisme
3. opsomming
4. understatement

Leg uit waarom dit een overdrijving is.

Ik erger me dood aan hem.

Welk stijlfiguur herken je?

We hadden ruzie, maar nu weer vrede.

1. opsomming
2. eufemisme
3. tegenstelling
4. understatement

Leg uit waarom dit een tegenstelling is.

We hadden ruzie, maar nu weer vrede.

Welk stijlfiguur herken je?

Een 10 voor je werkstuk? Best aardig gedaan.

1. understatement
2. eufemisme
3. overdrijving
4. herhaling

Leg uit waarom dit een understatement is.

Een 10 voor je werkstuk? Best aardig gedaan.

Welk stijlfiguur herken je?

Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. tautologie

Leg uit waarom dit een eufemisme is.

Gisteren hebben we opa naar zijn laatste rustplaats gebracht.

Welk stijlfiguur herken je?

Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. tegenstelling

Leg uit waarom dit een understatement is.

Ik had een twee voor het proefwerk, ik had dus wel een paar foutjes gemaakt.

Welk stijlfiguur herken je?

Zij werkt daar als interieurverzorgster.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. tautologie

Leg uit waarom dit een eufemisme is.

Zij werkt daar als interieurverzorgster.

Welk stijlfiguur herken je?

Dat is niet onwaarschijnlijk.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. paradox

Leg uit waarom dit een paradox is.

Dat is niet onwaarschijnlijk.

Aan de slag!

Op de volgende slides oefen je nog een keer met het herkennen en benoemen van stijlfiguren. 

Dit keer hoef je niet uit te leggen waarom het om het genoemde stijlfiguur gaat. 

Welk stijlfiguur herken je?

Je wordt doodgegooid met informatie over de verkiezingen.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. paradox

Welk stijlfiguur herken je?

Dat vind ik geen verkeerd plan.

1. hyperbool
2. eufemisme
3. understatement
4. paradox

Welk stijlfiguur herken je?

Een deel van het personeel zal moeten afvloeien (= ontslag moeten nemen/ontslagen worden).

1. overdrijving
2. understatement
3. eufemisme
4. opsomming

Welk stijlfiguur herken je?
I
k sta hier al eeuwen op te wachten

1. Overdrijving
2. Understatement
3. Eufemisme
4. Paradox

Welk stijlfiguur herken je?

'Ik heb een mazzeltje gehad', zei de winnaar van de jackpot.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. tegenstelling

Welk stijlfiguur herken je?

Die poolreizigers zullen het wel frisjes hebben.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. tegenstelling

Welk stijlfiguur herken je?

Helaas moest Kees zijn oude hond Willem laten inslapen.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. paradox

Kijk en luister eventueel naar de uitleg over stijlfiguren in dit filmpje.

Einde van de les!

Werk nu verder aan je dorpskrant.